Các nhà khoa học tại Australia đă t́m ra cách khiến virus HIV lộ diện khỏi nơi ẩn náu trong cơ thể, bước đột phá quan trọng trong nỗ lực chữa khỏi hoàn toàn căn bệnh này.
Một trong những thách thức lớn nhất trong điều trị HIV là virus có khả năng "ngủ yên" bên trong một số tế bào bạch cầu – nơi mà thuốc và hệ miễn dịch đều không thể tiếp cận. Những ổ virus này có thể kích hoạt trở lại bất kỳ lúc nào, khiến người bệnh phải dùng thuốc suốt đời để ngăn HIV tái hoạt động và lây lan.
H́nh minh họa về các hạt virus HIV (Nguồn: Getty Images).
Tuy nhiên, các nhà khoa học tại Viện Nhiễm trùng và Miễn dịch Peter Doherty ở Melbourne vừa công bố một công nghệ mới có thể khiến những ổ virus này "lộ diện".
Công nghệ mRNA: Từ vaccine COVID-19 đến điều trị HIV
Nhóm nghiên cứu đă tận dụng công nghệ mRNA, từng tạo nên cuộc cách mạng trong các vaccine ngừa COVID-19 của Moderna và Pfizer/BioNTech, để phát triển một phương pháp độc đáo.
Họ đưa mRNA vào trong những tế bào nơi HIV ẩn náu bằng cách bao bọc nó trong một "bong bóng chất béo" đặc biệt, gọi là hạt nano lipid (LNP).
Loại LNP mới, có tên là LNP X, được thiết kế để các tế bào bạch cầu, vốn rất khó tiếp cận, có thể tiếp nhận. Một khi mRNA xâm nhập được vào tế bào, nó sẽ chỉ dẫn cho tế bào lộ diện virus HIV đang ẩn ḿnh bên trong.
"Chúng tôi hy vọng thiết kế mới này sẽ mở ra một con đường hoàn toàn mới trong việc chữa khỏi HIV", Tiến sĩ Paula Cevaal, đồng tác giả nghiên cứu chia sẻ.
Ban đầu, kết quả thí nghiệm tốt đến mức nhóm nghiên cứu nghĩ rằng có thể đă có sai sót. Nhưng sau khi kiểm tra đi kiểm tra lại nhiều lần, kết quả vẫn giữ nguyên: virus HIV thực sự đă bị "kéo ra ánh sáng".
"Khoảnh khắc đó thật khó tin. Chúng tôi gần như nín thở khi thấy kết quả. Trước đây mọi phương pháp đều thất bại, nhưng giờ th́ khác, virus bắt đầu lộ diện", Tiến sĩ Cevaal kể lại.
Hiện công nghệ này mới chỉ được thử nghiệm trong pḥng thí nghiệm, trên các tế bào lấy từ người nhiễm HIV. Trước khi có thể áp dụng trên người, nó phải trải qua các thử nghiệm trên động vật, kiểm chứng an toàn trên người và cuối cùng là các thử nghiệm lâm sàng, hành tŕnh có thể kéo dài nhiều năm.
Tiến sĩ Cevaal thẳng thắn thừa nhận: "Trong nghiên cứu y sinh học, rất nhiều phương pháp hứa hẹn nhưng cuối cùng không bao giờ được đưa vào ứng dụng thực tế. Nhưng lần này, chúng tôi đang chứng kiến điều chưa từng thấy trong nỗ lực chữa HIV, khả năng phát hiện virus rơ rệt đến vậy".
Tiến sĩ Michael Roche, đồng tác giả chính của nghiên cứu cho biết, phát hiện này có thể mở rộng tiềm năng sang các lĩnh vực khác, v́ những tế bào bạch cầu mà HIV ẩn náu cũng liên quan đến nhiều bệnh lư như ung thư.
Tuy nhiên, nhiều chuyên gia cũng nhấn mạnh rằng cần nghiên cứu sâu hơn để biết liệu việc "kéo" HIV ra khỏi nơi ẩn nấp có đủ để hệ miễn dịch loại bỏ nó, hay cần thêm các liệu pháp hỗ trợ.
Giáo sư Jonathan Stoye (Viện Francis Crick, Anh), người không tham gia nghiên cứu, đánh giá đây là một bước tiến lớn so với các chiến lược hiện có. Nhưng ông cũng đặt câu hỏi: "Liệu phải loại bỏ toàn bộ ổ chứa HIV mới có thể chữa khỏi, hay chỉ cần phần lớn? Nếu chỉ c̣n 10% virus sót lại, liệu chúng có đủ để gây tái nhiễm không? Thời gian sẽ trả lời".
Trong khi đó, Giáo sư Tomas Hanke (Đại học Oxford, Anh) tỏ ra thận trọng hơn. Ông nghi ngờ việc đưa RNA vào tất cả các loại tế bào nơi HIV ẩn náu có thể chỉ là "một giấc mơ".