Trong cuộc sống, ngoài cha mẹ, anh chị em là những người thân thiết và gắn bó nhất. Khi nhắc đến mối quan hệ này, nhiều người thường nghĩ ngay đến những buổi tụ họp vui vẻ và bữa cơm gia đ́nh ấm áp, nơi t́nh cảm anh em được thắt chặt hơn.
Việc ngồi quanh bàn ăn, chia sẻ những món ăn ngon và tiếng cười rộn ră có thể nuôi dưỡng t́nh cảm, nhưng một mối quan hệ bền vững giữa anh chị em cần nhiều hơn thế.
Nhiều người từng trải qua cuộc sống anh chị em đưa ra những quan điểm khác nhau. Một thanh niên cho rằng: “Không cần cố gắng duy tŕ mối quan hệ anh chị em. Khi c̣n nhỏ, anh trai yêu chiều em gái, em trai bảo vệ chị gái, nhưng khi trưởng thành, mối quan hệ này có thể trở thành xa lạ. Một số người trở thành nông dân, một số khác làm nghề khác… đó là quy luật khách quan.”
Người đàn ông trung niên lại nhận xét: “Giữa anh em, nếu ḥa thuận th́ là họ hàng, không ḥa hợp th́ là kẻ thù. Sau khi cha mẹ mất, nhiều anh chị em chia rẽ v́ mâu thuẫn và lợi ích, họ gần như không c̣n tương tác nữa.”
Một số người lớn tuổi nh́n nhận: “Khi c̣n trẻ, tôi nghèo, đông anh chị em, bố mẹ lại thiên vị, dẫn đến nhiều mâu thuẫn. Nhưng khi về già, gặp lại nhau, chúng tôi vẫn cảm thấy rất thân thiết.”
Tất cả những nhận định này đều phản ánh thực tế, nhưng cũng chỉ dựa trên cảm xúc ở một giai đoạn nhất định trong đời. Khách quan mà nói, ngoài cha mẹ và con cái, anh chị em là những người thân thiết nhất trong gia đ́nh, đồng thời c̣n gánh vác nhiều trách nhiệm và nghĩa vụ chung. V́ vậy, t́nh cảm anh em luôn là chủ đề không thể tránh khỏi.
Vậy làm sao để anh chị em sống ḥa thuận? Trong quan niệm truyền thống, nhiều người tin rằng cha mẹ là sợi dây gắn kết tốt nhất. Những dịp lễ tết, sum họp gia đ́nh là cách để duy tŕ t́nh cảm và ḥa hợp. Ngay cả khi cha mẹ không c̣n, việc anh chị em thường xuyên gặp nhau vẫn giúp mối quan hệ bền chặt.
Tuy nhiên, từ góc độ tâm lư học, việc ḥa hợp không chỉ dựa vào ăn uống hay tụ tập, mà c̣n phụ thuộc vào hai nguyên tắc: “Luật đàn gà” và “Luật ba bảy”. Tuân theo hai luật này, mối quan hệ anh chị em sẽ ổn định và bền lâu bất kể tuổi tác.
Tuân theo hai luật này, mối quan hệ anh chị em sẽ ổn định và bền lâu bất kể tuổi tác.
Tuân theo hai luật này, mối quan hệ anh chị em sẽ ổn định và bền lâu bất kể tuổi tác.
Luật đàn gà được các nhà tâm lư rút ra từ quan sát: khi một đàn gà ở cùng nhau, chúng giữ một khoảng cách vừa phải, không quá gần cũng không quá xa. Nếu một con đến quá gần, các con khác sẽ tấn công hoặc cô lập nó; nếu quá xa, nó cũng bị bỏ rơi. Nguyên tắc này áp dụng vào mối quan hệ con người: giữ khoảng cách hợp lư giúp t́nh cảm thân thiết nhưng không trở nên vướng víu.
Một ví dụ thực tế: một người anh cả ngoài 40 tuổi, trong gia đ́nh khá giả, từ nhỏ đă chăm sóc các em. Khi các em trưởng thành, anh vẫn duy tŕ các bữa tối gia đ́nh hàng tuần. Ban đầu mọi thứ ḥa hợp, nhưng sau khi cha mẹ yếu, các em đảm nhận việc chuẩn bị bữa ăn, xung đột nhỏ như ai mua nhiều, ai ăn ít, ai nói ǵ… bắt đầu xảy ra thường xuyên. Anh nhận thấy dù tụ tập liên tục, khoảng cách giữa mọi người ngày càng xa.
Người anh cả này đă nhận ra rằng việc họp mặt quá thường xuyên vi phạm “luật đàn gà”. Khi anh giảm số lần tụ họp và rút ngắn thời gian gặp mặt, mọi người vẫn giữ khoảng cách hợp lư, t́nh cảm anh em trở lại trạng thái thân thiết như trước.
Trong anh chị em, luôn tồn tại những người sống tốt và chưa tốt. Nếu quá gần, sự so sánh và ghen tị sẽ phát sinh; nếu quá xa, t́nh cảm trở nên lạnh nhạt. Khoảng cách vừa phải chính là ch́a khóa để duy tŕ mối quan hệ ḥa thuận, bền lâu.
Quy tắc ba bảy bất khả chiến bại
Nhà văn Mo Yan đă giới thiệu “Luật Ba Bảy” trong tác phẩm Hoa nở muộn và áp dụng luật này để duy tŕ sự ḥa hợp trong các mối quan hệ thân thiết. Ông nhấn mạnh tầm quan trọng của sự tin tưởng, đồng cảm và bao dung khi đối xử với nhau.
Các nhà tâm lư học sau đó đă mở rộng “Luật Ba Bảy” cho mối quan hệ anh chị em, với nguyên tắc: 3 phần là giao tiếp, 7 phần là bao dung. Điều này có nghĩa là anh chị em cần duy tŕ giao tiếp thân thiện và thông cảm bất kể có mâu thuẫn hay không. Trong quá tŕnh này, cần tôn trọng cảm xúc, suy nghĩ của nhau và bao dung những khuyết điểm, hoàn cảnh của mỗi người.
Nguyên nhân sâu xa của những bất ḥa thường là thiếu giao tiếp và bao dung. Dù bề ngoài t́nh cảm thân thiết, khi gặp vấn đề nghiêm trọng, anh chị em dễ thiếu sự thấu hiểu và cảm thông.
Luật Ba Bảy cũng áp dụng với vấn đề vật chất. Một số chuyên gia tâm lư gợi ư: “70% tài sản cá nhân và 30% tài sản chung”. Khi liên quan đến tài sản, anh chị em nên phân định rơ ràng, minh bạch các khoản liên quan, trong khi những phần quà nhỏ mang tính chất t́nh cảm nên được trao tặng tự do, không cần tính toán.
Trong giao tiếp, nguyên tắc là 30% rơ ràng, 70% bối rối. Nhiều bất ḥa giữa anh chị em xuất phát từ việc không muốn chịu thiệt hoặc không muốn bộc lộ sự bối rối. Ví dụ, dịp Tết, một số anh chị em tặng quà cho nhau. Giá trị và số lượng quà có thể khác nhau do hoàn cảnh gia đ́nh, khiến một số người cảm thấy bị thiệt tḥi, dẫn đến sự bất măn. Trong trường hợp này, thái độ bối rối và ít quan tâm hơn là cách tốt nhất để giảm căng thẳng và duy tŕ ḥa khí.
Nh́n chung, Luật Ba Bảy nhấn mạnh sự cân bằng giữa giao tiếp và bao dung, giữa tính minh bạch vật chất và sự khoan dung tinh thần, giúp anh chị em giữ mối quan hệ ḥa thuận, bền vững dù gặp bất kỳ xung đột nào.
VietBF@sưu tập