Trong lịch sự đă ghi nhận cuộc vượt ngục thành công này. Đó là nhiwf có chiếc ch́a khóa vạn năng trong chiếc bánh gato. Cuộc vượt ngục đă giúp Eamon de Valera thành thủ tướng Ireland sau đó.
Eamon de Valera (1882-1975) là một trong những chính khách có công lớn trong việc giúp Cộng ḥa Ireland ra khỏi lệ thuộc vào Vương quốc Anh. Trong sự nghiệp chính trị của ḿnh, Eamon de Valera bị cảnh sát Anh bắt vào tháng 5.1918 với cáo buộc âm mưu cấu kết với Đức để phản quốc. Ông sau đó bị chuyển tới nhà tù Lincoln của Anh.
Eamon de Valera có công lớn trong việc giúp Cộng ḥa Ireland không lệ thuộc vào Anh. Ảnh: Getty.
Mở cửa từ 1872, nhà tù Lincoln là kiến trúc đồ sộ tọa lạc phía đông trung tâm London. Trong suốt 46 năm từ khi bắt đầu hoạt động cho tới lúc đó, nơi đây chưa có vụ vượt ngục nào thành công. Nhưng Eamon de Valera và tổ chức của ông luôn không ngừng t́m kiếm sơ hở nhằm trốn ra ngoài, tiếp tục theo đuổi sự nghiệp độc lập của quốc gia.
Nhà tù Lincoln có hàng rào dây thép gai bao quanh, đằng sau hướng ra một cánh đồng rộng. Tù nhân được phép tập thể thao ở sân sau, mỗi khi chiều xuống nơi đây có lực lượng quân đội vũ trang đi tuần nên không thể vượt ngục bằng vũ lực.
Tổ chức của Eamon de Valera phát hiện cánh cổng ở sân tập thể thao dẫn ra bên ngoài có thể được dùng để trốn thoát. Trong nhiều ngày, họ cho thành viên giả làm người làm vườn tại khu vực gần nhà tù. Một ngày nọ, người này cất lời hát bằng tiếng Ireland để thu hút chú ư của Eamon de Valera, cũng như để qua mặt lính gác người Anh không biết tiếng.
Qua mật ngữ trong bài hát, Eamon de Valera biết được tổ chức sẽ giúp ḿnh vượt ngục qua cửa sau, nhưng ông cần phải trộm được mẫu ch́a khóa mở cổng.
Do có xuất thân Công giáo, Eamon de Valera được giao nhiệm vụ hỗ trợ cử hành nghi lễ tại nhà nguyện trong tù và để ư thấy bộ ch́a khóa ra vào của người giám mục. Nhân lúc người này quay lưng, ông dùng mẩu sáp nến đă chuẩn bị từ trước để lấy dấu của chiếc ch́a khóa mở cổng.
Kích thước ch́a đă có, vấn đề tiếp theo là làm sao để truyền tin cho người bên ngoài trong khi thư từ của tù nhân đều bị cai ngục kiểm tra cẩn mật.
Sean Milroy, bạn tù của Eamon de Valera, được giao nhiệm vụ cất giấu bí mật trong bức biếm họa vẽ tay nhằm qua mặt cai ngục. Thoạt nh́n, bức tranh trông như chiếc thiệp mừng Giáng sinh, mô tả cảnh người đàn ông say rượu đang cố gắng nhét chiếc ch́a to đùng vào lỗ khóa bé xíu, đi kèm hai ḍng chữ "Xmas 1917, không vào được" và "Xmas 1918, không ra được".
Tấm thiệp ẩn chứa mật thư được Eamon de Valera gửi ra bên ngoài.
Khi bức thư bị kiểm tra, cai ngục không hề nhận ra h́nh vẽ trong tranh là bản sao ch́a khóa cổng nhà tù đă được vẽ lại theo dấu in sáp nến. Eamon de Valera sau đó cũng gửi theo một số mật thư viết bằng ba thứ tiếng Anh, Ireland và Latin để cung cấp gợi ư, đảm bảo người nhận hiểu được nội dung giấu kín của bức biếm họa.
Tổ chức bên ngoài đánh ch́a khóa theo kích thước trong bức biếm họa, giấu trong bánh gatô và trao nhiệm vụ vận chuyển cho một thành viên có tên Fintan Murphy. Dưới vỏ bọc là người bán hàng lưu động, người này mang bánh tới nhà tù Lincoln, nói có người nhờ chuyển cho Eamon de Valera. Quản ngục dùng dao đâm ngẫu nhiên vào thân bánh để kiểm tra nhưng may mắn không chạm phải ch́a khóa.
Chiếc ch́a khóa trót lọt tới tay Eamon de Valera, nhưng lại không vừa ổ khóa. Eamon de Valera nhận ra h́nh in trên mẩu sáp nến ắt hẳn đă co lại hoặc ch́a khóa của vị giám mục không phải là loại vạn năng.
Không nản chí, Eamon de Valera gửi ra bên ngoài bức họa khác, h́nh vẽ ch́a khóa lần này được giấu lẫn trong các họa tiết hoa văn trang trí. Tổ chức bên ngoài tiếp tục đánh khóa và gửi lại vào tù cho Eamon de Valera qua bánh gatô. Chiếc ch́a khóa thứ hai vẫn không vừa ổ.
Lần thứ ba, tổ chức bên ngoài gửi vào trong một chiếc bánh trái cây khô h́nh chữ nhật, giấu trong đó là phôi ch́a khóa theo kích thước Eamon de Valera yêu cầu, đi kèm bộ giũa để có thể tự chỉnh sửa cho vừa với ổ.
Eamon de Valera giao nhiệm vụ đánh ch́a cho bạn tù tên Peter DeLoughry, v́ người này trước đó đă thành công "giải phẫu" và nghiên cứu ổ khóa nhà tù. Từ phôi ch́a khóa, Peter DeLoughry làm ra chiếc ch́a vạn năng có thể mở được mọi cánh cửa trong nhà tù Lincoln.
7h40 tối ngày 3.2.1919, Eamon de Valera, Sean Milroy và một người nữa là Sean McGarry dùng chiếc ch́a vạn năng trốn ra ngoài, không quên khóa cửa buồng giam lại như cũ. Ba người lần ṃ đi qua sân tập thể dục của nhà tù.
Trên đường trốn ra ngoài, nhóm người vượt ngục bắt gặp một tốp lính canh đang mải mê nói chuyện với các thiếu nữ nên không để ư. Trên thực tế, những thiếu nữ này là người do tổ chức điều động tới từ trước để tán tỉnh và đánh lạc hướng lính gác.
Nhà tù Lincoln. Ảnh: The Lincolnite
Ba người tới được cánh cổng, gặp một số thành viên của tổ chức đă đứng chờ sẵn. Một thành viên nôn nóng mở cổng, khiến chiếc ch́a bản sao mang theo bị găy kẹt trong ổ khóa. Tưởng như cùng đường, Eamon de Valera từ bên trong dùng ch́a vạn năng cẩn thận đẩy phần bị găy ra ngoài. Ổ khóa khẽ mở, ba tù nhân trong phút chốc được tự do. Cả nhóm người mau chóng lên taxi tới nơi an toàn.
9h30 tối cùng ngày, người ta mới để ư thấy ba tù nhân vắng mặt. Biết rằng dường như không thể bắt lại Eamon de Valera, lănh đạo nhà tù đă cho dừng cuộc truy t́m sau một ngày lùng sục ráo riết khắp thành phố.
Sau khi vượt ngục, Eamon de Valera trở về Ireland và được nhận chức Thủ tướng vào tháng 4/1919. Khi Eamon de Valera qua đời vào tháng 8.1975, thọ 92 tuổi, ông đă trải qua ba nhiệm kỳ thủ tướng và giữ chức Tổng thống từ 1959 tới 1973.
Theo BBC, sau này hồi tưởng lại, Eamon de Valera nhận định nếu khi đó ḿnh bỏ thời gian khóa cổng lại, thay v́ nghe lời thúc giục vội vàng của các bạn th́ không ai có thể phát hiện ba tù nhân trốn trại. Nhưng dù sao đây cũng là vụ "vượt ngục gọn gàng" v́ không bạo lực và đổ máu