Khi phạm nhân bị tử h́nh, người đau buồn nhất sẽ là người thân. V́ vậy việc công khai thi hành bản án tử h́nh phạm nhân có tác dụng răn đe hay chỉ làm đau ḷng gia đ́nh phạm nhân? Dưới đây là lư do ngày thi hành án không được báo trước.
Ngày 14-11, cơ quan thực hiện việc thi hành án tử h́nh đối với tử tù Nguyễn Hải Dương xác nhận thông tin sẽ thi h́nh án tử h́nh đối với Dương vào ngày 17-11.
Thông tin được đăng tải trên báo chí đă gây nhiều ư kiến trái chiều.
Một số ư kiến cho rằng việc công khai sẽ thi hành một bản án tử h́nh sẽ có tác dụng răn đe và giáo dục pháp luật để bớt đi những vụ phạm pháp. Nhưng cũng có ư kiến nói đây là việc làm không nhân đạo đối với gia đ́nh tử tù.
Người vi phạm th́ phải chịu trách nhiệm của ḿnh trước pháp luật bằng những h́nh phạt nghiêm khắc nhất, nhưng thân nhân của người đó không có lỗi ǵ để phải chịu những h́nh phạt về tinh thần khi người người đều biết ngày đó, giờ đó người thân của ḿnh sẽ bị tiêm thuốc chết.
Luật quy định thông báo cho thân nhân tử tù
Luật thi hành án h́nh sự năm 2010 quy định về việc thân nhân tử tù sau khi thi hành án xong có thể được nhận xác người thân (tử tù) về để mai táng theo phong tục tập quán địa phương.
Quy định cụ thể về việc thông báo cho gia đ́nh thân nhân tử tù được nêu rơ trong điều 20 thông tư liên tịch số 5/2013của Bộ Công an, Bộ Quốc pḥng, Bộ Y tế, TAND tối cao, Viện KSND Tối cao.Theo đó, Chánh án TAND nơi thi hành án tử h́nh của tử tù phải thông báo cho thân nhân của tử tù biết về việc thi hành án đối với tử tù đó để thân nhân kịp làm đơn xin nhận xác về mai táng.
Ông Vũ Phi Long – nguyên Phó Chánh ṭa H́nh sự, TAND TP.HCM cho rằng Thông tư liên tịch quy định rơ về việc thông báo cho gia đ́nh tử tù được biết là để gia đ́nh, thân nhân tử tù nhận xác về mai táng là quy định nhân văn.
Việc cho thân nhân nhận xác tử tù về mai táng cũng là phù hợp với truyền thống và đạo đức, văn hóa của người Việt.
Tuy nhiên, theo ông Long việc thông báo này chỉ được thực hiện đối với gia đ́nh tử tù chứ không được thông báo cho những người khác biết.
Trước khi Luật Thi hành án h́nh sự 2010 có hiệu lực pháp luật th́ việc thi hành bản án đối với một tử tù chỉ có Hội đồng thi hành án được biết, c̣n lại kể cả trường bắn cũng không được biết cụ thể người bị thi hành án là ai mà chỉ biết trước ngày đó, giờ đó có thi hành án để chuẩn bị.
Một lư do để đề pḥng nữa đó là nếu thông tin này không được bảo mật th́ có thể xảy ra hiện tượng cướp pháp trường, hoặc gây khó khăn cho quá tŕnh di chuyển phạm nhân từ trại tạm giam đến nơi thi hành án.
Kế hoạch thi hành án được bảo mật
Đó là thông tin của một thẩm phán đă từng tham gia Hội đồng thi hành án tử h́nh chia sẻ với phóng viên Tuổi Trẻ Online.
Theo vị này, thông tin về ngày thi hành án tử h́nh được thông báo cho thân nhân tử tù nhưng toàn bộ kế hoạch thi hành án tử h́nh luôn được bảo mật.
Kế hoạch này liên quan đến nhiều công đoạn, công tác bảo vệ an ninh, áp giải tử tù chứ không đơn giản chỉ là việc di chuyển tử tù từ nơi tạm giam đến nơi thi hành án.
Hiện nay, không phải tất cả các nhà thi hành án đều nằm trong khuôn viên trại giam. Do đó, công tác áp giải cũng cần phải bảo mật bởi bất cứ sai sót nào xảy ra cũng sẽ ảnh hưởng đến kế hoạch thi hành án.
Ở các quốc gia khác trên thế giới, kế hoạch thi hành án tử h́nh luôn được bảo mật, thông tin chỉ được công bố sau khi bản án đó đă được thi hành xong.