|
Đây là câu hỏi muôn thuở khiến nhiều người cảm thấy “bất công” trong cuộc chiến với cân nặng. Nhưng thực tế, khoa học đă có lời giải rơ ràng: Câu chuyện không chỉ nằm ở lượng thức ăn, mà c̣n liên quan đến gen, cơ địa, lối sống và cả tâm lư.
1. Tốc độ trao đổi chất: Kẻ “quyết định ngầm” cân nặng
Mỗi người có một tốc độ trao đổi chất cơ bản (Basal Metabolic Rate – BMR) khác nhau. Đây là lượng năng lượng mà cơ thể tiêu tốn để duy tŕ các hoạt động sống cơ bản như thở, tuần hoàn, tiêu hóa… kể cả khi không làm ǵ.
Người có trao đổi chất nhanh sẽ đốt cháy năng lượng hiệu quả hơn – tức ăn vào bao nhiêu th́ cũng nhanh chóng được chuyển hóa. Ngược lại, người có trao đổi chất chậm th́ cơ thể dễ dàng tích trữ năng lượng thừa dưới dạng mỡ, ngay cả khi ăn ít.
2. Cơ địa và gen di truyền ảnh hưởng lớn đến việc tăng cân
Yếu tố di truyền cũng đóng vai tṛ quan trọng. Một số người bẩm sinh đă có xu hướng tích mỡ nhiều hơn, đặc biệt là mỡ nội tạng. Trong khi đó, có những người “ăn cả thế giới cũng không béo” v́ cơ thể họ ưu tiên xây dựng cơ bắp hoặc đốt năng lượng hiệu quả hơn.
Nghiên cứu cho thấy, một số biến thể gen liên quan đến hormone leptin, insulin hoặc chức năng tuyến giáp cũng ảnh hưởng tới cảm giác thèm ăn và khả năng lưu trữ chất béo.
3. Thói quen sống và vận động là yếu tố “gây hiểu lầm”
Một người “ăn nhiều” nhưng thường xuyên vận động, chơi thể thao, hoặc làm công việc chân tay, th́ lượng calo nạp vào dễ dàng được đốt hết.
Ngược lại, có người “ăn rất ít” nhưng lại ít vận động, ngồi nhiều, ngủ muộn hoặc căng thẳng kéo dài, khiến cơ thể rơi vào trạng thái tích trữ năng lượng như một cơ chế pḥng vệ tự nhiên – dẫn đến tăng cân dù ăn ít.
4. Ăn ít… nhưng ăn sai
Cảm giác “ăn ít” đôi khi lại là sự đánh lừa của chính bản thân. Một số người tưởng rằng chỉ ăn chút ít đồ ăn vặt, nước ngọt, hay đồ chiên rán – nhưng những món đó lại rất nhiều calo và chất béo xấu. Trong khi đó, người ăn nhiều nhưng lại ưu tiên rau xanh, chất xơ, thực phẩm nguyên chất – th́ tổng lượng calo vẫn có thể thấp hơn.
5. Tâm lư và hormone cũng tác động tới cân nặng
Căng thẳng, lo âu hay thiếu ngủ có thể làm rối loạn hormone cortisol – khiến cơ thể dễ tăng tích mỡ, đặc biệt ở vùng bụng. Ngoài ra, sự mất cân bằng hormone như insulin, tuyến giáp, estrogen cũng ảnh hưởng đến việc cơ thể lưu trữ hoặc đốt năng lượng.
Kết luận: Không chỉ là chuyện “ăn bao nhiêu”, mà là cách cơ thể xử lư những ǵ bạn ăn
Việc tăng hay giảm cân là sự tổng ḥa giữa gen di truyền, trao đổi chất, thói quen sống, tâm lư và cả chế độ ăn uống. V́ vậy, để kiểm soát cân nặng hiệu quả, cần một cái nh́n toàn diện hơn là chỉ đếm từng miếng ăn mỗi ngày.
VietBF@ sưu tập
|