Cách đây đã lâu, dễ đã trên 20 năm, có một cán bộ từ Việt Nam sang Úc, trong một buổi họp mặt ở trường đại học, gặp tôi. Điều đầu tiên anh nói là anh đã đọc cuốn “Văn học Việt Nam dưới chế độ cộng sản” của tôi rồi.
Tôi hỏi: “Anh thấy sao?” Anh ấy đáp: “Mọi chi tiết đều chính xác.” Rồi nói thêm: “Nhưng tại sao anh lại dùng chữ ‘dưới chế độ cộng sản’ mà không phải là ‘xã hội chủ nghĩa’?” Tôi chưa kịp trả lời, anh đã giải thích: “Chữ ‘cộng sản’ nghe nặng nề quá.”
Tôi ngạc nhiên nhưng chưa kịp nói gì, anh đã phân trần: “Chữ ‘cộng sản’ chỉ dùng khi người ta chửi nhau thôi.” Tôi cười: “Anh là đảng viên đảng Cộng sản Việt Nam mà cũng nghĩ vậy sao?” Anh lúng túng đáp: “Thì đó là ấn tượng chung của xã hội mà.”
Sau này, tôi gặp vài người, vốn là đảng viên, sang Úc sống với con cái. Tất cả đều nói đã bỏ sinh hoạt đảng từ lâu. Mà mỗi lần nhắc đến cái lai lịch đảng viên của mình, họ đều có chút gì như xấu hổ. “Ừ, thì thời thế vậy mà. Ai cũng vô đảng, mình cũng vô đảng cho việc làm việc được dễ dàng. Chứ đâu có ai tin gì những điều đảng nói đâu?”
Ừ, có ai tin vào đảng nữa đâu.
Tác giả: Nguyễn Hưng Quốc