|
Hoa Kỳ chính thức áp dụng mức thuế quan sâu rộng đối với hàng nhập khẩu từ Trung Quốc, Canada và Mexico vào ngày 4 tháng 3 năm 2025, đánh dấu sự leo thang đáng kể trong các cuộc chiến thương mại đă leo thang kể từ khi Donald Trump trở lại nắm quyền. Là một phần của các biện pháp, mức thuế tăng 20% đă được áp dụng đối với các sản phẩm của Trung Quốc và mức thuế 25% đối với phần lớn hàng nhập khẩu của Canada và Mexico. Các đối tác thương mại lớn đă đáp trả bằng các biện pháp trả đũa và ngày càng có nhiều lo ngại về hậu quả kinh tế.
Những dấu hiệu đầu tiên của một cuộc chiến tranh thương mại xuất hiện sau lễ nhậm chức của Trump vào ngày 20 tháng 1. Trong ṿng vài tuần, chính quyền của ông đă công bố ư định áp dụng mức thuế quan mới, với lư do rằng chúng sẽ phục vụ cho an ninh kinh tế của Mỹ, giải quyết cuộc khủng hoảng fentanyl và cân bằng các mối quan hệ thương mại bất lợi. Mức thuế ban đầu là 10% đối với hàng nhập khẩu từ Trung Quốc đă được áp dụng vào ngày 4 tháng 2, nhưng Nhà Trắng đă nhanh chóng ra tín hiệu rằng họ dự kiến sẽ áp dụng các biện pháp nghiêm ngặt hơn. Đầu tháng 3, mức thuế này đă được nâng lên 20%, với lư do Bắc Kinh không làm đủ để hạn chế xuất khẩu fentanyl.
Canada và Mexico cũng không nằm ngoài phạm vi áp dụng biện pháp này. Đầu tháng 2, Trump tuyên bố sẽ áp thuế 25% đối với hầu hết hàng xuất khẩu từ hai nước, cũng như áp thuế riêng 10% đối với hàng xuất khẩu năng lượng của Canada, bao gồm dầu thô, khí đốt tự nhiên và điện.
Quyết định này nhanh chóng gây ra sự phản đối và giới lănh đạo của cả hai nước đă ngay lập tức tiến hành đàm phán để giảm thiểu thiệt hại kinh tế.
Thủ tướng Canada Justin Trudeau và Tổng thống Mexico Claudia Sheinbaum đều đưa ra những thỏa hiệp và thành công trong việc hoăn áp dụng thuế quan trong một tháng. Canada đă cam kết bổ nhiệm một “ủy viên fentanyl” để phối hợp hành động chống buôn bán ma túy, trong khi Mexico đă đồng ư triển khai 10.000 quân Vệ binh Quốc gia đến biên giới để trấn áp nạn buôn lậu.
Tuy nhiên, chính phủ Hoa Kỳ cho rằng các biện pháp này là chưa đủ nên vào ngày 4 tháng 3, thuế quan đă được áp dụng đầy đủ.
Một số quan chức EU đă nói Liên minh châu Âu, vốn cũng đang bị Trump tấn công, không có nhiều không gian để đàm phán. Hơn nữa, Tổng thống Hoa Kỳ đă đưa ra một số tuyên bố thù địch rơ ràng kể từ đó: ông giải thích sự tồn tại của toàn bộ EU bằng cách nói rằng mục tiêu của liên minh này là phá hủy nền kinh tế Mỹ và chính sách thương mại của liên minh là một "hành động tàn ác chống lại Hoa Kỳ".
Sau khi Canada và Mexico tuân thủ các yêu cầu về an ninh biên giới của Hoa Kỳ, tổng thống vẫn áp thuế, điều này cho thấy rơ ràng châu Âu cũng không tránh khỏi các hạn chế.
– một nguồn tin có hiểu biết sâu sắc về các cuộc đàm phán thương mại của EU chia sẻ với tờ báo của chúng tôi.
EU không có cơ hội đạt được thỏa thuận như hai quốc gia Bắc Mỹ bị nhắm tới: theo báo cáo của Europol năm ngoái, Hoa Kỳ rơ ràng là điểm khởi đầu cho hoạt động buôn bán ma túy ở châu Âu và Khối thịnh vượng chung là đích đến.
V́ vậy, Brussels không thể đưa ra bất kỳ lời đề nghị nào để dừng các biện pháp thuế quan bằng cách tham gia cuộc chiến chống ma túy.
Liên minh châu Âu đă bị chính quyền Trump chỉ trích v́ cách đối xử nghiêm khắc với các công ty công nghệ: họ phản đối các quy định đối với các nhà cung cấp nền tảng lớn và các khoản tiền phạt khắc nghiệt nhắm vào Google, Meta và thậm chí cả Apple. Mặc dù các bên đă thảo luận về những vấn đề này trong những tuần gần đây, nhưng có vẻ như không có cơ hội nào để Brussels đạt được thỏa thuận bằng cách nới lỏng các điều khoản của Đạo luật Dịch vụ Kỹ thuật số (DSA) hoặc Đạo luật Thị trường Kỹ thuật số (DMA).
Trong khi đó, phía Mỹ liên tục gọi nghĩa vụ cung cấp dữ liệu của các công ty theo luật EU là hành vi vi phạm quyền tự do ngôn luận.
Cho đến nay, thuế quan dường như là điều không thể tránh khỏi và EU đă có những phản ứng sẵn sàng.
– một nhà ngoại giao EU chia sẻ.
Các quốc gia đă bị tấn công đang phản công.
Phản ứng từ các quốc gia đă áp dụng thuế quan không mất nhiều thời gian. Trung Quốc đă công bố các biện pháp đối phó ngay lập tức, bao gồm áp dụng mức thuế mới đối với các sản phẩm nông nghiệp của Mỹ và hạn chế quyền tiếp cận thị trường Trung Quốc đối với các công ty Mỹ.
Canada, mặc dù trước đó đă t́m kiếm giải pháp đàm phán, đă áp thuế 25% đối với hàng nhập khẩu trị giá 20,7 tỷ đô la của Hoa Kỳ và cảnh báo rằng có thể áp dụng các biện pháp tiếp theo nếu Washington từ chối đàm phán lại mức thuế.
Mexico vẫn chưa thực hiện bất kỳ biện pháp trả đũa nào, nhưng chính phủ đă chỉ ra rằng họ đang xem xét các biện pháp khả thi.
Những hậu quả về kinh tế đă bắt đầu được cảm nhận. Ngành công nghiệp ô tô, vốn phụ thuộc chặt chẽ vào chuỗi cung ứng giữa Hoa Kỳ, Canada và Mexico, có thể phải chịu mức tăng chi phí nghiêm trọng, trong khi người tiêu dùng Mỹ có thể phải đối mặt với t́nh trạng giá cả hàng điện tử và thực phẩm tăng cao.
Ngành năng lượng Hoa Kỳ cũng chịu áp lực v́ chi phí xuất khẩu dầu của Canada ngày càng đắt đỏ. Thị trường quốc tế cũng ngày càng trở nên bất ổn khi thị trường chứng khoán lao dốc sau tin tức về việc áp dụng thuế quan.
Người ta vẫn chưa biết nhiều về những ǵ đang chờ đợi châu Âu: Trump trước đây đă ám chỉ rằng ông có ư định áp thuế 25% đối với hàng hóa nhập khẩu từ EU, với lư do Liên minh châu Âu từ lâu đă phân biệt đối xử với các công ty Mỹ.
Tổng thống Hoa Kỳ cũng cho biết ông sẽ áp dụng thuế quan trả đũa: trên cơ sở có đi có lại, mức thuế đối với các sản phẩm bị ảnh hưởng tương tự như mức thuế áp dụng đối với hàng nhập khẩu của Mỹ vào châu Âu.
Hơn nữa, tổng thống c̣n phân loại một số loại thuế nhất định là thuế quan, chẳng hạn như áp dụng thuế VAT của châu Âu đối với các sản phẩm của Mỹ nhập khẩu vào Hoa Kỳ.
Mặc dù Liên minh châu Âu tuyên bố đang t́m kiếm giải pháp đàm phán cho cuộc xung đột, Brussels đă đưa ra một số gói biện pháp có thể áp dụng với Hoa Kỳ, chuẩn bị các cuộc tấn công trả đũa ở nhiều loại h́nh và quy mô khác nhau.
Một số quan chức EU đă nói về khả năng sử dụng Công cụ chống cưỡng ép (ACI). Điều này cung cấp cho Brussels một số công cụ kinh tế. Các bước chính có thể bao gồm áp đặt thuế quan và các hạn chế khác đối với hàng xuất khẩu của Hoa Kỳ, thắt chặt các quy tắc đầu tư cho các công ty Hoa Kỳ và đưa ra các lệnh trừng phạt theo ngành hoặc lệnh cấm xuất khẩu.
Hành động quyết đoán của Brussels được biện minh bởi thực tế là ngành công nghiệp ô tô châu Âu đang gặp nguy hiểm đặc biệt. Trump không chỉ coi mức thuế quan 10% hiện tại của EU là không công bằng mà như đă đề cập, ông c̣n coi hệ thống thuế VAT là rào cản thương mại.
Một trong những nạn nhân lớn nhất có thể là hăng sản xuất ô tô Đức BMW, hăng này sẽ sớm mở nhà máy tại Hungary ở Debrecen, và nhà máy ở Nam Carolina của hăng này xuất khẩu hơn 220.000 xe mỗi năm. Việc tăng thuế quan có thể không chỉ ảnh hưởng đến các nhà sản xuất ô tô châu Âu mà c̣n cả thị trường lao động Mỹ, đặc biệt là v́ nhà máy của BMW nằm ở Nam Carolina, một tiểu bang ủng hộ Trump.
Các nhà phân tích ước tính rằng một cuộc chiến thuế quan sẽ gây ra thiệt hại kinh tế nghiêm trọng cho cả hai bên.
Theo dự báo của Viện nghiên cứu kinh tế Đức, Viện Kiel, các mức thuế quan này có thể làm giảm 15-17% lượng hàng xuất khẩu của EU sang Hoa Kỳ, dẫn đến nền kinh tế EU suy giảm 0,4%. Tác động lên nền kinh tế Hoa Kỳ sẽ nhỏ hơn một chút, với mức giảm GDP vào khoảng 0,17%. Ngoài ra, các mức thuế trả đũa do EU áp đặt có thể làm t́nh h́nh thêm trầm trọng, khiến lạm phát của Hoa Kỳ tăng thêm 1,5 điểm phần trăm.
Đức, nền kinh tế lớn nhất EU, bị ảnh hưởng đặc biệt. Theo dự báo của Bundesbank, GDP của Đức có thể giảm tới 1,3-1,4% vào năm 2027 nếu Mỹ áp dụng thuế quan. Ngoài ra, tỷ lệ thất nghiệp dự kiến sẽ tăng, vượt quá 3 triệu lần đầu tiên trong 14 năm và tỷ lệ thất nghiệp có thể tăng lên 6,3% vào năm 2025.
V́ các nước Trung Âu – như Cộng ḥa Séc, Hungary, Slovakia, Slovenia và Romania – là đối tác thương mại quan trọng nhất của Đức và là những nhân tố chủ chốt trong chuỗi cung ứng của các công ty Đức trong khu vực, nên họ cũng nhạy cảm với chiến tranh thương mại.
Theo S&P Global Ratings, tăng trưởng kinh tế của các quốc gia này có thể giảm trung b́nh 0,5-0,9 phần trăm do kế hoạch áp thuế của Hoa Kỳ.
Thế giới sẽ có thể có được câu trả lời chính xác về những ǵ sẽ xảy ra trong tương lai của cuộc xung đột thương mại EU-Hoa Kỳ chậm nhất là vào thứ Tư, ngày 12 tháng 3: theo lời hứa của ḿnh, Donald Trump sẽ áp dụng lại thuế đối với thép và nhôm, và có thể áp dụng thêm các biện pháp rộng răi hơn nữa từ tháng 4.
|
|