Ngôi làng toàn tiến sĩ ở Hà Nội bất ngờ được nhắc đến trên báo Mỹ. Nằm ở ngoại ô, Đông Ngạc c̣n có tên gọi dân dă là "làng tiến sĩ", bởi truyền thống hiếu học và nhiều người đỗ đạt, làm quan.
Trong khi Hà Nội mở rộng và hiện đại hóa nhanh chóng hơn 20 năm qua, nhiều ngôi làng lâu đời đă mất đi nét truyền thống. Nhưng điều đó không xảy ra với Đông Ngạc, ngôi làng ngh́n năm tuổi nằm ở ngoại ô. Nơi đây c̣n nguyên cổng đá, những căn nhà nhuốm màu thời gian trong ngơ hẹp, trẻ nhỏ chơi đùa bên ngoài chùa.
Giếng mắt rồng trước đ́nh làng Đông Ngạc. Ảnh: Lê Bích.
Dù diện tích khiêm tốn, làng Đông Ngạc là nơi sinh thành của nhiều bậc học giả đỗ đạt cao như sĩ phu yêu nước Hoàng Tăng Bí trong phong trào Đông Kinh nghĩa thục. Từ thời Lê, Đông Ngạc đă được vinh danh là nơi xuất thân của những tiến sĩ lỗi lạc, và được ban thưởng nhiều vật phẩm quư của triều đ́nh.
Tới nay, nhiều gia đ́nh trong làng vẫn thi đua chăm lo cho con cái học hành tài giỏi. Truyền thống hiếu học của làng thậm chí c̣n thể hiện qua kiến trúc với h́nh ảnh sách vở được khắc lên những cánh cổng lâu đời. Phía sau những cánh cổng này là khoảng 100 ngôi nhà cổ. Căn lâu đời nhất có từ thế kỷ 17. Bước vào từng con ngơ nhỏ với nhà cổ san sát hai bên, khách phương xa sẽ được người dân chào đón với những nụ cười hiền hậu, mời thưởng một tách trà sen nóng và bánh gio.
Trải qua gần 400 năm, đ́nh làng Đông Ngạc là nơi thờ cúng và hội họp của dân làng, lưu giữ nhiều hiện vật quư như bia đá và tranh sơn mài từ thời Lê. Được xây dựng vào nửa đầu của những năm 1600, ngôi đ́nh từ trên cao như đầu của một con rồng. Gian chính dựng bằng gỗ lim tượng trưng cho sọ rồng, cổng chính là mũi và hai giếng nước như đôi mắt rồng. Người làng Đông Ngạc hàng ngày tới đ́nh không chỉ lễ Phật, mà c̣n tưởng nhớ công ơn những học giả làm nên danh tiếng cho vùng đất khoa bảng này.
Mái chùa Tư Khánh. Ảnh: Ronan O'Connell/CNN.
Trong làng, Tư Khánh là ngôi chùa Phật giáo xây dựng theo kiến trúc gồm tam quan, gác chuông, nhà vuông mái chồng diêm, chùa chính và nhà Tổ. Chùa chính có kết cấu h́nh chữ Đinh với tiền đường 3 gian 2 chái. Một trong những công tŕnh đầu tiên du khách sẽ nh́n thấy là bức tượng rùa đội bia đá, một trong 50 cổ vật trong chùa. Nơi đây c̣n có quả chuông đúc từ năm 1315, những bia đá thờ Phật và ghi danh những người làng đỗ đạt cao.