Cuộc bầu cử khốc liệt của cặp bạn thân - kẻ thù đặc biệt nhất lịch sử nước Mỹ. Hai ứng viên được coi là cặp bạn thân nhưngcũng là kẻ thù nổi tiếng nhất nước Mỹ.
Thậm chí, cả 2 còn có nhiều điểm trùng hợp đến kỳ lạ khi qua đời chỉ cách nhau vài giờ và vào đúng ngày kỷ niệm Mỹ giành độc lập 4/7. Họ trở thành đối thủ trong cuộc bầu cử được đánh giá là gay gắt và khốc liệt bậc nhất lịch sử.
Thomas Jefferson (trái) và John Adams. Ảnh: Springfield
Theo CNN, các sử gia tin rằng những lời cuối cùng của John Adams trước khi qua đời vì bệnh thương hàn là: "Thomas Jefferson sống sót". Thực tế, Jefferson đã mất trước đó vài giờ.
Việc Adams tới lúc "nhắm mắt xuôi tay" vẫn nhắc tên của Jefferson có phải xuất phát từ sự cay đắng, thù hận, quý mến hay tình bạn thân thiết hay không, các sử gia có lẽ không bao giờ làm rõ được. Nhưng rõ ràng, 2 người đàn ông này có sự pha trộn giữa tôn trọng và thù hằn đối phương, biến mối quan hệ của họ trở thành vòng luẩn quẩn bạn - thù suốt 5 thập kỷ.
Nhiều người thời điểm đó coi việc Adams và Jefferson cùng qua đời trong ngày kỷ niệm 50 năm Ngày Độc lập của nước Mỹ (4/7/1826) là một dấu hiệu đặc biệt, xem như "thần thánh". Ngày nay, việc này như một phép ẩn dụ về sự bất đồng vô hạn và không thể thống nhất của nước Mỹ, theo CNN.
Từ bạn... hóa thù
Các sử gia, bao gồm cả Gordon S. Wood với cuốn sách - Friends Divided: John Adams and Thomas Jefferson (Tạm dịch: Tình bạn chia cắt giữa John Adams và Thomas Jefferson), từ lâu đã tập trung vào mối quan hệ đầy biến động giữa bộ đôi này.
Tình bạn của Adams và Jefferson bắt đầu từ những ngày lập quốc của nước Mỹ, bất chấp quan điểm chính trị của họ rất khác nhau. Adams tin vào một chính quyền liên bang mạnh mẽ, trong khi Jefferson ủng hộ quyền của mỗi bang.
Đáng ngạc nhiên, quan điểm chính trị trái ngược lại kéo cả 2 lại gần nhau hơn, nhờ sự tôn trọng và trân quý lẫn nhau.
Adams được bầu làm Phó Tổng thống Mỹ dưới quyền Tổng thống Mỹ khi đó là George Washington, trong khi Jefferson được bổ nhiệm làm Ngoại trưởng Mỹ. Nhưng khi niềm vui được nhậm chức mới của cả 2 chưa được bao lâu, mâu thuẫn và rạn nứt bắt đầu xảy ra.
Sau khi Tổng thống Mỹ George Washington không muốn tái đắc cử nhiệm kỳ thứ 3, một khoảng trống quyền lực lộ rõ. Adams và Jefferson đều thấy điều đó và bắt đầu cạnh tranh để đắc cử Tổng thống Mỹ năm 1796. Cả 2 bất đồng quan điểm về nhiều vấn đề.
Năm đó, Adams trở thành Tổng thống Mỹ nhờ hơn Jefferson 3 phiếu đại cử tri. Trong một điều chưa từng xảy ra, hệ thống bầu cử Mỹ năm 1976 kêu gọi người đứng thứ 2, thời điểm đó là Jefferson, lên làm Phó Tổng thống Mỹ. Adams chấp nhận đề nghị mời Jefferson giữ chức Phó Tổng thống Mỹ và ngỏ ý về việc thành lập một liên minh lưỡng đảng mạnh mẽ nhưng bị từ chối. Từ đó, cả 2 coi nhau như kẻ thù.
Tới cuộc bầu cử Mỹ năm 1800, Adams và Jefferson đối đầu nhau một lần nữa. Những người ủng hộ ứng viên Jefferson cho rằng Adams là "kẻ nhiều mặt", trong khi người ủng hộ ông Adams gọi Jefferson là "kẻ hèn nhát".
Kịch tính xảy ra ở một trong những cuộc bầu cử khốc liệt nhất lịch sử Mỹ. Tới mức, người thua và người thắng đã không nói với nhau một lời trong suốt 12 năm.
Bầu cử Mỹ 1800 - "cuộc chiến chính trị khốc liệt"
George Washington, Tổng thống đầu tiên của nước Mỹ, nhận thức sâu sắc mọi việc ông làm sẽ tạo thành tiền lệ. Chính quyền Mỹ dưới thời George Washington đã thành lập một chính phủ liên bang được tài trợ đầy đủ, duy trì sự trung lập của nước Mỹ trong các cuộc chiến liên quan tới Cách mạng Pháp. Đồng thời, nó cũng thể hiện rõ khả năng trấn áp sự phản kháng vũ trang, như lần dập tắt Whiskey Rebellion - cuộc biểu tình bạo lực chống lại thuế tiêu thụ đặc biệt với loại rượu Whiskey.
Dù Tổng thống Washington phản đối việc thành lập các đảng phái chính trị, Jefferson - với tư cách Ngoại trưởng Mỹ, và Bộ trưởng Tài chính Alexander Hamilton, trở thành lãnh đạo của 2 đảng đối lập: đảng Dân chủ Cộng hòa và đảng Liên bang.
Theo nhiều cách, cuộc bầu cử Mỹ 1800 là một cuộc trưng cầu ý dân về cách phát triển và quản lý quốc gia non trẻ Mỹ thời điểm đó. Adams, người đang là Phó Tổng thống Mỹ dưới quyền Tổng thống Washington, được chọn là đại diện cho đảng Liên bang, trong khi Jefferson, người là Ngoại trưởng Mỹ, tác giả của Tuyên ngôn độc lập Mỹ, đại diện cho đảng Dân chủ Cộng hòa (hay đảng đối lập với đảng Liên bang).
Như từng đề cập, Adams và Jefferson có sự mâu thuẫn về việc phát triển và quản lý nước Mỹ. Adams và người thuộc đảng Liên bang đã mô tả về một chính phủ liên bang mạnh mẽ và một khu vực đô thị phát triển mạnh về sản xuất. Jefferson và các thành viên đảng Dân chủ Cộng hòa lại muốn một nước Mỹ phát triển như một nước cộng hòa dựa vào nông nghiệp.
Các vấn đề trong cuộc bầu cử 1800
Nhiều vấn đề cấp bách được đưa ra tranh luận trong chiến dịch tranh cử Tổng thống Mỹ năm 1800. Cuộc tranh luận chính sách đối ngoại chủ yếu xoay quanh phản ứng thích hợp của Mỹ với Cách mạng Pháp. Jefferson và đảng của ông có thiện cảm với người Pháp. Nhưng Adams và đảng Liên bang lại nghiêng về Anh, lo ngại chủ nghĩa cấp tiến ngày càng tăng của Cách mạng Pháp và cố ngăn Mỹ bị lôi kéo vào cuộc xung đột.
Lập trường thân Anh của đảng Liên bang dẫn đến cáo buộc, Adams và đảng của ông đang tìm cách hủy bỏ các tác động chính trị của Cách mạng Mỹ và khôi phục chế độ quân chủ.
Các đạo luật về Người ngoài hành tinh và Sự nổi loạn, mà ông Adams ký năm 1798, là một vấn đề gây tranh cãi khác. Các đạo luật này khiến người nhập cư khó khăn hơn nếu muốn trở thành công dân Mỹ. Ngoài ra, đạo luật Sự nổi loạn còn có điều khoản hình sự hóa các tuyên bố sai sự thật, chỉ trích chính phủ liên bang.
Đạo luật này được cho là nhằm hoàn toàn vào đảng đối lập Dân chủ Cộng hòa, vốn chỉ trích kịch liệt Adams và đảng Liên bang. Những người chỉ trích các đạo luật trên, phần lớn tới từ đảng Dân chủ Cộng hòa, cáo buộc các đạo luật vi phạm quyền tự do ngôn luận quy định trong Tu chính án thứ Nhất.
Đảng Dân chủ Cộng hòa của Jefferson được tổ chức tốt và hoạt động hiệu quả. Trái lại, đảng Liên bang lại gặp phải sự chia rẽ giữa Adams và Alexander Hamilton. Hamilton viết một bức thư dài 54 trang tố cáo Adams. Không may cho Adams, bức thư này rơi vào tay một thành viên đảng Dân chủ Cộng hòa. Nó được xuất bản và gây tổn thất lớn về uy tín của Adams cùng đảng Liên bang.
Chiến dịch tranh cử giữa Adams và Jefferson diễn ra đầy gay gắt và gây chia rẽ khi cả 2 bên tung ra những lời buộc tội gay gắt, phỉ báng lẫn nhau và tham gia vào các vụ vu khống, thậm chí ám sát. Adams và Jefferson, từ những người bạn, người đồng hương, giờ trở thành kẻ thù không đội trời chung.
"Cuộc cách mạng năm 1800"
Trong cuộc bầu cử Mỹ năm 1800, mỗi bang được phép chọn ngày bỏ phiếu riêng, vì vậy, việc bỏ phiếu diễn ra từ tháng 4 đến tháng 10. Adams và Jefferson đang hòa nhau về số phiếu đại cử tri khi mỗi người có 65 phiếu và chỉ còn lại duy nhất một bang chưa có kết quả bỏ phiếu - South Carolina. Tất cả đều nín thở chờ đợi kết quả tại bang cuối cùng này. Cuối cùng, Jefferson giành chiến thắng kịch tính trước đối thủ Adams - khi đó là Tổng thống Mỹ đương nhiệm.
Nhưng mọi chuyện chưa dừng ở đó. Một số phiếu bầu thu về gây tranh cãi và cuộc bầu cử cuối cùng thuộc quyền quyết định của Hạ viện Mỹ.
Jefferson đã chọn người cùng ông tranh cử là Aaron Burr, một công dân New York từng là chủ tịch Thượng viện Mỹ. Và Burr đã chứng tỏ việc Jefferson lựa chọn ông là hoàn toàn sáng suốt. Burr cho thấy ông là nhà chiến thuật xuất sắc khi giành được quyền kiểm soát của Hạ viện và trao số phiếu bầu cho Jefferson.
Kết quả cuộc bầu cử năm 1800 đã ngã ngũ. Jefferson trở thành Tổng thống Mỹ. Tuy kết quả đã rõ nhưng sự gay gắt vẫn không hề giảm xuống. Tổng thống Mỹ sắp mãn nhiệm Adams đã từ chối bắt tay đối thủ Jefferson, người vừa được lựa chọn thành Tổng thống Mỹ nhiệm kỳ tiếp theo.
Theo trang Khan Academy, cuộc bầu cử Mỹ 1800 là sự chuyển giao quyền lực hòa bình đầu tiên từ đảng chính trị này sang đảng chính trị đối lập và có thể coi là “một cuộc cách mạng”. Bất chấp sự thù địch gay gắt giữa 2 bên, Adams - người thuộc đảng Liên bang - vẫn chấp nhận trao quyền cho "kẻ thù không đội trời chung" - Jefferson của đảng Dân chủ Cộng hòa.
VietBF@ sưu tầm.
