Thâm nhập “thủ phủ” thực phẩm bẩn ở Sài G̣n, nơi thức ăn gia súc chế biến thành thức ăn cho người
"Khi chúng tôi có mặt tại hiện trường, hàng tấn tai heo đang được ngâm trong các thùng nhựa và phơi dưới nền đất, công nhân tay bẩn vẫn vô tư bốc thịt. Đơn vị này khai báo với lực lượng chức năng là họ sản xuất tóp mỡ và mỡ ép làm thức ăn gia súc thế nhưng thực tế hàng tấn tai heo thành phẩm bẩn đều để dùng cho người”.
Ruồi nhặng đậu đầy trên thực phẩm
B́nh Chánh (TP.HCM) hiện được coi là “thủ phủ”, nơi có nhiều cơ sở chuyên sản xuất thức ăn bẩn tại TP.HCM. Trong vai người lấy chả bỏ mối cho các tiệm bánh ḿ, chúng tôi t́m đến cơ sở chế biến chả lụa của bà Tâm tại xă Đa Phước, huyện B́nh Chánh. Chúng tôi vô cùng ngạc nhiên khi bà Tâm cho biết giá chả lụa ở đây chỉ 56 ngh́n đồng/kg (thịt vụn - nguyên liệu làm chả hiện bán ở chợ đă có giá khoảng 70 ngh́n đồng/kg).
Nơi chế biến chả là gian bếp rộng chừng vài mét vuông, một đôi nam nữ đang h́ hục cho thịt và mỡ vào máy xay, xung quanh là hàng đống thịt, mỡ bầy nhầy. Thau, chậu đựng mỡ, thịt đều cáu bẩn, đen ś, ruồi nhặng vây quanh. Ngoài những bịch nilon ghi bên ngoài là muối, đường, bột ngọt... th́ c̣n có một bịch bột màu trắng giống hàn the. “Dùng hàn the nhiều quá có bị sao không chị?”, chúng tôi chỉ bịch bột màu trắng, hỏi. Bà Tâm trấn an ngay: “Làm chả mà không có hàn the th́ đố ai làm được. Ḿnh bỏ chừng mực vào chỉ để tăng độ dai, bảo quản mới được lâu. Tui bán 2 năm rồi có sao đâu”. Thấy chúng tôi chưa yên tâm, bà Tâm nói tiếp: “Nếu sợ th́ nói người nhà đừng ăn loại chả này”. Chúng tôi hỏi có loại chả nào cao cấp hơn không, bà Tâm lắc đầu: Tui chỉ cung cấp chả b́nh dân giá rẻ thôi. Mà nói thiệt loại chả này ở siêu thị họ bán tới 180 ngh́n/kg lận, nhưng chắc ǵ họ không bỏ hàn the”.
Chà bông tẩm chất cấm, giá rẻ đến không ngờ
Thực phẩm được ngâm bằng hóa chất độc hại - ảnh minh họa
Cũng trong vai người lấy hàng bỏ mối cho các tiệm bánh ḿ, chúng tôi tiếp cận cơ sở sản xuất chà bông của bà Tân tại ấp 6, xă Vĩnh Lộc B, huyện B́nh Chánh. Đây là cơ sở sản xuất chà bông quy mô lớn, mỗi ngày bán ra thị trường hơn 100kg, chủ yếu cung cấp cho các điểm bán xôi, bánh ḿ ở khu vục B́nh Chánh và B́nh Tân. Bà Tân cho biết, chà bông ở đây được làm từ thịt gà, chất lượng rất đảm bảo, giá lại mềm: Dưới 100 ngh́n đồng/kg.
Bất ngờ là mấy ngày sau, có đoàn công tác liên ngành của huyện B́nh Chánh vào kiểm tra cơ sở này thi sự thật về “chất lượng đảm bảo” mới được làm rơ. Đó là nguyên liệu dùng làm chà bông của bà Tân không có giấy tờ kiểm dịch cũng như nguồn gốc xuất xứ. Trong quá tŕnh chế biến, cơ sở này c̣n dùng đường hóa học (chất Sodium Cyclamate) - chất cấm sử dụng để chế biến thực phẩm v́ có khả năng gây ụng thư. Đoàn kiểm tra đă tịch thu hơn 1,1 tấn hàng (trong đó có hơn 800kg chà bông thành phẩm) để đưa đi tiêu hủy.
Có mặt tại cơ sở sản xuất chà bông do một người đàn ông tên Long làm chủ (ở ấp 2, xă Quy Đức) th́ thấy nơi chế biến của cơ sở này chỉ rộng hơn 20 mét vuông, được che chắn bằng lều bạt. Phía sau, có một mảnh đất nhỏ để tập kết nguyên liệu. Lô hàng mà chúng tôi chứng kiến hôm có mặt ở cơ sở này được lấy từ huyện củ Chi và Đồng Nai, đa phần là thịt vụn. Khi nghe chúng tôi nói: “Hôi không chịu nổi, sao mà ăn được”, ông Long trấn an: ‘Tôi làm món này hon 7 tháng rồi, người ta ăn ầm ầm có sao đâu. Mới ngửi th́ hôi vậy thôi, nhưng khi nấu chín là vi khuẩn chết hết, chẳng ảnh hưởng gỉ cả”.
Trong lúc tṛ chuyện với ông Long, chúng tôi thấy một công nhân vác một bao tải nặng đổ ra một đống phụ phẩm cho những người c̣n lại phân loại. Không hề che giấu “bí kíp” ông Long bảo: “Mấy chú muốn mua chà bông gà th́ có, nhưng cơ sở tôi trộn cùng với thịt lợn để giảm chi phí. Đảm bảo mùi vị không kém ǵ so với thương hiệu uy tín”. Tại cơ sở này, chà bông được phân chia đến 5 loại khác nhau, có giá từ 50.000-220.000 đồng/kg.
Khô ḅ được làm từ thịt heo đă thối rữa
Sau khi tiếp cận được với ông Chiều -chủ một cơ sở chế biến khô ḅ ở ấp 4, xă Tân Kiên (huyện B́nh Chánh), chúng tôi hỏi tại sao khô ḅ ở đây lại không có mùi thịt ḅ, ông Chiều thoáng lúng túng rồi phân bua: Thịt luộc chín, rồi tẩm ưóp gia vị, có cả ngũ vị hương, chanh, ớt... th́ làm sao c̣n mùi thịt ḅ được”. Mấy hôm sau, trắng đen cũng rơ ràng khi chúng tôi theo chân đoàn công tác liên ngành huyện B́nh Chánh kiểm tra đột xuất cơ sở này. Té ra, nguyên liệu để làm ra khô ḅ đa phần là các phế phẩm từ thịt heo đă thối rữa.
Tại thời điểm kiểm tra, hơn nửa tấn nguyên liệu thối đáng lẽ phải bỏ đi nhưng ông Chiều vẫn cho các nhân công của ḿnh rải khắp nền nhà để chế biến. Trên nền đất để phơi ḷng heo, nước bẩn nhầy nhụa, chó mèo vô tư giẫm đạp. Kinh hăi hơn là ngoài hàng rào, nơi đang phơi phổi ḅ lúc nhúc đầy ruồi xanh.
Phổi ḅ lúc nhúc đầy ruồi xanh - Ảnh minh họa
Ông Chiều thừa nhận đă mua các phụ phẩm ḅ, heo từ các nơi về để chế biến thành khô ḅ, bán cho những người bán bánh tráng trộn ở TP.HCM. Giá “khô ḅ” của cơ sở bán ra thị trường chỉ với 40.000- 50.000 đồng/kg. Một cán bộ thú y trong đoàn kiểm tra, nhận định: “Giá phụ phẩm ông Chiều mua tại các ḷ giết mổ chỉ 13.000 đồng/kg. Điều đáng lo ngại là những lá phổi từ heo, ḅ mua từ các nguồn trôi nổi có thể chứa mầm bệnh, gây nguy hại cho người sử dụng”.
Ngày 29/10, trực tiếp chứng kiến điểm chế biến mỡ động vật trái phép tại xă Vĩnh Lộc B, do ông Phan Văn Nghịch (29 tuổi, quê Phú Yên) làm chủ, chúng tôi không khỏi hăi hùng khi thấy cảnh mỡ và da heo được các công nhân phân loại rồi để ngổn ngang trên nền nhà. Ngoài ra c̣n có hơn 200kg mỡ ướp trong các thùng xốp đầy tạp chất. Nguyên liệu này được cơ sở mua tại các chợ đầu mối giá chỉ 5.000-10.000 đồng/kg. Mỡ chỉ rửa sơ qua, sau đó các công nhân lóc phần da và mỡ riêng. Sau khi phân loại, da heo sẽ được bỏ vào chảo dầu đen ś để chiên phồng. Phần mỡ heo được các công nhân quăng vào nồi để nấu chín, tiếp đó vớt ra đặt trên các máy nẹp ép mạnh, cầm miếng tóp mỡ thành phẩm đưa lên mũi, chúng tôi vẫn c̣n ngửi thấy mùi hôi thối. Theo t́m hiểu, mỗi ngày ḷ sản xuất này cung ứng ra thị trường 400kg da heo, top mỡ và gần 25 lít dầu bẩn, dùng để chế biến thức ăn cho - người.
Theo nguồn tin từ Trạm Thú y huyện B́nh Chánh, ngoài những cơ sở trên, lực lượng kiểm tra liên ngành địa phương c̣n phát hiện 2 doanh nghiệp cũng với cách thức dùng phụ phẩm để chế biến thức ăn, bán ra thị trường. Đó là Công ty TNHH Một thành viên Ḥa Thắng và Công ty TNHH Minh Nhật Quốc Tế.
Một cán bộ thú y tham gia đoàn kiểm tra cho hay: “Khi chúng tôi có mặt tại hiện trường, hàng tấn tai heo được ngâm trong các thùng nhựa và phơi dưới nền đất, quang cảnh như băi chiến trường, công nhân tay bẩn vẫn vô tư bốc thịt. Điều đáng nói, Công ty TNHH MTV Ḥa Thắng khai báo với lực lượng chức năng rằng họ sản xuất tóp mỡ và mỡ ép làm thức ăn gia súc. Thế nhưng trên thực tế, đơn vị này sơ chế hàng tấn tai heo thành phẩm để dùng cho người, bán cho các quán cơm b́nh dân”.
Tại Công ty TNHH Minh Nhật Quốc Tế, đoàn kiểm tra phát hiện công ty này chứa trong kho hàng hơn 21 tấn ḷng heo muối, nguồn gốc từ Trung Quốc để dùng làm xúc xích dùng cho người. Khi lực lượng phát hiện, doanh nghiệp không xuất tŕnh được giấy chứng nhận về vệ sinh an toàn thực phẩm cũng như nguồn gốc cụ thể của lô hàng.
Bắt 3 lần vẫn hoạt động
Một cán bộ thú y huyện B́nh Chánh cho rằng, do mức xử phạt những cơ sở chế biến thức ăn không đảm bảo vệ sinh quá thấp nên không đủ sức răn đe. “Ngoài tịch thu hàng đưa đi tiêu hủy, mức phạt tiền chỉ khoảng trên dưới 10 triệu đồng nên chẳng thấm vào đâu so với lợi nhuận mà họ thu được. Do đó, nhiều cơ sở bị bắt, bị phạt vẫn lén lút hoạt động lại. Do địa bàn này giáp ranh với Long An, nên mỗi khi thấy động là họ chạy sang phía Long An nên chúng tôi rất khó kiểm tra, xử lư", vị này than thở.
Một trong những cơ sở “gan ĺ" nhất ở huyện B́nh Chánh là cơ sở sản xuất huyết heo không rơ nguồn gốc tại xă An Phú Tây. Mặc dù cơ quan chức năng bắt quả tang 3 lần, nhưng cơ sở này vẫn hoạt động bằng cách thuê đất ở địa điểm khác tiếp tục hành nghề.
Nhóm Phóng viên/ Tuổi trẻ và đời sống