Lịch ngủ không điều độ sẽ khiến đồng hồ sinh học bị đảo lộn, rối loạn hormone. Gây ảnh hưởng sức khỏe tinh thần, lâu dài có thể gây các bệnh chuyển hóa như tiểu đường loại 2.
Trong thời đại phát triển hiện nay, giấc ngủ dường như đã trở thành điều có thể thương lượng trong cuộc sống. Việc lướt web đêm khuya, lịch làm việc thất thường hay "cày" phim nhiều giờ có thể không gây lo ngại khi nhìn nhận tức thời. Tuy nhiên, thường xuyên đi ngủ không đều đặn đang âm thầm góp phần vào một cuộc khủng hoảng y tế toàn cầu và gây hại sức khỏe. Bác sĩ Sameer Bhati, chuyên gia Y tế công ở Ấn Độ, chỉ ra những hệ lụy của thói quen này.
Đồng hồ sinh học cơ thể bị đảo lộn
Cơ thể con người hoạt động theo nhịp sinh học - tức là một chiếc đồng hồ bên trong điều chỉnh giải phóng hormone, quá trình trao đổi chất và chức năng của các cơ quan. Khi chúng ta phá vỡ nhịp điệu này bằng cách ngủ không đều đặn, các cơ quan sẽ bị rối loạn. Sự mất cân bằng này cuối cùng có thể liên quan đến tỷ lệ mắc bệnh tăng huyết áp, béo phì, tiểu đường típ 2, và một số bệnh ung thư cao hơn.
Gia tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch
Mối liên hệ giữa giấc ngủ kém và bệnh tim mạch đang trở nên đáng lo ngại. Nhiều nghiên cứu gần đây cho thấy thói quen ngủ không đều đặn làm tăng hormone căng thẳng như cortisol, gây huyết áp cao và suy giảm chức năng mạch máu. Đây là những yếu tố nguy cơ hàng đầu dẫn đến các bệnh tim mạch nghiêm trọng.
Hiệp hội Tim mạch Mỹ hiện xếp giấc ngủ ngang hàng với chế độ dinh dưỡng và tập luyện thể thao trong việc bảo vệ sức khỏe tim mạch. Thói quen ngủ thất thường làm tăng nguy cơ đau tim và đột quỵ, đặc biệt khi kết hợp với các yếu tố rủi ro khác trong lối sống.
Tăng nguy cơ rối loạn chuyển hóa
Giấc ngủ đóng vai trò then chốt trong việc duy trì cân bằng đường huyết. Những người ngủ dưới 6 tiếng mỗi đêm hoặc có lịch ngủ thay đổi liên tục dễ có nguy cơ phát triển tình trạng kháng insulin - yếu tố tiền đề dẫn đến bệnh tiểu đường típ 2. Các nghiên cứu cho thấy chỉ vài đêm ngủ kém chất lượng cũng đủ khiến cơ thể giảm khả năng xử lý đường, làm suy yếu độ nhạy của insulin.
Ảnh hưởng sức khỏe tâm thần
Thiếu ngủ tác động tiêu cực đến hoạt động của não bộ. Khi lịch sinh hoạt bị lệch nhịp, quá trình điều hòa các chất dẫn truyền thần kinh như serotonin và dopamine bị gián đoạn - từ đó làm tăng nguy cơ lo âu, trầm cảm và rối loạn cảm xúc. Các rối loạn mạn tính liên quan đến nhịp sinh học ngủ - thức còn có thể đẩy nhanh quá trình suy giảm nhận thức theo thời gian.
Những bước đơn giản để cải thiện giấc ngủ
Duy trì giờ đi ngủ và thức dậy cố định trong suốt cả tuần giúp củng cố nhịp sinh học tự nhiên của cơ thể. Nên tránh ăn uống, sử dụng đồ uống chứa caffeine hoặc tiếp xúc với thiết bị điện tử ít nhất một giờ trước khi ngủ. Ngoài ra, các kỹ thuật thư giãn như thiền định hoặc hít thở sâu có thể hỗ trợ cơ thể dễ dàng bước vào trạng thái nghỉ ngơi.
Đối với những người làm việc theo ca hoặc thường xuyên bị gián đoạn giấc ngủ, các biện pháp như liệu pháp ánh sáng, ngủ ngắn có chiến lược và chế độ ăn uống điều độ là những cách hữu ích để giảm thiểu tác động tiêu cực đến sức khỏe.