Ba Lan yêu cầu kích hoạt Điều 4 Hiến chương NATO về tham vấn đồng minh, do cảm thấy an ninh bị đe dọa v́ UAV Nga xâm nhập.
Thủ tướng Donald Tusk ngày 10/9 nói trước quốc hội Ba Lan rằng máy bay không người lái (UAV) Nga đă ít nhất 19 lần xâm nhập lănh thổ nước này, phần lớn xuất phát từ Belarus. Các lực lượng pḥng không Ba Lan bắn hạ ít nhất 4 UAV, với chiếc cuối cùng bị hạ vào khoảng 6h45 cùng ngày.
"Những UAV này đe dọa an ninh của đất nước. Quân đội Ba Lan và các lực lượng NATO đă bắn hạ thành công chúng, nhưng diễn biến này cũng thay đổi t́nh h́nh chính trị. Do đó, Ba Lan đă tham vấn đồng minh dưới h́nh thức đề nghị kích hoạt Điều 4 trong Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương", ông Tusk tuyên bố.
Điều 4 Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương quy định các nước thành viên NATO có quyền yêu cầu tham vấn chung khi "toàn vẹn lănh thổ, độc lập chính trị hoặc an ninh của bất kỳ bên nào bị đe dọa".
Thủ tướng Ba Lan Donald Tusk chủ tŕ phiên họp khẩn cấp với lănh đạo quân đội và nội các ngày 10/9. Ảnh: AFP
Thủ tướng Ba Lan cho biết đang liên lạc với nhiều lănh đạo tại khu vực, đặc biệt là những nước có cùng nhận định "cảm thấy bị đe dọa rơ ràng từ Nga", gồm Đan Mạch, Phần Lan, Na Uy, Thụy Điển, Litva, Latvia và Estonia. Ông cũng thảo luận t́nh h́nh an ninh ở sườn đông NATO với Tổng thư kư liên minh Mark Rutte.
Ông Tusk gọi sự việc là "hành động khiêu khích quy mô lớn" từ Nga và lo ngại đất nước đang "ở gần với xung đột vũ trang nhất kể từ Thế chiến II", song bác bỏ mọi phỏng đoán rằng đất nước đang trong t́nh trạng chiến tranh v́ vụ xâm nhập này.
Tổng thư kư Rutte hôm nay gọi việc UAV Nga xâm nhập không phận Ba Lan là "hành vi liều lĩnh và nguy hiểm", đồng thời ca ngợi "phản ứng rất thành công" của liên minh trong việc đối phó với vụ xâm nhập.
Sau khi các nước thành viên NATO tổ chức thảo luận khẩn cấp, ông Rutte cho biết "hệ thống pḥng không của NATO đă được kích hoạt và thành công trong việc bảo đảm pḥng thủ lănh thổ NATO, đúng như chức năng được thiết kế".
"Hăy ngừng xâm phạm không phận của các nước đồng minh, và hiểu rằng chúng tôi luôn sẵn sàng, cảnh giác, và sẽ bảo vệ từng tấc đất lănh thổ NATO", ông nói về thông điệp gửi tới Nga.
Quân đội Ba Lan trước đó thông báo các vật thể bay liên tiếp xâm phạm không phận. Cơ quan này sau đó triển khai lực lượng pḥng không của Ba Lan lẫn khí tài NATO để ứng phó, bắn hạ loạt UAV trên lănh thổ và đặt quân đội "trong trạng thái sẵn sàng cao nhất".
Người phát ngôn NATO xác nhận đây là lần đầu tiên máy bay liên minh được triển khai đối phó mục tiêu trên không phận một nước thành viên. Trụ sở Chỉ huy Tối cao Liên minh châu Âu (SHAPE) cho biết NATO "đă phản ứng nhanh chóng và quyết đoán, thể hiện năng lực và quyết tâm bảo vệ lănh thổ đồng minh".
Bộ Quốc pḥng Nga chưa b́nh luận về loạt cáo buộc từ chính phủ và quân đội Ba Lan.
Sau khi xung đột Ukraine bùng phát, tên lửa của Moskva và Kiev từng vài lần bay lạc vào không phận Ba Lan. Phần lớn trong số này là tên lửa hành tŕnh Nga phóng vào miền tây Ukraine, các quả đạn thường bay qua vùng trời Ba Lan trong thời gian ngắn để hướng tới mục tiêu.
Sự việc nghiêm trọng nhất xảy ra vào tháng 11/2022, khi một tên lửa pḥng không S-300 Ukraine bay qua biên giới và rơi xuống ngôi làng trên lănh thổ Ba Lan, khiến hai người thiệt mạng. Ba Lan sau đó thường xuyên kích hoạt hệ thống pḥng không và triển khai tiêm kích để ứng phó.
Một UAV nghi của Nga hôm 18/8 bay vào Ba Lan rồi lao xuống đất, phát nổ tại cánh đồng ngô cách biên giới với Ukraine khoảng 100 km. Vụ nổ không gây thương vong, song làm vỡ cửa sổ một số ngôi nhà gần đó. Bộ trưởng Quốc pḥng Ba Lan thừa nhận pḥng không nước này không phát hiện được phi cơ, dù duy tŕ trạng thái trực chiến.