331 đợt tấn công trong 24 giờ: tiền tuyến chưa hề yên tiếng súng
Khi các phái đoàn chuẩn bị lên máy bay bàn chuyện “hòa bình xứng đáng”, trên mặt đất, chiến tranh vẫn cứ tiếp tục tính bằng từng lần pháo nổ và từng mét chiến hào. Bộ Tổng tham mưu Các lực lượng vũ trang Ukraine cho biết chỉ trong 24 giờ qua, các đơn vị phòng thủ đã đẩy lui tới 331 cuộc tấn công của Nga dọc toàn bộ tiền tuyến. Đây không phải là những con số khô lạnh, mà là nhịp đập của một chiến trường nơi mỗi làng mạc, bìa rừng, cánh đồng đều có thể trở thành tâm điểm giao tranh.
Tại hướng Kupiansk, 11 trận đánh nổ ra quanh các khu vực Pishchane, Kupiansk, Petropavlivka và Kruhliakivka. Ở mặt trận Lyman, đối phương dồn sức với 38 cuộc tấn công. Gay gắt nhất vẫn là khu vực Pokrovsk ở miền Đông Ukraine, nơi các đơn vị phòng thủ phải chống đỡ tới 82 đợt tập kích quanh Fedorivka, Rodynske, Kotlyne, Udachne và vùng lân cận. Những bản đồ do các nhóm theo dõi độc lập như Deep State công bố cho thấy quân Nga đang dồn lực ở trục Pokrovsk, cố gắng bào mòn tuyến phòng thủ Ukraine bằng chiến thuật “nghìn vết cắt” liên tục.
Ở đó, chiến tranh vẫn là chuyện từng trung đội, từng ụ súng chống chọi dưới mưa đạn. Nhưng cách không xa chiến tuyến là những phòng họp kín, nơi các bản kế hoạch hòa bình được in ra, gạch xóa, rút từ 28 điểm xuống còn 19 điểm – và mỗi câu chữ trong đó đều có thể quyết định tương lai bản đồ Ukraine.
Kiev cử phái đoàn sang Mỹ: tìm “hòa bình xứng đáng”
Trong bối cảnh tiền tuyến căng như dây đàn, Kiev vẫn phải bước vào một ván cờ khác: ngoại giao hòa bình. Theo báo Pravda, phái đoàn Ukraine do Thư ký Hội đồng An ninh quốc gia Rustem Umerov dẫn đầu đã khởi hành đến Mỹ để thảo luận với phía Washington về bản dự thảo kế hoạch hòa bình nhằm kết thúc xung đột với Nga.
Ông Umerov viết trên Telegram rằng Ukraine vẫn tiếp tục hợp tác với Mỹ “theo cách xây dựng nhất có thể” và bày tỏ hy vọng các cuộc tiếp xúc ở Geneva, Thụy Sĩ trước đó sẽ mở đường cho một thỏa thuận tại Mỹ. Từ Kiev, ông nói về “một nền hòa bình xứng đáng” – cụm từ cho thấy Ukraine không chỉ cần chấm dứt bắn pháo, mà còn cần một khuôn khổ bảo vệ chủ quyền và lựa chọn chiến lược lâu dài.
Theo Financial Times, bản đề xuất hòa bình 28 điểm do Mỹ đưa ra tuần trước từng bao gồm những điều khoản cực kỳ nhạy cảm: yêu cầu Kiev công nhận Crimea và một số vùng hiện do Nga kiểm soát là lãnh thổ Nga. Sau những phản ứng dữ dội từ Ukraine và một số đồng minh châu Âu, bản kế hoạch đã được rút gọn còn 19 điểm. Nhưng việc “gọn hơn” không đồng nghĩa với việc bớt gây tranh cãi.
Kế hoạch hòa bình của Trump: 28 điểm, 19 điểm và những vùng màu xám
Truyền thông Mỹ mô tả kế hoạch hòa bình do chính quyền Tổng thống Donald Trump thúc đẩy là một “phiên bản thực tế hơn” sau khi chỉnh sửa, nhưng “thực tế” ở đây dường như chủ yếu theo hướng có lợi cho phần yêu sách của Nga. Theo các nguồn tin, trong bản nháp ban đầu, Ukraine phải từ bỏ việc gia nhập NATO, hạn chế quy mô lực lượng vũ trang và chấp nhận nhượng lãnh thổ cho Nga.
Các vùng được nhắc tới không chỉ là Crimea mà còn cả Donetsk, Luhansk và những khu vực nằm sau đường tiếp xúc tại Kherson, Zaporizhzhia – nơi quân Nga hiện kiểm soát. Đổi lại, Ukraine sẽ nhận các bảo đảm an ninh từ Mỹ và châu Âu, cùng việc thiết lập một vùng phi quân sự ở những khu vực Kiev buộc phải rút quân. Một số nhà quan sát gọi đây là bước ngoặt trong tư duy ngoại giao của Washington, khi lần đầu tiên Mỹ sẵn sàng bàn tới việc công nhận lãnh thổ bị sáp nhập bằng vũ lực.
Trong khi đó, Anh, Đức, Pháp được cho là đã phác thảo một bản kế hoạch sửa đổi với các điều khoản “dễ nuốt” hơn cho Ukraine, ít nhượng địa hơn so với đề xuất ban đầu của Mỹ. Nhưng các nguồn tin cũng cho rằng, trong bản 19 điểm mới, bóng dáng của những yêu cầu công nhận quyền kiểm soát của Nga vẫn còn đó, chỉ được viết lại mềm mại hơn.
Moscow “gật gù” mà không ký: chiến lược vừa gợi mở vừa trì hoãn
Phản ứng từ Matxcơva trước các bản kế hoạch hòa bình mang đậm màu chiến thuật. Theo Financial Times, ban đầu Nga coi bản kế hoạch 28 điểm như một “cơ sở khả thi” cho hòa bình. Tổng thống Vladimir Putin gọi đây là một phiên bản “hiện đại hóa” của những thảo luận trước đó với Mỹ, và nói nó “có thể trở thành nền tảng cho một giải pháp cuối cùng”.
Các quan chức cấp cao như cố vấn Yuri Ushakov hay Thứ trưởng Ngoại giao Sergei Ryabkov đều nhấn mạnh dự thảo có những “khía cạnh tích cực”, được “xem xét nghiêm túc”, nhưng vẫn cần “thảo luận kỹ lưỡng” và “không thể chấp nhận tất cả ở thời điểm này”. Trên thực tế, điều Nga muốn là hợp thức hóa các yêu sách lãnh thổ – từ Crimea đến Donetsk, Luhansk và các vùng phía đông nam – bằng một văn bản có giá trị pháp lý quốc tế, chứ không chỉ một lệnh ngừng bắn tạm thời có thể bị đảo ngược.
Song, Matxcơva cũng tỏ ra hoài nghi: liệu Ukraine và phương Tây có thật sự sẵn sàng nhượng bộ lãnh thổ và đóng cánh cửa NATO? Nga hiểu rằng Kiev và các đồng minh vẫn nuôi hy vọng “xoay chuyển cục diện” trên chiến trường. Chính vì vậy, Điện Kremlin giữ thế “dĩ dật đãi lao”: không vội bác bỏ kế hoạch, nhưng cũng không vội ký, vừa tránh bị coi là bên cản trở, vừa tranh thủ thêm thời gian trên thực địa.
Ukraine vạch lằn ranh đỏ: không nhượng đất, không khóa cửa NATO
Trong khi Mỹ, Nga, châu Âu đàm phán qua lại, Kiev liên tục nhắc đi nhắc lại một điều: có những lằn ranh đỏ mà Ukraine không thể bước qua. Trong cuộc phỏng vấn với The Atlantic ngày 27/11, Chánh văn phòng Tổng thống Andriy Yermak khẳng định: “Chừng nào ông Volodymyr Zelensky còn là tổng thống thì không ai nên trông chờ chúng tôi từ bỏ lãnh thổ. Ông ấy sẽ không ký để từ bỏ lãnh thổ”.
Ông Yermak nhấn mạnh Hiến pháp Ukraine cấm việc nhượng lại lãnh thổ nếu không có trưng cầu dân ý toàn quốc – và thực tế chính trị hiện nay không cho phép bất kỳ chính phủ nào dám đi ngược lại ý chí đó. Phó Chánh văn phòng Oleksandr Bevz cũng tuyên bố Kiev sẽ không công nhận bất kỳ vùng lãnh thổ nào do Nga kiểm soát là “của Nga”, sẽ không chấp nhận sửa đổi Hiến pháp để đổi lấy một thỏa thuận hòa bình. Toàn vẹn lãnh thổ được xác định là nền tảng “bất khả thương lượng”.
Chủ tịch Quốc hội Ruslan Stefanchuk thì nói rõ: Ukraine sẵn sàng đàm phán hòa bình, nhưng không bao giờ chấp nhận các hạn chế về quy mô quân đội hay quyền lựa chọn liên minh. Tại Liên Hợp Quốc, Phó Đại diện Thường trực Khrystyna Hayovyshyn xác nhận Kiev đã nhận được dự thảo kế hoạch hòa bình từ Mỹ và ủng hộ ý định chấm dứt xung đột, nhưng nhấn mạnh Ukraine sẽ không đồng ý bất cứ thỏa thuận nào buộc họ từ bỏ quyền tự vệ hoặc quyền chọn đối tác an ninh.
Mỹ – Nga – Ukraine: ván cờ ba bên và tương lai bất định
Trong những ngày tới, phái đoàn Ukraine dự kiến có mặt tại Washington để bàn trực tiếp với phía Mỹ về kế hoạch hòa bình, trong khi đặc phái viên Steve Witkoff được giao nhiệm vụ tới Moscow gặp Tổng thống Putin. Một số nguồn tin thậm chí nói Jared Kushner, con rể ông Trump, cũng sẽ tham gia chuyến đi. Bloomberg cho biết Witkoff đã có các cuộc điện đàm với quan chức Điện Kremlin, tư vấn cách trình bày bản kế hoạch để có thể nhận được cái gật đầu từ chính ông chủ Nhà Trắng.
Trong khi đó, Điện Kremlin xác nhận đã nhận phiên bản kế hoạch 19 điểm sau các cuộc gặp ở Geneva. Tổng thống Putin tuyên bố việc Washington có thể công nhận Crimea, Donetsk, Luhansk thuộc Nga là “vấn đề then chốt” trong đàm phán. Ở chiều ngược lại, báo chí Ukraine và châu Âu lo ngại đây là bước mở đường cho một trật tự an ninh mới, nơi Mỹ và Nga mặc cả trên đầu Kiev và các đồng minh châu Âu.
Các chuyên gia như Natia Seskuria, Orysia Lutsevych hay Oleksa Drachewych đều cảnh báo: Matxcơva đang chơi một ván cờ dài, tìm cách hoặc hợp thức hóa lãnh thổ, hoặc đổ lỗi cho Ukraine là bên “cản trở hòa bình”. Nếu Kiev cứng rắn, Nga nói họ không muốn hòa bình; nếu Kiev nhượng bộ, Nga đạt được mục tiêu. Chu trình “yêu sách tối đa – phản đối – bế tắc – chiến tranh tiếp diễn” có nguy cơ lặp lại, chỉ khác ở số điểm trong bản kế hoạch: từ 28 xuống 19, nhưng bản chất vẫn là giằng co.
Ở giữa ván cờ đó, Ukraine cố giữ một lập trường đơn giản mà đắt giá: không bán rẻ đất đai để đổi lấy một thứ hòa bình giấy tờ. Còn trên chiến tuyến Pokrovsk, Kupiansk, Lyman, các binh sĩ vẫn thức trắng qua từng đêm pháo kích, để ngày mai số “331 cuộc tấn công” không trở thành những vệt đỏ mới trên bản đồ.
Hòa bình có thể đang được bàn trong những căn phòng điều hòa ở Washington, Geneva, Moscow, nhưng tương lai của nó vẫn sẽ được quyết định một phần không nhỏ bởi tiếng súng trên tiền tuyến – và bởi việc Ukraine có đủ sức giữ vững những lằn ranh đỏ mà họ đã vẽ ra hay không.
