Tục ngữ xưa có câu "Giàu không ở nhà to, nghèo không đi đường xa". Ít người biết rằng câu nói này còn có vế sau mang ý nghĩa dưỡng sinh sâu sắc, đến nay vẫn còn nguyên giá trị.
Nếu ngày nay nhiều người chọn mua nhà để giữ giá trị tài sản, thì ở thời phong kiến Trung Quốc, giới giàu có lại chuộng mua đất, cho tá điền thuê canh tác để tích lũy của cải, dần hình thành tầng lớp địa chủ. Họ ít khi đầu tư quá nhiều vào việc xây dựng nhà cửa, và chính từ thực tế đó, dân gian đã đúc kết câu tục ngữ giàu ý nghĩa: "Giàu không ở nhà to, nghèo không đi đường xa."
“Giàu không ở nhà to”
Người xưa quan niệm, ngôi nhà không chỉ là nơi trú ngụ mà còn là nơi tích tụ sinh khí. Một căn nhà vừa phải giúp các thành viên gắn kết, giữ được hơi ấm và vượng khí, từ đó mang lại sức khỏe và sự hưng thịnh. Ngược lại, nhà quá rộng, quá vắng dễ khiến sinh khí tản mát, tạo cảm giác lạnh lẽo, cô quạnh.
Trong bối cảnh chưa có phương tiện vận chuyển hiện đại, việc dọn nhà cũng vô cùng vất vả, vì thế nhiều gia đình khá giả thường chọn tu sửa tổ ấm cũ thay vì xây mới. Điều này vừa thể hiện sự thực tế, vừa gắn liền với tình cảm bền chặt dành cho quê hương.
Người xưa quan niệm, ngôi nhà không chỉ là nơi trú ngụ mà còn là nơi tích tụ sinh khí.
“Nghèo không đi đường xa”
Dưới thời phong kiến, quản lý hộ tịch rất nghiêm ngặt, người dân không thể tùy tiện rời quê. Ngay cả khi mất mùa, việc di dân cũng phải chờ triều đình cho phép. Với những người nghèo, chuyện đi xa càng trở nên bất khả thi vì thiếu phương tiện, lộ phí và chỗ ăn ở.
Thậm chí, họ có nguy cơ mất liên lạc mãi mãi với người thân. Trong xã hội chưa có phương tiện liên lạc hiện đại, một chuyến đi xa đôi khi đồng nghĩa với chia ly vĩnh viễn.
Ít người biết rằng câu tục ngữ còn có phần tiếp theo: "Già không tiết tinh khí, trẻ không ăn nhiều cay nóng."
Theo thời gian, cách hiểu về câu nói này cũng có sự biến đổi. Ngày nay, con người có thể tự do mua nhà, đi du lịch, nhưng vế sau vẫn giữ nguyên giá trị dưỡng sinh.
Với người cao tuổi, việc bảo tồn nguyên khí là yếu tố sống còn. Đông y coi “tinh” là gốc rễ của sự sống, nếu tiêu hao quá mức, cơ thể sẽ nhanh chóng suy yếu. Điều này tương đồng với y học hiện đại, vốn khuyên người già nên vận động nhẹ nhàng, giữ ấm cơ thể và tránh lao lực để duy trì sức khỏe.
Còn với người trẻ, lời nhắc nhở là hạn chế để “nhiệt hỏa” bào mòn cơ thể. Ăn quá nhiều đồ cay nóng, thức khuya kéo dài hoặc lối sống phung phí sức lực vì ngoại hình… đều là những thói quen khiến sức khỏe xuống dốc nhanh, để lại hậu quả lâu dài.
VietBF@sưu tập