Trên tiền tuyến Ukraine, phù hiệu chiến đấu là thứ “tiền tệ”. Binh lính đổi chác huy hiệu của họ cho huy hiệu của những đơn vị khác, chủ yếu để sưu tầm nhưng đôi khi để lấy rượu hay thuốc lá. Loại phù hiệu đang được săn lùng nhất là một con cua ngụy trang - biểu tượng của Lữ đoàn Pḥng thủ Duyên hải số 34 của Ukraine - đơn vị sản sinh ra những “chiến binh sát thủ” đáng sợ nhất của thời đại chiến tranh drone (máy bay không người lái).
Các chiến binh drone Ukraine đang hạ gục lính Nga giông như một ván game tàn bạo. Ảnh The Atlantic
Theo The Atlantic, Lữ đoàn Pḥng thủ Duyên hải số 34 của Ukraine mới chỉ được thành lập chưa đến một năm nhưng các tay điều khiển drone của lữ đoàn này được mệnh danh là những chiến binh “sát thủ” nhất trong lịch sử chiến tranh hiện đại.
Phóng viên The Atlantic đă theo chân 3 binh sĩ Ukraine thuộc Lữ đoàn Pḥng thủ Duyên hải số 34 vào ngày 1/6 — một trong những ngày dữ dội nhất kể từ khi Nga mở chiến dịch quân sự đặc biệt ở Ukraine — để tận mắt thấy họ đang biến đổi cách thức chiến tranh bằng drone như thế nào.
"Chúng tôi đă bám theo “Team A” - ba người điều khiển drone mang mật danh Adama, Ghost và Triple-A", theo The Atlantic.
Những chiếc drone “tự sát” mà Adama điều khiển không phải tṛ chơi. Chúng được in từng bộ phận bằng máy 3D ở các nhà kho và gara, giá chỉ vài trăm đô-la mỗi chiếc, trang bị camera FPV và đầu đạn một kilogram. Dù rẻ tiền, chúng đủ để tiêu diệt một con người, xóa sổ một pḥng tuyến hay khiến cả ngôi nhà bật tung mái.
"Đêm đó, chúng tôi họp gấp dưới một mái hiên đầy vết đạn, chỉ được chiếu bằng cây đèn đỏ. Adama dặn kỹ: khi vào hầm, “đừng lấy đồ, đừng giúp — chỉ chạy vào, chúng tôi sẽ lo. Chỉ vài giây lao từ xe vào hầm cũng có thể khiến bạn trở thành mục tiêu của một drone đối phương", The Atlantic viết.
Đường vào vị trí chạy qua Kherson – thành phố từng nằm dưới quyền kiểm soát Nga và đầy rẫy những ṭa nhà lỗ chỗ vết đạn — nơi pháo binh Nga và UAV Shahed của họ vẫn liên tục quần thảo. Vừa tới, phóng viên nghe tiếng vo ve của các máy bay ném bom - đội bắn lập tức tạm lùi, ẩn dưới tán cây để tránh hỏa lực. Rồi mọi việc bắt đầu: Ghost phóng Mavic trinh sát, Triple-A giữ vị trí bằng Mavic khác, c̣n Adama lên ghế điều khiển chiếc “killer” đă lắp ng̣i.
Chiến tranh ở đây được “game hóa”. Một hệ thống tính điểm trực tuyến gán giá trị cho từng mục tiêu — bộ binh, pháo, trạm radar — và điểm có thể đổi lấy ủng, kính nh́n đêm hay b́nh siêu tốc.
Điểm phần nào là danh vọng, nhưng cũng là sinh kế: ở tiền tuyến, một đôi ủng hay một bộ pin có giá trị thực tế lớn. Việc gán điểm khiến các phi công có mục tiêu cụ thể; họ không nă đại trà — họ chọn mục tiêu, khóa mục tiêu và bấm nút.
Trong vài giờ theo đội, phóng viên chứng kiến cơ chế tính điểm ấy được vận hành tàn nhẫn. Hai đặc nhiệm Nga từ bên kia sông Dnieper trở thành mục tiêu; các đội drone đua nhau phóng "sát thủ trên không" để tiêu diệt mục tiêu.
Một chiếc lao vào cửa sổ, mắc vào lưới chống-drone rồi phát nổ; trong tích tắc, cả căn nhà rung chuyển, bụi mù mịt và có cả một vụ nổ thứ cấp — dấu hiệu c̣n đạn dược bên trong. Triple-A gơ nhẹ vào bàn phím, nhập “kill” vào bảng tính. Họ ăn mừng như những game thủ vừa qua màn.
Trong bốn giờ tiếp theo, cả đội lần theo dấu vết người lính Nga khi anh di chuyển giữa những đống đổ nát t́m chỗ ẩn nấp. "Sao anh không phóng thêm một chiếc drone nữa và hạ gục anh ta?", phóng viên hỏi. "Tôi muốn xem anh ta đưa chúng ta đi đâu", Adama đáp.
Qua cuộc tṛ chuyện được mă hóa, Adama vạch ra một kế hoạch tấn công quyết liệt. Nhiệm vụ diễn ra đúng như Adama chỉ đạo: Mavics quan sát và ghi lại cảnh hai máy bay không người lái sát thủ vào vị trí. Chiếc đầu tiên đâm sầm vào ṭa nhà, phá thủng một lỗ lớn trên bức tường. Adama điều khiển chiếc máy bay không người lái thứ hai xông vào ṭa nhà, sau đó toàn bộ cấu trúc dường như vỡ tung, các mảnh vỡ cùng bụi bắn ra từ mọi cửa sổ. Mái nhà bốc lên cao vài mét.
""Đôi khi, chúng ta sẽ thấy họ (lính Nga) ḅ ra ngoài trước khi chết", Adama ngước lên khỏi màn h́nh và nói.
Tốc độ và hiệu quả là điều đáng sợ: trong 20 giờ cùng Adama, đội phóng 12 drone tự sát và xác nhận ít nhất một mục tiêu bị tiêu diệt — con số có vẻ nhỏ, nhưng khi nhiều đội vận hành liên tục, mỗi ngày cộng lại sẽ tạo ra một con số thương vong lớn cho đối phương. Các đội drone Ukraine chỉ chiếm khoảng 2% lực lượng, nhưng gây tỉ lệ thương vong cho các tay súng Nga nhiều hơn hẳn.
Cơ sở sản xuất drone của Ukraine cũng đơn giản: nửa tá máy in 3D trên bàn, hàng ngh́n khung vỏ chồng lên nhau cao đến trần nhà, một bao đinh ốc rỉ và các đống đầu đạn.
Ở cuối hành tŕnh, Adama đưa phù hiệu con cua tặng cho phóng viên. “Cua rất giỏi thích nghi. Chúng có thể hoạt động ở bất cứ đâu”, người điều khiển UAV của Ukraine nói. Adama cũng tặng phóng viên một miếng phù hiệu đen, nửa cháy; trên đó chữ “PMC Wagner Group” in bằng tiếng Nga. Anh nói: “Anh ta bị cháy khi chết”.
Những chiếc phù hiệu đó là minh chứng tàn nhẫn nhất: Những sinh mạng bị biến thành những đồng tiền, token và chúng được trao đi đổi lại sau khi người chủ bỏ mạng trên chiến trường.
Đây không c̣n là cuộc chiến tranh pháo kích trừu tượng. Drone khiến việc giết người dễ dàng và trực diện hơn: phi công nh́n thấy khuôn mặt mục tiêu trên màn h́nh trước khi ấn nút. Họ theo dơi, truy đuổi, lập kế hoạch, tiêu diệt mục tiêu rồi lại nhập kill vào hệ thống, chờ điểm thưởng. Đó là một cuộc chơi sinh tử mà có lẽ thế giới chưa từng thấy trước đây và chúng ta đang chứng kiến mặt tàn khốc nhất của thời đại chiến tranh drone, theo The Atlantic.