Tết Trùng Cửu là một ngày lễ gắn liền với truyền thống văn hóa Á Đông và hình ảnh hoa cúc vàng, rượu hoa cúc thường thấy trong ngày nay.
Tết Trùng Cửu (còn gọi là Tết Trùng Dương) diễn ra vào ngày mùng 9 tháng 9 âm lịch, là một trong những ngày lễ truyền thống lâu đời của người Á Đông, đặc biệt được coi trọng ở Trung Quốc, Việt Nam, Nhật Bản và Hàn Quốc. Điều đặc biệt là hình ảnh hoa cúc vàng luôn gắn bó mật thiết với ngày này, đến mức người ta còn gọi đây là “Tết hoa cúc”. Vậy vì sao Tết Trùng Cửu lại liên quan chặt chẽ đến loài hoa tưởng chừng giản dị ấy?
1. Ý nghĩa của ngày Tết Trùng Cửu 9/9
Theo âm dương – ngũ hành, số 9 là số dương lớn nhất. Ngày 9 tháng 9 (trùng cửu) mang hai con số dương trùng nhau, tượng trưng cho dương khí cực thịnh. Chính vì vậy, người xưa cho rằng đây là ngày dễ mất cân bằng, cần phải có những nghi thức để hóa giải sát khí, cầu an và tăng cường phúc thọ.
Hoa cúc vàng gắn với ngày Tết Trùng cửu
Từ hàng ngàn năm trước, người Trung Hoa đã gọi đây là Tết của người cao tuổi, ngày để con cháu chúc thọ, tặng quà và tri ân cha mẹ, ông bà. Ở Việt Nam, tuy không còn phổ biến như xưa, nhưng trong dân gian vẫn lưu truyền phong tục uống rượu hoa cúc, ngắm cảnh cao, thưởng hoa vào ngày này.
2. Hoa cúc – Biểu tượng của sự trường thọ và khí tiết
Hoa cúc xuất hiện nhiều trong văn hóa phương Đông, đặc biệt là trong Tứ quân tử: mai, lan, cúc, trúc, tượng trưng cho phẩm chất thanh cao, bền bỉ và kiên cường của người quân tử.
Cúc nở vào cuối thu, khi các loài hoa khác đã tàn úa, biểu trưng cho sức sống mạnh mẽ, ý chí vượt thời gian.
Màu vàng của hoa cúc lại tượng trưng cho sự phú quý, trường thọ và an lành.
Người xưa tin rằng, hoa cúc có khả năng thanh lọc khí độc, kéo dài tuổi thọ và mang lại bình an cho gia chủ.
Do đó, vào ngày 9/9 – thời điểm cuối thu, hoa cúc nở rộ, người ta thường uống rượu hoa cúc, cài hoa cúc lên áo, hay trang trí bàn thờ bằng hoa cúc vàng để cầu chúc sức khỏe và may mắn.
3. Tích xưa về Tết Trùng Cửu và hoa cúc
Tương truyền, thời Đông Hán có chàng trai tên Hoàn Cảnh, được đạo sĩ mách rằng ngày mùng 9 tháng 9 là ngày có dịch bệnh, khí độc tràn lan, ai ở nhà sẽ gặp họa. Đạo sĩ dặn Hoàn Cảnh hãy dẫn người nhà lên núi cao, uống rượu hoa cúc và mang theo túi đựng lá thù du để tránh tai ương.
Quả nhiên, khi họ xuống núi, cả làng đã bị dịch bệnh. Từ đó, dân gian cho rằng leo núi, uống rượu hoa cúc trong ngày Trùng Cửu sẽ giúp tránh điều xấu, tăng tuổi thọ, giữ bình an.
Câu chuyện ấy cũng lý giải vì sao hoa cúc trở thành biểu tượng trung tâm của ngày Tết Trùng Dương – loài hoa mang lại năng lượng tích cực và xua tan khí độc trong trời đất.
4. Uống rượu hoa cúc – Nghi lễ thanh lọc và tri ân
Trong văn hóa cổ, rượu hoa cúc không chỉ là thức uống mà còn là phương thuốc quý. Người xưa ngâm cúc với rượu nếp hoặc rượu gạo để tạo nên loại rượu có mùi thơm thanh, giúp an thần, giải độc, tăng cường trí nhớ và kéo dài tuổi thọ.
Vào ngày Trùng Cửu, các gia đình thường:
Dâng rượu hoa cúc lên tổ tiên.
Cùng nhau thưởng rượu, đọc thơ, ngắm cảnh thu.
Chúc thọ người cao tuổi, thể hiện tấm lòng hiếu kính và biết ơn.
5. Hoa cúc trong phong thủy ngày Trùng Cửu
Ở góc nhìn phong thủy, hoa cúc vàng đại diện cho ngũ hành Thổ, giúp cân bằng năng lượng dương trong ngày 9/9. Trưng hoa cúc trong nhà vào dịp này mang ý nghĩa:
Cầu bình an, thịnh vượng cho gia đình.
Thu hút năng lượng dương tích cực, hóa giải điều xui rủi.
Mang lại sự an nhiên, bền vững và phúc lộc lâu dài.
Nhiều người còn tin rằng, đặt bình hoa cúc ở hướng Đông Nam trong nhà vào ngày 9/9 sẽ giúp tăng tài khí, cải vận, củng cố mối quan hệ trong gia đạo.
6. Tết Trùng Cửu hôm nay – Giữ hồn cũ trong nhịp sống mới
Dù cuộc sống hiện đại khiến nhiều lễ tiết truyền thống bị mai một, nhưng ý nghĩa nhân văn của Tết Trùng Cửu vẫn còn nguyên giá trị:
Nhắc con cháu nhớ đến cội nguồn, hiếu kính ông bà.
Đề cao tinh thần sống khỏe, sống đẹp, biết trân trọng thiên nhiên.
Giữ gìn nét văn hóa thưởng thức – khi con người hòa mình vào tiết thu, bên tách trà hoa cúc vàng thanh khiết.
Tết Trùng Cửu 9/9 và hoa cúc vàng không chỉ là hình ảnh đẹp của mùa thu, mà còn là biểu tượng của sức sống, sự trường thọ và lòng hiếu nghĩa. Mỗi cánh hoa cúc nở trong gió thu như nhắc nhở con người sống tích cực, giữ tâm trong sáng và biết tri ân cuộc đời.
Vì thế, dù ở thời nào, hoa cúc vàng vẫn là linh hồn của Tết Trùng Cửu, là lời chúc thầm lặng về một cuộc sống an lành, bền vững và tràn đầy niềm vui.
VietBF@sưu tập