Một ảo ảnh thị giác hơn 130 năm tuổi đang quay trở lại và gây băo mạng xă hội, với lời đồn rằng h́nh bạn thấy đầu tiên – thỏ hay vịt – có thể tiết lộ tính cách của bạn. Nhưng liệu khoa học có đồng t́nh?
Từ khi xuất hiện lần đầu trên một bản khắc của Đức vào năm 1892, ảo ảnh “thỏ-vịt” đă khiến người xem không khỏi bối rối bởi khả năng biến h́nh tài t́nh – nh́n một lần thấy vịt, lần sau lại hóa thỏ.
Theo các tuyên bố lan truyền trên mạng xă hội, việc bạn nh́n thấy con ǵ đầu tiên không chỉ là tṛ chơi thị giác, mà c̣n liên quan đến sự lạc quan, khả năng tŕ hoăn hay cách ra quyết định.
?
Bạn nh́n thấy thỏ hay vịt trước?
Tuy nhiên, một nghiên cứu mới từ Đại học Hertfordshire đă cho thấy: đa phần những nhận định đó chỉ là... huyền thoại.
Giáo sư Richard Wiseman cùng nhà tâm lư học Caroline Watt từ Đại học Edinburgh đă tiến hành nghiên cứu với 300 người trong độ tuổi từ 18 đến 79. Người tham gia được xem bốn h́nh ảnh thị giác nổi tiếng: thỏ-vịt, b́nh Rubin, người phụ nữ trẻ – già và ngựa – hải cẩu.
Sau khi ghi nhận h́nh ảnh đầu tiên họ nh́n thấy, nhóm nghiên cứu tiếp tục thu thập dữ liệu về tính cách, mức độ lạc quan, khả năng tŕ hoăn, tư duy tổng thể và kiểu ra quyết định.
Kết quả được công bố trên tạp chí PeerJ đă kiểm chứng – và đồng thời bác bỏ – nhiều tuyên bố đang được chia sẻ rộng răi trên mạng xă hội.
Trái với các "bài test tính cách" lan truyền trên mạng:
Không có mối liên hệ nào giữa việc thấy con vịt đầu tiên và khả năng tŕ hoăn công việc.
Thấy khuôn mặt trước trong b́nh Rubin cũng không liên quan đến khả năng chú trọng chi tiết.
Việc nh́n thấy người phụ nữ già trước cũng chẳng cho thấy bạn logic hay dễ chịu hơn.
Và thấy con hải cẩu trước không phản ánh ǵ đặc biệt về tư duy phân tích.
Theo Giáo sư Wiseman, những mối liên hệ này "gần như là bịa đặt", và việc chúng phổ biến là ví dụ điển h́nh cho một "huyền thoại tâm lư học hiện đại".
Không phải tất cả đều vô căn cứ. Nghiên cứu vẫn phát hiện một số mối liên hệ đáng chú ư:
Thấy con vịt đầu tiên liên quan đến mức độ ổn định cảm xúc và lạc quan thấp hơn.
Thấy con thỏ đầu tiên gắn với tính cách hướng ngoại, ḥa đồng, siêng năng và tỉ mỉ.
Thấy khuôn mặt trước trong b́nh Rubin tương quan với mức độ cởi mở cao hơn.
Nh́n thấy người phụ nữ trẻ đầu tiên cho thấy xu hướng ra quyết định bốc đồng.
Thấy con hải cẩu trước liên quan đến trực giác và khả năng ra quyết định nhanh.
Dù vậy, nhóm nghiên cứu nhấn mạnh: đây là những phát hiện đơn lẻ và cần được kiểm chứng thêm trong các nghiên cứu sâu rộng hơn.
Ảo ảnh thị giác từ lâu đă là đề tài hấp dẫn của khoa học tâm lư – vừa mang tính giải trí, vừa khơi dậy những câu hỏi sâu sắc về cách năo bộ con người vận hành.
Nghiên cứu lần này một lần nữa khẳng định: không phải mọi điều lan truyền trên mạng đều đúng. Và đôi khi, thứ tưởng là “bài kiểm tra tính cách” lại chỉ đơn giản là một cú lừa thị giác thú vị.
Bạn thấy thỏ hay vịt trước? Câu trả lời vẫn thú vị – nhưng có lẽ không tiết lộ hết con người bạn như mạng xă hội từng nói.
VietBF@ sưu tập