NHẠC SĨ NGUYÊN VŨ ĐĂ THÔI “ NHỮNG ĐÊM TRẦN THẾ ĐÓN NOEL”
Nhạc sĩ Nguyễn Vũ trước luc ra đi. (H́nh: Hải Đăng, hàng xóm, nhà đối diện)
17g30 chiều 24 Tháng Chín, nhạc sĩ Nguyễn Vũ, một giáo dân mến đạo xứ Nghĩa Ḥa – Ông Tạ đă rời thế trần về với Chúa (1941-2025).
Có thể nói ông là nhạc sĩ tên tuổi trước 1975 cuối cùng ở vùng Ông Tạ đă ra đi.
Lúc sinh thời, thỉnh thoảng ông trách nhẹ chuyện nhiều ca sĩ, bản in nhạc hát, ghi sai lời “Bài Thánh ca buồn” của ông khi đổi “thế trần”
thành “thánh đường” :
- “ Rồi những đêm thánh đường đón Noel ”.
Trách nhẹ thôi, v́ ông bảo :
- “ Với tôi, Noel từ lâu đă không c̣n là một lễ hội tôn giáo dành riêng người theo đạo nữa. Noel trở thành một lễ hội chung của mọi người. Đó là ngày hội lớn được đón nhận bởi mọi quốc gia, mọi sắc tộc, mọi tầng lớp xă hội”.
Một lỗi thứ hai mà ông nhắc tới :
-“ Rồi một chiều áo trắng thay màu, em qua cầu xác pháo theo sau” bị các ca sĩ cũng như bản in đổi thành “Rồi một chiều áo trắng phai màu ”.
Ông giải thích :
-“Áo trắng thay màu” có nghĩa chiếc áo trắng thơ ngây của cô nữ sinh ngày nào giờ đổi thay sang một màu áo nào khác, cụ thể ở đây từ chiếc áo nữ sinh thay qua màu áo cưới”.
Chỉ hai từ thôi cho thấy nét ư tứ, sâu sắc của một nhạc sĩ Bắc 54 Hà Nội xưa nay sống b́nh dị và thanh lịch ở vùng đất đậm đặc Bắc 54 Ông Tạ là Nghĩa Ḥa.
Nhà ông trên đường Nghĩa Hưng, phường 6, Tân B́nh.
Chỉ cách đường Nghĩa Phát, trục chính sầm uất, tấp nập của khu chợ Nghĩa Ḥa – khu chợ đậm chất Ông Tạ nhất hiện nay với nhiều món Bắc 54 tưởng chừng đă thất truyền – vài chục mét nhưng thật lạ, nó như một thế giới riêng, yên tĩnh, ít nhà buôn bán.
Sáng sáng, ngôi nhà nhỏ của ông vang tiếng dương cầm nhè nhẹ, chỉ như ru thêm b́nh yên nhà hàng xóm, trong đó có nhà các con ông cạnh bên.
Tiếng dương cầm nhẹ như bước chân ông bà rảo trên đường ra công viên Lê Thị Riêng tập dưỡng sinh cách đó non cây số.
Nhẹ và thanh lịch như lối sống bao lâu nay của ông trong xóm đạo Ông Tạ.
Nhẹ và đằm thắm như ly cà phê ông uống trong quán cà phê của nhà thơ Phạm Thiên Thư trong khu Bắc Hải gần nhà cùng anh bạn trẻ Hải Đăng nhà đối diện – vốn từng làm báo Tuổi Trẻ hơn chục năm với tôi.
Nhẹ như nhạc phẩm bất hủ của ông vang lên mỗi mùa Giáng sinh, kể cả dịp Giáng sinh năm nay 2021, khi ca sĩ Đàm Vĩnh Hưng vốn cũng là cư dân ngơ Con Mắt – Ông Tạ gần đó cất giọng như thảng thốt :
- “Bài thánh ca buồn”.
Nhạc phẩm ấy nhẹ lắm, trầm lặng lắm –
như t́nh cảm rón rén của một cậu thiếu niên với một cô bạn gái ḿnh để ư mà măi nhiều năm sau, h́nh như khi cô bạn xưa đă sang sông, nó mới dám cất lên, nhớ lại kỷ niệm :
- “Bài thánh ca đó c̣n nhớ không em?”.
“Chuyện xưa kể rằng”:
- Năm 1958, có một thiếu niên tên Nguyễn Tuấn Khanh 14 tuổi, sinh năm 1944 tại Hà Nội, lớn lên ở Đà Lạt sau cuộc di cư 1954. 14 tuổi, nó bị mê đắm bởi một cô gái “má đỏ, môi hồng” của thành phố Đà Lạt sương mù.
T́nh cảm ấy khiến nó cứ lẽo đẽo theo cô trên đường đến nhà thờ.
- “ Trái tim của một gă trai mới lớn thổn thức đến tội nghiệp nhưng tôi lại không có can đảm để làm quen ”.
14 năm sau, khi cô bé
“má đỏ, môi hồng” có lẽ đă yên bề gia thất với ai đó, thằng bé xưa lúc ấy đă là nhạc sĩ Nguyễn Vũ mới dám nhớ lại :
- “Trong một lần tan lễ, trời mưa rất to, cả hai chúng tôi đành phải trú mưa chung dưới một hiên nhà. Lúc ấy cũng đúng ngày lễ Giáng sinh. Cô ấy và tôi đều im lặng.
Khi nghe ca khúc
“Silent night” (Đêm thánh vô cùng) phát ra từ nhà bên cạnh, cô ấy lẩm nhẩm hát theo.
H́nh ảnh ấy cứ ám ảnh tôi măi cho đến nhiều năm sau đó, vào năm 1972, tôi đă viết lại cảm xúc của ḿnh”. Và “Bài thánh ca buồn” ra đời.
Ngay lập tức, hăng đĩa Sơn Ca nổi tiếng khi ấy đă mua độc quyền nhạc phẩm này và ca sĩ Thái Châu là người đầu tiên thể hiện… ; là một trong những nhạc phẩm Giáng sinh được nhiều thế hệ yêu thích cho đến nay
https://www.youtube.com/watch?v=r0siUHk-CFE
Nhạc sĩ Nguyễn Vũ thời thanh niên (1968)
Nhạc phẩm ấy – như bao nhạc phẩm của ông xem chừng ẩn giấu nhẹ nhàng nét lăng mạn Hà Nội, nơi ông sinh ra; lồng trong màu xanh thăm thẳm Đà Lạt tuổi thiếu niên và cả nét thổn thức xóm đạo Ông Tạ, nơi ông thành danh :
- “ Rồi những đêm thế trần đón Noel
– Lang thang qua miền giáo đường dấu yêu
– Tiếng thánh ca ngày xưa vang đêm tối
– Nhớ quá đi thôi giọng hát ai buồn…”.
Thổn thức ấy là thật, bởi chính ông cũng cho rằng :
- “ Chết lên chết xuống v́ t́nh th́ viết nhạc mới hay” dù cái “chết lên chết xuống” ấy hầu như ông chỉ lặng lẽ giữ cho riêng ḿnh, cho đến một hôm, bất chợt nó bật ra:
- “Bao nhiêu đêm Chúa xuống dương gian
– Bấy nhiêu lần con nhớ người yêu…”.
https://www.youtube.com/watch?v=O95LnpK_u8M
Gia đ́nh cậu nhiều người theo đuổi âm nhạc. Riêng cậu, từ nhỏ đă chơi được nhiều nhạc cụ như guitar, harmonica, piano… và hát cho Ban Thiếu nhi của Đài Phát thanh Đà Lạt; năm 12 tuổi (1956) giải nhất đơn ca thiếu nhi của đài.
Nhưng vài năm sau, gia đ́nh cậu vào Sài G̣n, ở vùng Ông Tạ khi vùng này đang c̣n nhà tranh mái lá, măi cho tới nay.
Và cũng không theo nghiệp hát mà thành nhạc sĩ năm 22 tuổi. Những bản nhạc đầu tay của ông :
- “Một loài chim biển”
- “Huyền thoại chiều mưa”…
https://www.youtube.com/watch?v=BEp2-s6fxro
Ít năm trước, ông mở lớp dạy đàn, dạy nhạc cho thanh thiếu niên Ông Tạ ngay nhà ḿnh. Lớp học cũng không ồn ào, ít ai biết. Ông bảo :
- “H́nh ảnh những đứa học tṛ cặm cụi, đánh vật với những nốt nhạc như tiếp thêm sức lực cho tôi…”.
Liệu h́nh ảnh ấy có nhắc ông về một thời trẻ yêu thổn thức trong lặng thầm ? Như bao trái tim yêu Ông Tạ vốn b́nh dị cả trong yêu thương con người và cuộc sống?
B́nh dị, lặng lẽ như khi ông “phát hiện” dẫn dắt, chỉ bảo một đứa em họ của ông, chỉ kém ông ba tuổi sau cũng là một nhạc sĩ nổi tiếng :
- Nhạc sĩ Đức Huy.
Trong các sáng tác của Đức Huy, nhạc phẩm “Và con tim đă vui trở lại” là một bài hát viết trong lúc đang làm việc, vừa hát vừa đàn ghita trên chiếc tàu du lịch của Mỹ trên đảo Hawaii với tâm trạng cô đơn, và đang đọc… Thánh kinh.
Những nốt nhạc của hai anh em nhạc sĩ ấy rung lên thánh thiện, trong lành như vậy – như một góc “b́nh an dưới thế” đêm Noel xóm đạo Ông Tạ.
Cù Mai Công
****