Rất nhiều những du học sinh dù rất muốn trở về nước để làm việc. Những cơ quan ban nghành tại Việt Nam hiện này dường dư vẫn có những định kiến nên không nhiều du học sinh có được công việc tốt sau khi về nước. Những bậc phụ huynh luôn mong muốn công việc tốt cho con cái và muốn họ phục vụ quốc gia.
"Đi đi, đừng về!" là câu nói đắng ḷng phổ biến mà những người có trải nghiệm đau xót khi về nước làm việc nói với các em học sinh đang c̣n đi du học. Cũng có nhiều cha mẹ suy nghĩ và nói với những đứa con đi du học của ḿnh như vậy.
Trên thực tế, khi làm công tác tư vấn chọn ngành cho học tṛ khi các em nộp hồ sơ đi du học, tôi luôn đặt câu hỏi này cho các cha mẹ: "Anh/chị có muốn con ở lại làm việc sau tốt nghiệp hay không?"
Và phần lớn câu trả lời tôi nhận được từ các bố mẹ là : "Có ".
Có lẽ câu chuyện đang nóng của Doăn Minh Đăng - cựu quán quân của " Đường lên đỉnh Olympia " tại Trường ĐH Kỹ thuật Công nghệ Cần Thơ dường như là minh chứng cho niềm tin của các cha mẹ rằng: Ở lại nước ngoài làm việc sau tốt nghiệp sẽ tốt hơn nhiều cho con cái họ.
Với hàng ngàn học tṛ du học và hàng trăm em đă tốt nghiệp, tôi cũng tin như vậy - mà có lẽ cũng không cần liệt kê ra đây những điều tốt hơn đó.
Người ta hay nói tới câu chuyện đóng góp cho đất nước hay t́nh yêu tổ quốc... vào vấn đề ở hay về của các du học sinh. Điều đó quả thật là khiên cưỡng. Giống như người ta nói phải học lịch sử mới biết yêu nước vậy. Ô hay , yêu nước là điều tự nhiên vốn sẵn có trong từng con người cơ mà , sao phải cần tới học lịch sử th́ mới có? Học lịch sử là để có tư duy lịch sử v́ nó là một môn khoa học như bao môn khoa học khác. Và nếu các em chọn không học th́ cũng không có sao với t́nh yêu tổ quốc cả.
Đấy là c̣n chưa nói tới tổ quốc trước tiên là mảnh đất dung dưỡng và bảo vệ một con người.
Và điều này, khi áp dụng vào với các em du học sinh, th́ nơi nào mà các em có thể cống hiến và làm việc để nuôi sống bản thân và gia đ́nh th́ nơi đó nên là đích đến sau tốt nghiệp của các em.
Trên thực tế, không ít học tṛ của tôi về nước sau tốt nghiệp và từ quan sát của ḿnh tôi tạm đúc rút ra mấy điều:
1. Các em học các ngành kinh doanh, tài chính và kinh tế có thể t́m được công việc ổn , tốt và rất tốt ở Việt Nam.
Tôi có học tṛ học Reed College về nước làm việc sau khi học kinh doanh tại đây hiện đang là giám đốc cấp cao của Lazada. Em đang là 1 ngôi sao trong giới lănh đạo kinh doanh trẻ của Việt Nam.
2. Các em học các ngành khoa học và kỹ thuật thật sự gặp khó khăn khi về nước. Ngay cả khi các em biết cách thức của Việt Nam th́ môi trường làm việc chả có cái ǵ cho các em làm việc và nghiên cứu cả.
Đi dạy học là giải pháp tạm ổn về tài chính cho các em.
Một phụ huynh của tôi có con đang học Toán tại đại học Colgate , Mỹ có nói: " Thằng Kh nhà chị không biết về nước th́ làm ǵ?". Tôi bảo: "Nếu nó cứ thích về th́ chị cho nó qua chỗ em dạy học cũng được!"
Biết là lăng phí, nhưng biết làm sao đây? Và càng lăng phí nếu các bạn biết rằng Kh là một học sinh cực xuất sắc: khi học tại ACS của Singapore, em đă cho nhiều tài năng tại đây hạ knock-out hết một loạt.
3. Các em về Việt Nam v́ các lư do cá nhân và gia đ́n , sau một thời gian không t́m được việc làm hay thậm chí đă đi làm một thời gian và phát hiện ra ḿnh không thể ḥa nhập được cách thức làm việc và đối xử của người Việt trong môi trường làm việc, đă âm thầm quay trở lại nước ngoài. Cú sốc văn hóa ngược này mới chính là thứ khiến các em đau đớn và vỡ vụn rất nhiều thứ trong trái tim.
Trong vô vàn học sinh Việt đă từng đi du học và trong nhiều vạn các em sẽ đi , có ai không mơ ước về một Việt Nam tốt đẹp hơn?
Nhưng có lẽ các em sẽ phải đợi. Và chờ nhiều năm nữa...