Lúc nào th́ gọi "BÊN THẮNG TRẬN / BÊN THUA TRẬN"?
Lúc nào th́ gọi "BÊN THẮNG CUỘC / BÊN THUA CUỘC"?
Khi hai bên giải quyết tương tranh bằng giải pháp quân sự, bất kể có dùng ngón đ̣n nào đi nữa (ngoại giao vận, chánh trị vận) th́ mục tiêu vẫn nhằm vào giành lợi thế trên chiến trường. Và bao giờ sự thắng/thua cũng được quyết định bằng một chiến dịch quân sự cuối cùng (buộc một trong hai bên phải đầu hàng).
Thành thử danh xưng chính xác - trong mọi tương tranh được quyết định bởi QUÂN SỰ - th́ phải gọi là: BÊN THẮNG TRẬN / BÊN THUA TRẬN.
Tỉ dụ cuộc phân tranh giữa quân đội Mạc phủ Tokugawa với quân đội của Thiên hoàng, bên Nhựt Bổn, trải dài trong nhiều năm. Nhưng, thất bại trong chiến dịch Hakodate (từ ngày 20 tháng 10 năm 1868 đến ngày 17 tháng 5 năm 1869, diễn ra xung quanh Hakodate thuộc ḥn đảo Hokkaidō) khiến Mạc phủ mất đi căn cứ địa cuối cùng, sau đó Thiên hoàng chánh thức nắm quyền lực tuyệt đối trên toàn nước Nhựt.
Thiên hoàng là bên thắng trận, và Mạc phủ là bên thua trận.
Đây, thực ra, chỉ là chiến thắng quyết định trong chiến dịch quân sự cuối cùng mà thôi.
Nhưng trên toàn cục diện, bên thua trận lại có những giá trị trổi bật hơn. Nói cách khác, "thua trận" nhưng vẫn là "thắng cuộc" trên nhiều phương diện khác!
May thay cho Nhựt Bổn, bấy giờ Thiên hoàng Minh Trị (bên thắng trận) nhận ra những GIÁ TRỊ cần phải học hỏi từ bên thua trận.
Năm 1869, Minh Trị lập tức quyết định lấy kinh đô Edo của bên thua trận làm kinh đô cho toàn nước Nhựt Bổn! Bởi v́ Edo (Tokyo) dưới thời Mạc phủ phát triển nhanh chóng và trở thành một trong những thành phố hàng đầu trên thế giới ngay từ thế kỷ 18.
&2&
BÊN THẮNG CUỘC / BÊN THUA CUỘC trở thành danh xưng đặc biệt thích hợp đối với những cuộc đối đầu mà thắng lợi then chốt, cuối cùng KHÔNG cần dùng đến giải pháp QUÂN SỰ. Chẳng hạn, Tây Đức và Đông Đức.
Sau khi dứt Đệ nhị thế chiến 1945, nước Đức chia đôi: CHLB Đức (Tây Đức), CHDC Đức (Đông Đức). Hai bên chứng tỏ sự hơn thua chủ yếu nằm ở mô h́nh phát triển chánh trị - kinh tế - xă hội trong suốt 45 năm.
Cái rồi, nổ ra sự kiện sụp đổ "Bức tường Bá Linh" ngày 9 tháng 11 năm 1989. Sau đó, ngày 23 tháng 8 năm 1990 Quốc hội Đông Đức tự nguyện quyết định lănh thổ nước này sẽ được quản trị theo hệ thống pháp luật của Tây Đức!
Ngày 3 tháng 10 năm 1990 thống nhứt nước Đức, gọi chung là "Cộng ḥa liên bang Đức".
Ở đây là SỰ TỰ NGUYỆN sáp nhập, không phải sáp nhập bởi cưỡng bách quân sự. Bởi v́ trên toàn cục diện, Đông Đức nhận thức được mô h́nh chánh trị - kinh tế - xă hội của bên Tây Đức là ưu thế hơn hẳn!
Thành thử cách gọi thích hợp & chính xác ở đây: BÊN THẮNG CUỘC (Tây Đức) / BÊN THUA CUỘC (Đông Đức).
* Tóm lại (tránh đánh tráo khái niệm):
"Thắng trận" không đồng nghĩa với "thắng cuộc"; trong khi đó "thua trận" (trận đánh quân sự) th́ vẫn có thể là "thắng cuộc" trên nhiều phương diện khác (giáo dục, kinh tế, văn hóa).
Đó là cách nh́n của bậc đại trí, v́ quê hương đất nước (như thời Minh Trị Thiên hoàng bên Nhựt với công cuộc Duy Tân); đối với những kẻ nông cạn / thủ cựu / cổ hủ, không v́ tiền đồ phát triển của đất nước th́ nhập nhèm hết thảy.
(bài Nguyễn- Chương Mt
)
----------------------------------------------------------------------
H́nh ảnh Tokyo - tên trước đây Edo vốn là thủ phủ của phe thua trận Mạc phủ, nhưng Thiên hoàng bên phe thắng trận lúc bấy giờ có tầm viễn kiến rất sáng suốt: quyết định dời kinh đô ngàn năm (đặt tại Kyoto) về Edo của bên thua trận làm thủ phủ cả nước!
"Bức tường Berlin cuối năm 1989", biểu tượng ưu thế của bên thắng cuộc (Tây Đức) so với bên thua cuộc (Đông Đức).