Thời gian vừa qua, công ty AI DeepSeek của Trung Quốc đã gây chấn động thế giới khi mang đến sự đổi mới bất ngờ với mức giá rẻ khó tin. Đáng nói, xu hướng đột phá của các công ty Trung Quốc không chỉ giới hạn ở lĩnh vực công nghệ mà còn âm thầm diễn ra trong lĩnh vực dược phẩm.
Vào tháng 9, Akeso, một công ty công nghệ sinh học ít người biết đến của Trung Quốc được thành lập gần một thập kỷ trước đã làm chấn động ngành công nghệ sinh học với loại thuốc điều trị ung thư phổi mới.
Trong một thử nghiệm được tiến hành tại Trung Quốc, loại thuốc mới Ivonescimab được phát hiện có hiệu quả hơn Keytruda, loại thuốc đột phá giúp mang về hơn 130 tỷ USD doanh số cho tập đoàn khổng lồ chuyên về điều trị ung thư Merck của Mỹ.
Theo dữ liệu lâm sàng được công bố tại Hội nghị thế giới về ung thư phổi, một diễn đàn y khoa hàng đầu, những bệnh nhân được điều trị bằng loại thuốc mới của Akeso sẽ mất 11,1 tháng trước khi khối u của họ bắt đầu phát triển trở lại, so với chỉ 5,8 tháng của Keytruda.
Trong nhiều ngày đầu tháng 9, giá cổ phiếu của Summit Therapeutics có trụ sở tại California, đối tác tại Mỹ của Akeso, đã tăng gấp đôi lên mức cao kỷ lục. Công ty đã cấp phép quyền thương mại hóa loại thuốc mới này ở Bắc Mỹ và Châu Âu.
Vào thời điểm đó, mặc dù các chuyên gia cho rằng đây là thời điểm quan trọng đối với các công ty dược phẩm Trung Quốc, nhưng sự kiện này lại ít được chú ý bên ngoài ngành. Tất cả đã thay đổi sau những khai thác của DeepSeek vào đầu năm nay, thu hút sự chú ý của quốc tế vào các lĩnh vực đổi mới tại Trung Quốc - với những tác động toàn cầu ngày càng tăng.
“Tôi tin rằng ngành công nghiệp công nghệ sinh học Trung Quốc sẽ đóng vai trò quan trọng trên toàn cầu. Và chúng tôi sẽ tham gia ngày càng nhiều hơn”, Michelle Xia, CEO của Akeso cho biết trong một cuộc phỏng vấn vào tháng trước với BiotechTV.
Trong tuyên bố gửi tới CNN, Akeso cho biết đây là "khoảnh khắc vô cùng thú vị" khi chứng kiến loại thuốc của mình đánh bại Keytruda, loại thuốc bán chạy nhất thế giới.
“Sự đổi mới của Akeso được thúc đẩy bởi sự hiểu biết sâu sắc về sinh học bệnh tật và kỹ thuật protein, đồng thời được hưởng lợi từ thời gian phát triển nhanh chóng và nguồn nhân tài dồi dào hàng đầu tại Trung Quốc”, báo cáo cho biết.
TRỖI DẬY
Cho đến những năm 1980, khi Trung Quốc mở cửa nền kinh tế, hầu hết các công ty dược phẩm của nước này đều thuộc sở hữu nhà nước. Trong hầu hết 40 năm qua, các công ty công nghệ sinh học Trung Quốc chủ yếu sao chép các loại thuốc hiện có, được gọi là thuốc "me-too".
Nhưng trong 10 năm qua, họ đã bắt đầu đổi mới với các loại thuốc tiên tiến hơn có thể cạnh tranh trực tiếp với các sản phẩm của phương Tây. Và họ đã ký hàng tỷ USD trong các thỏa thuận cấp phép với các đối tác phương Tây để đưa sản phẩm của họ đến phần còn lại của thế giới.
Năm ngoái, AstraZeneca đã ký một thỏa thuận trị giá 1,92 tỷ USD với Tập đoàn Dược phẩm CSPC (CSPC) của Trung Quốc để phát triển thuốc tim mạch, và Merck có một thỏa thuận trị giá 2 tỷ USD với Hansoh Pharmaceutical của Trung Quốc về một loại thuốc giảm cân thử nghiệm.
Rebecca Liang, một nhà phân tích dược phẩm tại AB Bernstein cho biết: "Mọi người đều biết rằng ngành công nghệ sinh học đang phát triển rất nhanh ở Trung Quốc, nhưng rất ít người coi đó là mối đe dọa thực sự đối với các nhà đổi mới hàng đầu của Mỹ. Giờ đây, mối đe dọa đang trở nên hiện hữu, bởi bạn bắt đầu thấy những loại thuốc thế hệ tiếp theo này giống như một bước nhảy vọt".
Theo một ghi chú nghiên cứu do HSBC Qianhai Securities công bố vào đầu tháng này, Trung Quốc đang trở thành trung tâm đổi mới cho toàn bộ ngành công nghiệp, với số lượng các thỏa thuận cấp phép tăng từ chỉ 46 vào năm 2017 lên hơn 200 vào năm ngoái. Tổng số tiền thỏa thuận chỉ đạt 4 tỷ USD vào năm 2017 và tăng lên 57 tỷ USD vào năm ngoái.
Và số liệu từ công ty nghiên cứu thị trường Mergermarket chỉ ra rằng các giao dịch dược phẩm lớn có giá trị từ 50 triệu USD trở lên liên quan đến các công ty Trung Quốc đã tăng gần 30% vào năm 2024 so với năm trước.
Cui Cui, giám đốc điều hành nghiên cứu chăm sóc sức khỏe của Jefferies cho biết năng lực nghiên cứu và hiệu quả phát triển của các công ty công nghệ sinh học Trung Quốc đang bắt kịp nhờ các yếu tố như sự hỗ trợ mạnh mẽ của chính phủ, đầu tư nước ngoài và nguồn nhân lực dồi dào trong nước.
Cui nói với CNN: “Trước đây, công nghệ sinh học Trung Quốc chỉ được coi là hàng bắt chước, nhưng trong tương lai, họ có thể cạnh tranh với các công ty dược phẩm tốt nhất thế giới”.
NGHI NGỜ
Nhưng, trong khi thành tựu của Akeso đang tạo nên tiếng vang ở nước ngoài, thì cuộc tranh luận đang diễn ra sôi nổi ở Trung Quốc về chất lượng thuốc gốc sản xuất trong nước, có cùng thành phần hoạt tính như thuốc được cấp bằng sáng chế nhưng rẻ hơn nhiều.
Theo phỏng vấn của CNN, một số người dân ở Bắc Kinh vẫn nói rằng họ không quen thuộc với Akeso hoặc loại thuốc mới của công ty này và vẫn thích thuốc nhập khẩu.
Hiện tại, thuốc mới của Akeso đã được cơ quan quản lý dược phẩm Trung Quốc chấp thuận cho một số bệnh nhân ung thư phổi. Nhưng để được lưu hành ở Mỹ, loại thuốc này chắc chắn sẽ cần trải qua nhiều năm nữa.
Theo Cui, một thử nghiệm toàn cầu hiện đang được tiến hành vào cuối năm nay, có thể chứng minh thêm hiệu quả của nó. Nếu kết quả khả quan, đây sẽ là bằng chứng nữa cho thấy những bước tiến mà Trung Quốc đã đạt được trong việc phát triển các loại thuốc tiên tiến.
VietBF@ Sưu tập
