Washington — Cục Hàng không Liên bang (FAA) cảnh báo tối thứ Ba, tháp kiểm soát tại sân bay O’Hare (Chicago) không đủ kiểm soát viên để trực suốt 9 giờ đêm, trong khi cơ sở tiếp cận ở Nashville phải đóng cửa tạm thời do thiếu nhân sự. Sau hơn một tuần chính phủ liên bang đóng cửa, các kịch bản tương tự đang lan ra nhiều cơ sở FAA trên khắp nước Mỹ, kéo theo hiệu ứng dây chuyền đến lịch bay ở hầu hết các nơi.
Thiếu kiểm soát viên lan rộng, nhiều đầu mối tắc nghẽn
Theo kế hoạch vận hành nội bộ của FAA tối thứ Ba, các cơ sở điều hành đến/đi của Houston, Newark và Las Vegas đều thiếu người trong một phần buổi tối. Những khu vực không lưu bao trùm Boston, Atlanta, Philadelphia và Dallas cũng rơi vào t́nh trạng tương tự. Hai sân bay lớn của Houston — Hobby và George Bush Intercontinental — được dự báo phát sinh chậm trễ trên mặt đất v́ thiếu nhân sự.
O’Hare và Nashville: điểm nóng tối thứ Ba
O’Hare — một trong những sân bay bận rộn nhất nước Mỹ với hơn 1.000 chuyến/ngày — phải vận hành thiếu đủ tổ trực trong 9 giờ ban đêm. Đầu tối, thời gian chậm trễ trung b́nh đối với các chuyến bay hướng đến O’Hare là 41 phút.
Tại Nashville, cơ sở tiếp cận (TRACON) đóng cửa 5 giờ, buộc các chuyến bay đến phải liên hệ Trung tâm kiểm soát đường dài ở Memphis để được cho phép vào vùng trời. Chậm trễ trung b́nh dự kiến lên tới 2 giờ cho các chuyến đến Nashville trong buổi tối.
‘Sickout’ bị cấm, nhưng hệ thống quá mỏng chỉ cần vài người vắng là rối
Bộ trưởng Giao thông Sean Duffy cho biết số kiểm soát viên gọi báo ốm tăng lên trong bối cảnh đóng cửa chính phủ. Dù pháp luật liên bang cấm các hành động tập thể như đ́nh công hay “sickout”, lực lượng kiểm soát viên vốn đă mỏng nên chỉ một số ít nghỉ đột xuất cũng đủ gây xáo trộn lịch bay. Nghiệp đoàn NATCA khuyến cáo hội viên không lạm dụng nghỉ ốm trong thời điểm nhạy cảm, đồng thời nhấn mạnh thực tế “thiếu người kinh niên” và thiết bị không ổn định khiến hệ thống dễ tổn thương.
Nỗi lo trước kỳ lương 14/10
Kiểm soát viên vẫn được xếp là “nhân sự thiết yếu” nên phải làm việc không lương trong thời gian đóng cửa. Ngày trả lương kế tiếp là 14/10, và nếu chính phủ chưa mở cửa trước mốc này, họ chỉ nhận được phần lương cho thời gian làm việc trước khi shutdown bắt đầu. Đến 28/10, nếu t́nh h́nh không thay đổi, đây sẽ là kỳ lương đầu tiên họ không nhận được đồng nào, đẩy nhiều gia đ́nh vào thế bí với tiền nhà, tiền xe và sinh hoạt.
Burbank ‘ATC Zero’: phi công tự điều phối qua CTAF
Tối thứ Hai, tháp Burbank (California) phải tạm dừng do thiếu người, chuyển sang trạng thái “ATC Zero”. Khi không có kiểm soát viên tháp, phi công sử dụng tần số khuyến cáo chung (CTAF) để tự thông báo ư định và vị trí, phối hợp giữ khoảng cách an toàn — quy tŕnh thường chỉ áp dụng ở sân bay nhỏ. Trong gần 6 giờ tháp đóng, có khoảng 37 chuyến cất cánh và 33 chuyến hạ cánh; để giữ biên an toàn, khoảng cách thời gian/không gian giữa các máy bay phải nới rộng, khiến tổng chậm trễ vượt quá 2 giờ rưỡi.
Nhiều cơ sở khác cũng căng thẳng nhân sự
Không chỉ Burbank, tối hôm đó thêm 11 cơ sở FAA khác ghi nhận thiếu người. Các tháp ở Phoenix và Denver xuất hiện “ngưỡng kích hoạt thiếu nhân sự”, c̣n các cơ sở điều hành vùng trời quanh Newark, Jacksonville, Chicago, Washington, D.C. và Indianapolis cũng bị ảnh hưởng.
An toàn vẫn là ưu tiên, nhưng biên độ rủi ro co hẹp
Giới chuyên gia ví von việc thiếu kiểm soát viên giống như giao lộ chỉ c̣n biển STOP thay v́ có người điều tiết: vẫn chạy được nhưng biên an toàn mỏng hơn. NATCA khẳng định vẫn phối hợp FAA để giữ mức an toàn cao nhất, song thừa nhận sức ép, lo âu tài chính và mệt mỏi là những yếu tố thực tế mà lực lượng kiểm soát viên đang phải đối mặt “ngày này qua ngày khác”.
Kịch bản sắp tới
Nếu chính phủ sớm mở cửa trở lại, các điểm nghẽn nhân sự có thể được tháo dần. Ngược lại, kéo dài thêm vài tuần sẽ khiến lịch bay tiếp tục chao đảo, đặc biệt tại các nút lớn như Chicago, Houston, Newark hay khu vực Nam California — nơi chỉ cần một tổ trực khuyết cũng đủ làm hiệu ứng domino trên toàn mạng lưới.