Theo như tòa án Quận Warsaw – Śródmieście tại thủ đô Warsaw mới đây đã ra lệnh bắt giữ một người đàn ông Việt nghi 'giật dây' làm giả hóa đơn 430 tỷ đồng sau khi có yêu cầu của Văn phòng Công tố Khu vực Warsaw. Đây không phải lần đầu tiên người Việt bị cáo buộc chủ mưu trong các vụ án lừa đảo lớn tại Ba Lan.
Hôm 11/6, Văn phòng Công tố Khu vực Warsaw cho biết chính quyền đã tạm giam Viet Ha N. – biệt danh "Paweł Người Việt" ba tháng, người bị buộc tội cầm đầu một tổ chức tội phạm ở gần thủ đô Warsaw vào năm 2022.
Tòa án Quận Warsaw – Śródmieście tại thủ đô Warsaw đã ra lệnh bắt giữ người này sau khi có yêu cầu của Văn phòng Công tố Khu vực Warsaw vào hôm 10/6, theo thông tin trên trang web chính thức của cơ quan này.
Tổ chức tội phạm này bị cáo buộc phạm các tội hình sự và tội tài chính, bao gồm việc phát hành và sử dụng các hóa đơn thuế giá trị gia tăng (VAT) không đáng tin cậy.
Đường dây do nghi phạm Viet Ha N. cầm đầu đã xuất 4.063 hóa đơn VAT giả với tổng giá trị hơn 61 triệu Złoty (khoảng hơn 430 tỷ đồng).
Các hóa đơn sau đó được chuyển cho các cơ sở kinh doanh và được những cơ sở này lần lượt sử dụng để quyết toán thuế, ghi chép sai và cung cấp thông tin sai lệch trong các tờ khai thuế đã nộp để giảm thuế VAT gần 9 triệu Złoty (khoảng 63 tỷ đồng).
Chính quyền xác định một tổ chức tội phạm quốc tế hoạt động tại Warsaw và hai trung tâm mua sắm Janki và Wólka Kosowska ở gần Warsaw từ năm 2018 đến năm 2022, theo thông tin từ quá trình điều tra của Văn phòng Công tố Khu vực Warsaw, được phối hợp thực hiện cùng Cơ quan Cảnh sát Điều tra Trung ương (Chi nhánh thành phố Białystok) và Cục Hải quan – Thuế Mazowieckie tại thủ đô Warsaw.
Tổ chức này đa quốc tịch, bao gồm công dân Ba Lan, Ukraine, Việt Nam và Ấn Độ. Các thành viên đã nhập hàng vào Ba Lan từ các nước châu Á, chủ yếu bằng đường biển thông qua các quốc gia khác trong khu vực Schengen, và sử dụng các công ty ma được thành lập cho mục đích này.
Các công ty này đã khai báo thấp hơn giá trị hải quan của hàng hóa nhập khẩu để trốn thuế.
Sau đó, số tiền thu được từ việc bán hàng, chủ yếu thông qua các trung tâm thương mại ở Wólka Kosowska và Janki, cùng với lợi nhuận từ việc không nộp thuế, đã được chuyển qua các công ty nước ngoài nằm ở Trung Quốc, Hong Kong và Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất.
Theo cáo buộc của cơ quan điều tra, mỗi thành viên của tổ chức tội phạm này đều có một "giỏ" các công ty tạo thành "chuỗi" đa cấp.
Các công ty được thay đổi theo thời gian, và được sử dụng để tạo hàng loạt hóa đơn khống và che giấu dòng tiền thực tế.
Thông qua các công ty này, các đơn hàng nhập khẩu container hàng hóa đã được đặt trước đó từ các nhà máy ở Trung Quốc và các nước châu Á khác.
Việc chuyển tiền từ Ba Lan ra nước ngoài cũng được thực hiện từ tài khoản của các công ty này nhằm "ngụy trang" danh tính các khách hàng thực sự, bao gồm cả việc chuyển lợi nhuận bất hợp pháp từ việc gian lận giảm thuế.
Từ đó, cơ quan điều tra kết luận rằng 150 công ty dưới quyền kiểm soát của tổ chức tội phạm này không thực hiện bất kỳ hoạt động nào trên thực tế.
Các thành viên trong ban lãnh đạo của các công ty này thường là những người "đứng tên hộ" được tổ chức tội phạm tuyển dụng.
Một góc thủ đô Warsaw chụp hồi tháng 5/2025
Vẫn theo Văn phòng Công tố Khu vực Warsaw, tổ chức này được người sáng lập Zbigniew B. quản lý cho đến khi người này bị bắt vào tháng 1/2022. Quyền lãnh đạo sau đó được chuyển giao cho Viet Ha N., biệt danh "Paweł Người Việt" (Pawel Vietnamczyk).
Văn phòng Công tố Khu vực Warsaw đã đưa ra cáo buộc đối với 92 nghi phạm, trong đó các thành viên của tổ chức tội phạm do cả Zbigniew B. và Viet Ha N. cầm đầu đã xuất tổng cộng 43 ngàn hóa đơn VAT, với tổng giá trị gần 900 triệu Złoty (6.000 tỷ đồng).
Tổng giá trị tài sản bị tịch thu trong cuộc điều tra này là hơn 80 triệu Złoty (564 tỷ đồng). Các công tố viên Ba Lan đã đệ trình sáu bản cáo trạng trong vụ án này, tính đến thời điểm hiện tại.
Nghi phạm Viet Ha N. là ai?
Quan chức Ba Lan dẫn lời khai của ông Viet Ha N. và nói với trang Rzeczpospolita của Ba Lan rằng ông sinh ra ở Hà Nội và đã sống ở Ba Lan nhiều năm.
Ông Viet Ha N. tốt nghiệp Đại học Bách khoa Warsaw, Khoa Vật lý và biết tiếng Ba Lan.
Trước khi bị bắt, ông này đã hy vọng sẽ tìm mọi cách để trốn thoát.
"Sau khi các sĩ quan cảnh sát đột nhập vào nhà, nghi phạm đã trốn trong tủ quần áo trong phòng của con trai mình. Khi bị thẩm vấn, anh ta không nhận tội," công tố viên Mateusz Martyniuk nói với Rzeczpospolita.
Đây cũng là vị công tố viên đã thông báo việc bắt giữ ông Viet Ha N. hôm 11/6.
Ông Viet Ha N., 51 tuổi, đã che giấu danh tính của mình trong một thời gian dài.
Ông ta không có tên trong bất kỳ công ty nào - không có ngôi nhà, xe hơi, điện thoại di động nào được đăng ký dưới tên mình và thậm chí cũng không có địa chỉ sinh sống.
"Các nghi phạm đã giải thích rất chi tiết về những hành vi phạm tội mà họ đã gây ra, nhưng họ chỉ nói rằng anh ta là người Việt Nam và được gọi là Paweł. Không ai trong số những người làm việc với anh ta biết tên và họ hay nơi sống của anh ta," một trong những điều tra viên nói với Rzeczpospolita.
Người này cho rằng các nghi phạm cố tình che giấu sự thật về ông "Pawel Người Việt" vì "tình đoàn kết trong nghề".
Rzeczpospolita cho biết trong quá trình điều tra, các chuyên gia giám định được thuê để kiểm tra các USB và máy tính xách tay của một trong những nghi phạm và phát hiện ra băng đảng này đã sử dụng các ứng dụng nhắn tin được mã hóa như Threema, Telegram và WhatsApp.
Động thái này được cho là để gây khó khăn hoặc thậm chí ngăn chặn việc các cơ quan điều tra đọc được các cuộc trao đổi mang tính buộc tội này trong tương lai.
BBC News Tiếng Việt đã liên hệ Văn phòng Công tố Khu vực Warsaw để xác minh vụ việc này.
'Họa sĩ' vẽ hóa đơn
Đây không phải lần đầu tiên người Việt bị cáo buộc chủ mưu trong các vụ án lừa đảo lớn tại Ba Lan.
Năm 2018, một vụ việc liên quan đến một người phụ nữ tên Hương, vào thời điểm đó bà 49 tuổi, với một số tình tiết có điểm tương đồng với tổ chức tội phạm của ông Viet Ha N..
Theo tìm hiểu của nhà báo tự do Mạc Việt Hồng cho BBC vào thời điểm đó, trong vụ việc của bà Hương, một nhóm nhỏ đã lập ra hàng chục công ty với những chức năng hầm hố, buôn to bán lớn nhưng hầu như không buôn bán gì.
Những công ty này xuất hóa đơn cho nhau lòng vòng, ký các hợp đồng xuất nhập khẩu với các công ty nước ngoài, phần lớn cũng là các hợp đồng ma, các công ty ma, rồi căn cứ vào đó chuyển tiền ra khỏi Ba Lan.
Các hóa đơn "xuất khẩu" cũng giúp họ đòi tiền hoàn thuế VAT của nhà nước Ba Lan.
Ở thời điểm đó, sơ hở của luật đầu tư, luật doanh nghiệp đã tạo điều kiện cho nhiều công ty nước ngoài được thành lập ở Ba Lan.
Năm 2018, riêng trong khu thương mại Wólka Kosowska đã có khoảng 3.000 công ty hoạt động.
Điều đáng nói, trong đó trà trộn nhiều công ty của giới "họa sĩ", một từ lóng của cộng đồng chỉ những người chuyên 'vẽ' ra tiền.
Những "họa sĩ" này kiếm tiền chỉ bằng mỗi chiếc máy in và những tập giấy A4.
Quy mô có thể khác nhau, nhưng phương pháp hoạt động thì hầu như giống nhau.
Đó là lập ra các công ty, rồi "bán VAT", tức xuất/ in hóa đơn cho bất kỳ thứ gì, cho bất kỳ công ty nào muốn "mua hàng".
Việc mua bán hóa đơn này cũng khiến nhiều công ty người Việt bị chịu hậu quả khi cơ quan thuế xác định họ sử dụng hóa đơn giả.
