Trong Kinh Thập Nhị Nhân Duyên, Đức Phật dạy: từ xúc sinh thọ, từ thọ sinh ái, rồi dẫn đến thủ, hữu, sinh, lão, bệnh, tử, và vô lượng khổ đau.
6 căn của con người là: mắt, tai, mũi, lưỡi, thân, ý.
6 trần là: sắc, thanh, hương, vị, xúc, pháp.
Hằng ngày, mắt thấy sắc đẹp thì sinh mê, tai nghe lời khen thì vui, nghe chê thì giận. Mũi ngửi hương thơm thì thích, lưỡi nếm vị ngon thì thèm, thân chạm mềm mại thì ưa, ý nghĩ chuyện vừa lòng thì bám víu. Chính vì không làm chủ được những xúc chạm này mà tâm bị lay động, rồi khổ đau kéo đến.
Ví như mặt hồ đang yên, chỉ cần một viên sỏi rơi xuống là mặt nước xao động. Nếu tâm không giữ được sự vững chãi, 6 trần chỉ cần khẽ lay là phiền não nổi lên.
Người trí thì khác.
Họ tiếp xúc mà không dính mắc. Mắt thấy sắc đẹp, chỉ biết mà không tham. Tai nghe lời chê, chỉ nghe mà không giận. Vị ngon cũng chỉ là vị, lời khen cũng chỉ là tiếng. Mọi thứ đến và đi như mây bay qua trời, tâm chẳng lưu giữ.
Phật dạy:
"Giữ tâm như mặt hồ phẳng lặng, cảnh đến thì bóng hiện, cảnh đi thì bóng tan. Muôn pháp trên đời chẳng thể động được người có tâm an trú nơi chánh niệm."
Muốn thoát khổ, không phải chạy trốn 6 trần, mà là làm chủ 6 căn.
Tiếp xúc mà không dính, biết rõ mà không vướng. Giống như hoa sen giữa bùn, sống giữa đời mà không bị nhiễm đời.
Giữ tâm tỉnh thức, cảnh đến rồi đi, mà lòng vẫn an nhiên. Khi đó, an lạc là chính mình.
VietBF@sưu tập