Dự kiến ngày mai (10.5), Mỹ và Trung Quốc bắt đầu có cuộc đàm phán về vấn đề thương mại, giữa lúc quan hệ hai nước đối mặt thêm nhiều căng thẳng mới.
Cuộc đàm phán dự kiến diễn ra ở Thụy Sĩ, dẫn đầu phái đoàn Trung Quốc là Phó thủ tướng Hà Lập Phong và dẫn đầu phía Mỹ là Bộ trưởng Tài chính Scott Bessent.
Sự cứng rắn của cả hai bên
Hôm qua (8.5), trả lời báo chí ngay trước thềm đàm phán, Tổng thống Mỹ Donald Trump cho biết chính phía Trung Quốc đề xuất đàm phán. Thông tin này hoàn toàn ngược lại với phía Bắc Kinh vốn công bố rằng quan chức Mỹ đă chủ động liên hệ để đàm phán.
Quan hệ giữa Mỹ và Trung Quốc đang rất căng thẳng
Ảnh: Reuters
Không những vậy, Tổng thống Trump c̣n tuyên bố sẽ không cắt giảm thuế để thúc đẩy đàm phán. Quan điểm này cũng ngược lại với thông điệp công khai từ Bắc Kinh là Washington đă đơn phương áp đặt tăng thuế nên phải chủ động hạ thuế để hai bên đối thoại t́m kiếm giải pháp.
Cả hai bên đều tỏ ra không nhún nhường nhau. Chính v́ thế, trả lời truyền thông, Bộ trưởng Bessent cũng thừa nhận rằng chỉ hy vọng cuộc đàm phán có thể làm giảm leo thang giữa hai bên, chứ không kỳ vọng sẽ đạt thỏa thuận lớn nào. Giới quan sát nhận định Trung Quốc không muốn thể hiện một h́nh ảnh yếu đuối trước Mỹ nên hai bên khó có thể đạt thỏa thuận đột phá nào, nhất là khi các bất đồng giữa Washington và Bắc Kinh đang rất sâu sắc đến mức khó có thể giải quyết trong ngắn hạn.
Căng thẳng t́nh báo
Giữa bối cảnh như vậy, Bắc Kinh vừa lên tiếng chỉ trích Cơ quan T́nh báo trung ương Mỹ (CIA) v́ đă "công khai xúi giục" quan chức Trung Quốc đào tẩu. Bắc Kinh tuyên bố sẽ thực hiện tất cả các bước cần thiết để kiên quyết tấn công "sự xâm nhập và phá hoại" của các thế lực bên ngoài nhằm vào Trung Quốc.
Trước đó, CIA thông qua mạng xă hội đă phát đi clip mang tên "Cho cuộc sống tốt hơn" có phụ đề tiếng bằng tiếng Hoa, với nội dung mô tả quan chức Trung Quốc đang gặp nhiều áp lực và biện pháp giải thoát chính là liên hệ cung cấp thông tin cho CIA. Trong đó, CIA hướng dẫn cách cung cấp thông tin bảo mật.
Đánh giá về động thái của CIA khi trả lời Thanh Niên, GS Stephen Robert Nagy (Đại học Cơ Đốc giáo quốc tế - Nhật Bản, học giả tại Viện Nghiên cứu các vấn đề quốc tế của Nhật) nhận xét: "Thời gian qua, Trung Quốc tiến hành chiến dịch pḥng chống tham nhũng và xử lư cán bộ phạm tội h́nh sự. Dù là nguyên nhân ǵ th́ diễn biến đó cũng tác động không nhỏ đến các cán bộ nhà nước, bao gồm cả những vị trí cấp cao. Hơn thế nữa, đội ngũ cán bộ nhà nước Trung Quốc cách đây chưa lâu phải trải qua những căng thẳng do các biện pháp phong tỏa chống Covid-19 mà nước này dỡ bỏ khá chậm so với các nước khác. Rồi hiện nay là các thách thức do thương chiến và kinh tế khó khăn. Trong bối cảnh như vậy, CIA hy vọng có thể tận dụng "tâm tư" từ đội ngũ cán bộ Trung Quốc để tác động, t́m cách thu thập thông tin, t́m hiểu t́nh h́nh nội bộ của Trung Quốc".
Tương tự, ông Carl O.Schuster (cựu Giám đốc bộ phận điều hành của Trung tâm t́nh báo hỗn hợp - Bộ Tư lệnh Thái B́nh Dương thuộc hải quân Mỹ và đang giảng dạy ở Đại học Hawaii - Thái B́nh Dương về quan hệ quốc tế, lịch sử) đánh giá: "Trong bối cảnh Trung Quốc hiện nay, nhiều quan chức có thể bị tác động từ bên ngoài v́ đang chịu áp lực khá lớn. Hồi cuối thập niên 1920 và thập niên 1930, sau khi nhà lănh đạo Joseph Stalin của Liên Xô theo đuổi một số chính sách mới cũng như tăng cường củng cố nội bộ, nhiều quan chức nước này, đặc biệt là các quan chức t́nh báo, đă bỏ trốn sang Mỹ, Anh nhưng Washington và London đă phớt lờ số quan chức Liên Xô bỏ trốn. Sau đó, người Mỹ đă nhận ra rằng đó là nguồn tin quan trọng. Sau thời ông Stalin, khi các quan chức Liên Xô bỏ trốn sang Mỹ, Washington đă khai thác số này nhiều hơn và có được không ít thông tin quan trọng bên trong Liên Xô. Giờ đây, CIA hy vọng bằng cách tương tự để t́m hiểu nội t́nh Bắc Kinh".
Có lẽ chính v́ vậy, hành động vừa qua của CIA đă gây căng thẳng không nhỏ giữa Bắc Kinh và Washington, đặc biệt là giữa lúc thương chiến hai bên đang leo thang, đồng thời c̣n cạnh tranh quyết liệt ở Ấn Độ Dương - Thái B́nh Dương.
VietBF@sưu tập