[djt]

Donald Trump tuyên bố mình là nhà lãnh đạo sẽ chấm dứt chiến tranh. Nhưng bằng cách hủy bỏ thỏa thuận ngăn chặn hạt nhân Kế hoạch Hành động Toàn diện Chung (JCPOA) với Iran trong nhiệm kỳ đầu tiên và cho phép thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu điều hành Trung Đông một cách thô bạo trong nhiệm kỳ thứ hai, thay vào đó, vị tổng thống Cộng hòa này lại thổi bùng ngọn lửa xung đột trên khắp khu vực.

Chính những lựa chọn của Trump đã đưa Israel và Iran, những thế lực quân sự hùng mạnh nhất Trung Đông, đến bờ vực chiến tranh toàn diện, với nguy cơ leo thang và lan rộng, gián đoạn kinh tế toàn cầu và thương vong hàng loạt.

JCPOA, được ký kết bởi Hoa Kỳ, Iran, Anh, Pháp, Đức, Nga, Trung Quốc và EU vào năm 2015, còn lâu mới hoàn hảo. Thỏa thuận này đã không thể kiềm chế được chương trình vũ khí thông thường của Tehran và ý định trang bị vũ khí cho lực lượng dân quân xa về phía tây như Địa Trung Hải - nhưng đã thành công trong việc đóng băng chương trình hạt nhân của Iran.

Khi thuyết phục Trump rút khỏi thỏa thuận hạt nhân năm 2018, Netanyahu đã kích hoạt sự hồi sinh của chương trình làm giàu uranium của Iran, dẫn đến cuộc khủng hoảng hiện tại. Khi làm như vậy, Trump và Netanyahu, thật trớ trêu, đã mạo hiểm vứt bỏ lợi thế chiến lược to lớn của Israel khi là cường quốc duy nhất sở hữu vũ khí hạt nhân ở Trung Đông.

Sự ám ảnh của thủ tướng Israel về việc phá hủy chế độ ở Tehran một phần là do mối thù của họ với nhà nước Do Thái, nhưng cũng vì nó đại diện cho một sự đánh lạc hướng hữu ích về mặt chính trị như một con quỷ thuận tiện.

Tại sao Netanyahu lại phát động cuộc chiến của mình vào lúc này, giữa lúc các cuộc đàm phán giữa Hoa Kỳ và Iran về việc hạ nhiệt căng thẳng hạt nhân? Manh mối nằm ở câu hỏi. Israel, hoặc ít nhất là nội các cứng rắn của Netanyahu, lo sợ rằng chính quyền Trump sẽ đạt được một thỏa thuận thỏa hiệp với Tehran về việc kiềm chế hạt nhân. Vì vậy, Netanyahu đã lên kế hoạch đánh lạc hướng họ bằng một cuộc tấn công bằng tên lửa và ám sát.

Các cuộc tấn công của Israel trong vài ngày qua chắc chắn không phải là để đáp trả sự leo thang đột ngột trong mối đe dọa hạt nhân từ Iran. Cộng hòa Hồi giáo không tiến gần hơn đáng kể đến khả năng vũ khí hạt nhân so với sáu tháng trước. Những lời chỉ trích Tehran từ Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế tuần trước có thể đã mang lại cho Netanyahu cái cớ mà ông cần.

Netanyahu coi một Iran suy yếu là một cơ hội. Lực lượng đại diện Hezbollah của họ ở Lebanon đã bị tiêu diệt, và hệ thống phòng không của chính Tehran cũng bị suy yếu trong các cuộc không kích của Israel vào tháng 10 năm ngoái.

Cuộc xung đột hiện tại cũng cung cấp một sự đánh lạc hướng hữu ích khỏi cuộc tàn sát mà Israel đang gây ra cho Gaza, nơi đã nhận được sự chỉ trích quốc tế từ tất cả các đồng minh chính của mình, ngoại trừ Washington.

Netanyahu muốn kéo Hoa Kỳ vào cuộc xung đột với Iran. Tuyên bố hời hợt của Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ rằng họ không tham gia có thể sẽ không còn hiệu quả nữa. Người ta đã phát hiện ra rằng các lực lượng Hoa Kỳ đang hoạt động trên không, trên bộ và trên biển để bắn hạ các tên lửa của Iran đang được bắn vào Israel, do đó thúc đẩy Washington tham gia trực tiếp hơn. Israel biết rằng chỉ có Hoa Kỳ mới có những quả bom phá boongke khổng lồ có thể phá hủy các địa điểm hạt nhân ngầm của Iran.

Nếu Israel không giao chiến với lực lượng Hoa Kỳ để phá hủy các địa điểm hạt nhân của Iran, thì chế độ Netanyahu vẫn còn hy vọng vào sự thay đổi chế độ ở Tehran.

Tuy nhiên, một trí thức Iran, một nhà phê bình gay gắt chế độ Khamenei, đã nói với tôi hôm nay rằng người Iran, mặc dù họ ghét chính phủ của mình, nhưng họ "chửi rủa Netanyahu nhiều như bất kỳ ai". Ông lưu ý rằng "hơn 200 thường dân Iran đã chết và đây mới chỉ là ngày thứ ba của cuộc chiến".

Sẽ là ngu ngốc nếu đánh giá thấp quyết tâm và khả năng tồn tại của chế độ. Sau khi bị xóa sổ nhiều lần trong các cuộc nổi dậy của công chúng - gần đây nhất là vào năm 2022 sau cái chết trong khi bị giam giữ của một phụ nữ người Kurd Iran, Mahsa Amini, người đã bị bắt vì không đội khăn trùm đầu - chế độ thần quyền tàn bạo và tham nhũng của Iran vẫn nắm quyền.

Đối với những người chịu trách nhiệm, đây thực sự là vấn đề sống còn. Nhiều nhân vật lãnh đạo của chế độ là những thẩm phán treo cổ đã kết án những người bất đồng chính kiến ​​đến chết tại các tòa án kangaroo. Họ biết rằng sự thay đổi chế độ có thể khiến họ bị treo cổ trên các cột đèn.

Trump vẫn có thể có một cơ hội thoáng qua để đóng vai trò là người gìn giữ hòa bình mà ông ta tự nhận là. Có thể có một cơ hội nhỏ để cung cấp cho Iran một lối thoát - có thể là với sự hỗ trợ của Saudi Arabia, các quốc gia vùng Vịnh và thậm chí là Moscow. Nhưng điều này cũng sẽ đòi hỏi Trump phải gây áp lực lên Israel theo kiểu mà không có tổng thống Hoa Kỳ nào từng làm trong những năm gần đây.

Nếu xung đột leo thang và họ vẫn bám víu, cuộc tấn công hung hăng của Netanyahu sẽ có tác dụng không mong muốn là thuyết phục những người theo đường lối cứng rắn trong chế độ Tehran về sự cần thiết tuyệt đối của việc sở hữu vũ khí hạt nhân. Đây là điều cuối cùng mà Israel hoặc bất kỳ ai khác muốn.