Tổn thương thận cấp là tình trạng suy giảm chức năng thận xảy ra nhanh chóng, thường xuất hiện ở bệnh nhân nhập viện, đặc biệt phổ biến ở các đơn vị hồi sức tích cực, với tỷ lệ lên tới 50%.
Đây là kết quả của nhiều quá trình viêm phức tạp trong cơ thể. Trong đó, các phân tử miễn dịch gọi là interleukin (IL) đóng vai trò then chốt. Đây là những protein nhỏ do các tế bào miễn dịch tiết ra, có nhiệm vụ điều phối phản ứng viêm, sửa chữa mô bị tổn thương và ảnh hưởng đến các cơ quan khác, theo trang tin y khoa News Medical.
Interleukin: "Con dao hai lưỡi" trong tổn thương thận
Mỗi loại interleukin có tác động khác nhau đến diễn tiến của bệnh AKI:
Một số IL làm bệnh nặng thêm, như IL-1α, IL-1β, IL-12, IL-17A và IL-18. Chúng thúc đẩy phản ứng viêm quá mức, gây tổn thương tế bào thận, làm mô sẹo hóa và lan sang các cơ quan khác. IL-8, chẳng hạn, thu hút nhiều bạch cầu đến khu vực tổn thương, gây viêm nghiêm trọng hơn và có thể là dấu hiệu cảnh báo tổn thương thận cấp nặng.
Ngược lại, một số IL giúp bảo vệ thận, như IL-2, IL-10, IL-13, IL-27 và IL-37. Những phân tử này có tác dụng làm dịu phản ứng viêm, bảo vệ tế bào thận khỏi chết sớm. IL-10, chẳng hạn, hoạt động bằng cách kích hoạt một chuỗi tín hiệu giúp ngăn chặn viêm. IL-15 và IL-17E thì tăng khả năng sống sót cho tế bào thận và kích hoạt các tế bào miễn dịch có lợi.
Một số IL có thể vừa có lợi, vừa có hại, tùy thuộc vào liều lượng, thời điểm xuất hiện hoặc mức độ tổn thương. Ví dụ, IL-6 có thể giúp kiểm soát viêm trong một số trường hợp, nhưng cũng có thể khiến tình trạng trở nên tồi tệ hơn nếu sản xuất quá mức.
Ứng dụng điều trị: Nhắm trúng IL và công nghệ mới
Thận bị tổn thương
ẢNH MINH HỌA: AI
Nhiều liệu pháp thử nghiệm hiện đang tập trung vào việc ngăn chặn IL có hại bằng các kháng thể đặc hiệu, như thuốc Rilonacept để trung hòa IL-1, hoặc thuốc ức chế IL-18 để giảm viêm và hạn chế xơ hóa thận.
Bên cạnh đó, một hướng điều trị mới là dùng túi ngoại bào (EV) để đưa IL có lợi đến đúng nơi cần thiết. Các thử nghiệm cho thấy EV chứa IL-10 có thể giảm nguy cơ tổn thương thận cấp chuyển thành bệnh thận mạn tính. Hay IL-37 được đóng gói trong màng tế bào bạch cầu trung tính cũng đã giúp cải thiện chức năng thận, theo News Medical.
Triển vọng trong tương lai
Hiện các nhà khoa học đang nghiên cứu sâu hơn về cách các IL điều hòa giữa viêm và phục hồi tại thận. Mục tiêu là phát triển các liệu pháp "nhắm trúng đích" - can thiệp trực tiếp vào IL gây hại hoặc thụ thể của chúng - để giúp người bệnh phục hồi nhanh hơn và tránh biến chứng mạn tính. Đồng thời, công nghệ EV kết hợp với IL đang mở ra một hướng điều trị đầy hứa hẹn, an toàn và hiệu quả hơn trong tương lai.
VietBF@sưu tập