Quốc Vương dân tộc Māori tại New Zealand, Kiingi Tuheitia Pootatau Te Wherowhero Đệ Thất, tạ thế hôm Thứ Sáu, 30 Tháng Tám ở tuổi 69, vài ngày sau dịp lễ kỷ niệm năm thứ 18 ông tại vị trên ngai vàng.
Ông là quốc vương thứ bảy trong phong trào Kiingitanga, nắm giữ một vương vị được tạo ra vào năm 1858 nhằm tề tựu các bộ lạc Māori bản địa tại New Zealand trước hành động xâm lược của Anh Quốc.
Quốc Vương Tuheitia băng hà tại bệnh viện sau ca phẫu thuật tim, Rahui Papa, phát ngôn viên của Kiingitanga, Phong Trào Quốc Vương Māori, cho biết trên Instagram.
Mục tiêu chính của phong trào là chấm dứt việc bán đất cho những người không phải là dân bản địa, ngăn không cho các bộ lạc nổ ra nội chiến và tạo bước đệm cho việc bảo tồn văn hóa Māori, trang mạng của bộ lạc Waikato-Tainui cho biết. Ngày nay, vai tṛ của Quốc Vương Tuheitia phần nhiều là nghi lễ nhưng vẫn có ư nghĩa quan trọng tại New Zealand, nơi người Māori chiếm gần 20% dân số.
“Cái chết của Quốc Vương Tuheitia là khoảnh khắc xót xa khôn nguôi với những người theo chân Kiingitanga, Maaoridom và toàn thể quốc gia,” Papa viết trên mạng xă hội.
Thủ Tướng New Zealand Christopher Luxon bày tỏ ḷng kính trọng dành cho Quốc Vương Tuheitia, nói rằng “cam kết vững như bàn thạch mà ông dành cho dân cùng những nỗ lực không mệt mỏi trong việc duy tŕ các giá trị và truyền thống của Kiingitanga để lại dấu ấn khó phai tại New Zealand.”
“Tôi sẽ ghi ơn thành quả cống hiến ông dành cho Aotearoa New Zealand,” Luxon nêu tên quốc gia bằng Anh ngữ và tiếng Māori, “cam kết mà ông dành cho mokopuna (thanh thiếu niên), cũng như niềm say mê ông dành cho te ao Māori (thế giới Māori) và tầm nh́n của ông về một tương lai mà toàn thể người dân đều được coi trọng phẩm giá.”
Trong những tháng gần đây, Tuheitia điều phối các cuộc đàm phán giúp giúp người Māori quy về một mối với quốc gia, nhằm đáp lại các chính sách của chính phủ trung hữu Luxon. Những người chỉ trích tố cáo chính phủ chống lại dân Māori khi nỗ lực lật ngược các chính sách ủng hộ dân bản địa và ngôn ngữ.
Quốc Vương Charles Đệ Tam, nguyên thủ quốc gia theo hiến pháp của New Zealand, và phu nhân, Nữ Hoàng Camilla, “vô cùng đau buồn” trước cái chết của Tuheitia.
Một tuần trước khi Tuheitia trút hơi thở cuối cùng, hàng ngàn người kéo tới Turangawaewae Marae, trụ sở của Phong Trào Quốc Vương Māori tại thị trấn Ngāruawāhia, để tham dự lễ suy tôn vương vị diễn ra thường niên.
Ngôi vua được các bộ lạc Tainui ở vùng Waikato nắm giữ và vẫn chưa rơ ai sẽ kế vị.
“Dự kiến, linh cữu của Kiingi Tuheitia sẽ được quàn tại Turangawaewae Marae trong năm ngày, trước khi được đưa tới chốn an nghỉ cuối cùng trên Núi Taupiri,” Papa cho biết.