Hiện, ung thư đại tràng là một trong các bệnh ung thư phổ biến nhất trên toàn cầu. Do đó, khi trong gia đ́nh có từ hai người thân trực hệ trở lên mắc bệnh, những thành viên khác cần đặc biệt chú ư tầm soát sớm.
Ung thư đại tràng có liên quan trực tiếp đến yếu tố di truyền
Bác sĩ Chu Thị Dung - Bệnh viện Đại học Y Dược TP. Hồ Chí Minh (Cơ sở 3) cho biết, khoảng 5–10% trường hợp ung thư đại tràng có liên quan trực tiếp đến yếu tố di truyền.
Trong đó, hai hội chứng thường gặp nhất là hội chứng Lynch (ung thư đại tràng không đa polyp di truyền) và bệnh đa polyp tuyến gia đ́nh (FAP). Đây là những rối loạn gen khiến nguy cơ ung thư đại tràng ở thế hệ sau tăng cao, thậm chí gần như chắc chắn nếu không can thiệp y khoa kịp thời.
Tuy nhiên, không chỉ yếu tố gen, môi trường sống và thói quen sinh hoạt cũng đóng vai tṛ rất lớn. Việc cả gia đ́nh cùng có thói quen ăn nhiều thịt đỏ, ít rau xanh, hút thuốc, uống rượu bia, ít vận động sẽ làm nguy cơ ung thư đại tràng tăng lên. Do vậy, khi trong gia đ́nh có từ hai người thân trực hệ trở lên mắc bệnh, những thành viên khác cần đặc biệt chú ư tầm soát sớm.
Khoảng 5–10% trường hợp ung thư đại tràng có liên quan trực tiếp đến yếu tố di truyền. Ảnh minh họa
Theo bác sĩ Chu Thị Dung, ung thư đại tràng giai đoạn sớm thường không có triệu chứng điển h́nh, khiến nhiều người bỏ qua thời điểm vàng để phát hiện bệnh.
Một số dấu hiệu cảnh báo gồm: thay đổi thói quen đi tiêu kéo dài, tiêu chảy hoặc táo bón bất thường, phân nhỏ dẹt; đại tiện ra máu hoặc phân đen; đau bụng âm ỉ, đầy hơi dai dẳng; sụt cân không rơ nguyên nhân; thiếu máu thiếu sắt không giải thích được.
Khi xuất hiện các biểu hiện này, người dân nên đi khám chuyên khoa tiêu hóa để được chẩn đoán chính xác.
Cần pḥng ngừa và tầm soát bệnh sớm
Bác sĩ Chu Thị Dung - Bệnh viện Đại học Y Dược TP. Hồ Chí Minh (Cơ sở 3) cho biết, theo khuyến cáo của WHO và CDC, ung thư đại tràng có thể pḥng ngừa hiệu quả bằng việc điều chỉnh lối sống như: Ăn nhiều rau xanh, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt; hạn chế thịt đỏ và thực phẩm chế biến sẵn; duy tŕ cân nặng hợp lư; tập luyện thể dục đều đặn; tránh rượu bia và thuốc lá. Đây là những biện pháp đơn giản nhưng đă được chứng minh có tác dụng giảm nguy cơ mắc bệnh.
Bên cạnh đó, tầm soát định kỳ giữ vai tṛ quyết định. Với người b́nh thường, việc tầm soát được khuyến nghị bắt đầu từ 45 tuổi. Riêng những người có tiền sử gia đ́nh mắc ung thư đại tràng nên tiến hành sớm hơn, thường từ 40 tuổi hoặc sớm hơn 10 năm so với tuổi người thân được chẩn đoán.
Phương pháp nội soi đại tràng vẫn là tiêu chuẩn vàng vừa giúp phát hiện sớm vừa có thể cắt bỏ polyp ngay trong quá tŕnh thực hiện. Ngoài ra, các xét nghiệm máu ẩn trong phân hoặc DNA trong phân cũng được sử dụng tùy từng trường hợp.
Bác sĩ khuyến cáo, ung thư đại tràng có yếu tố di truyền, nhưng không phải ai mang gen nguy cơ cũng sẽ mắc bệnh. Điều quan trọng là những người có tiền sử gia đ́nh cần chủ động hơn trong việc khám sàng lọc và duy tŕ lối sống lành mạnh.
Việc phát hiện sớm không chỉ giúp điều trị hiệu quả, giảm chi phí mà c̣n mang lại cơ hội sống cao cho người bệnh. V́ vậy, mỗi người dân hăy coi việc tầm soát ung thư đại tràng là một phần trong chăm sóc sức khỏe định kỳ, đặc biệt khi trong gia đ́nh đă có nhiều thành viên mắc bệnh.