V́ Sao Trẻ Đái Dầm?
03/06/2000
Bác Sĩ Trần Mạnh Ngô
Đái dầm là bệnh khá thông thường của trẻ em. Khoảng 15-20 phần trăm trẻ em tới 5 tuổi mắc phải bệnh đái dầm.
Đái dầm là ǵ" và trẻ em nào hay đái dầm"
Khi đến tuổi mà không thể kiểm soát được lúc đi tiểu là bị bệnh đái dầm.
. Thí dụ con gái tới 5 tuổi hay con trai tới 6 tuổi, thường là phải tự kiểm soát được đường tiểu.
. Khoảng 15 tới 20 phần trăm trẻ tới 5 tuổi đái dầm liên miên, không bao giờ khô ráo, là bệnh đái dầm loại 1 (primary nocturnal enuresis).
. Khoảng 3 tới 8 phần trăm trẻ em từ 5 tới 12 tuổi, có lúc đă không đái dầm được 6 tháng, rồi lại đái dầm trở lại, là bệnh đái dầm loại 2 (secondary nocturnal enuresis).
. Có tới 2-5 phần trăm trẻ em vị thành niên vẫn c̣n đái dầm. (SR Kimmel, Family Practice Recertification, March 15, 2000).
Bệnh đái dầm có tính cách di truyền:
Nếu bố hay mẹ thủa nhỏ đái dầm th́ 40 phần trăm con cái cũng sẽ bị bệnh đái dầm. Nếu cả bố lẫn mẹ thủa nhỏ bị bệnh đái dầm th́ có tới 70-75 phần trăm con cái sẽ bị bệnh đái dầm.
Nguyên nhân đái dầm:
Chưa biết được rơ ràng. Tuy nhiên, kiểm soát tiểu tiện tuỳ thuộc vào nhiều yếu tố, thí dụ như:
. khả năng phát triển bọng đái không tốt, hay bọng đái nhỏ quá.
. không kiểm soát được bắp thịt ống dẫn tiểu.
. không kiểm soát được bắp thịt bàng quang.
. Chậm phát triển hệ thống thần kinh cũng có thể sinh ra đái dầm.
Khi bọng đái đă đầy nước tiểu, mà bệnh nhân vẫn chưa muốn thức giấc, sẽ đái dầm. Phụ huynh thường than phiền rằng con cái ngủ say quá, đái dầm. Nhưng sự thực đái dầm không phải liên quan tới giấc ngủ. Mặc dầu, trẻ em lớn tuổi thức giấc kip thời hơn để đi tiểu, sẽ đỡ bị đái dầm hơn.
Trẻ em bị những chứng bệnh sau đây có thể hay đái dầm:
. Bị tâm lư căng thẳng.
. Ngáy lớn (apnea) v́ bị bệnh hạch (adenoids) hay bị cục thịt dư lớn trong cổ họng (tonsillar hypertrophy).
. Đi tiểu thường xuyên, bị buốt đường tiểu (nhiễm trùng đường tiểu).
. Đi tiểu són. Con gái thường ngồi đè lên chân hay chân ngồi bắt chéo để chặn đường tiểu. C̣n con trai th́ lấy tay bụm lại (v́ bọng đái không b́nh thường hay v́ bắp thịt yếu không điều khiển được bọng đái).
. Đi tiểu nhiều, mất cân lượng (bị bệnh tiểu đường, hay bệnh thận).
. Đường tiểu yếu, đêm ngày đều đái són (bị nghẹt đường tiểu), v...v…
Đái dầm ảnh hưởng tới tâm tính trẻ em:
Trẻ bị bệnh tâm lư ít khi đái dầm. Nhưng ngược lại, đái dầm gây nhiều vấn đề tâm lư cho trẻ. Thí dụ như phụ huynh than rằng con cái đái dầm gây phiền hà cho mọi người. Hoặc người trong gia đ́nh đổ lỗi qua lại v́ con cái đái dầm. Đôi khi phụ huynh c̣n trừng phạt con em v́ tội đái dầm.
Lớn hơn 10 tuổi mà c̣n bị đái dầm, trẻ em thường bị chứng bệnh tâm lư, thí dụ: trẻ không lưu tâm, không chú ư, bị căng thẳng, buồn rầu, không thích chơi với những trẻ khác. Tâm tính trẻ bất b́nh thường, khó chịu, v́ cảm thấy tự ḿnh không kiểm soát được chính ḿnh.
Chữa trị bệnh đái dầm:
. Những thuốc chữa đái dầm gồm có:
- Oxybutynin chloride (Ditropan).
- Imipramine HCL (Tofranil).
- Desmopressin acetate (DDAVP).
Thuốc chữa đái dầm phức tạp, tùy theo những trường hợp khác nhau, cần có toa, cần có bác sĩ theo rơi.
Những phương pháp chữa đái dầm khác:
. Tùy theo môi trường xung quanh:
Thường th́ trước khi đưa con đi bác sĩ khám bệnh, bố mẹ đă thử nhiều phương pháp khác nhau, t́m cách giảm bệnh đái dầm.
- Thí dụ như hạn chế không cho con uống nhiều nước trước khi đi ngủ.
- Hay, đánh thức con dậy đi tiểu, trước khi bố mẹ đi ngủ.
- Đôi khi bố mẹ c̣n hạn chế không cho con ăn uống vài thứ như chocolate, sữa, nước cam, hay những loại dễ làm đi tiểu như nước trà, coca cola (G. Lackgren et al. Acta Paediatr. 88: 679, 1999).
- Khi trẻ đă đến tuổi đi học th́ nên trải miếng plastic trên giường, tốt hơn là bắt trẻ mặc tă.
- Nên để đèn đêm gần chỗ đi tiểu, để trẻ không ngại ngùng trở dậy đi tiểu.
. Khuyến khích trẻ.
Nên giúp đỡ trẻ qua những lúc khó khăn, đừng trừng phạt trẻ. Không nên đổ lỗi cho trẻ, mà ngược lại nên giúp trẻ hiểu biết, có trách nhiệm, để trẻ có thể làm được những ǵ cần phải tự làm. Thí dụ trẻ có thể giúp bố mẹ lau rửa giường nệm hay tự tắm rửa. Nếu trẻ cố gắng thức giấc, tự đi tiểu hay đêm nào không bị đái dầm, th́ nên khuyến khích như cho trẻ đồ chơi hay dẫn trẻ đi coi hát, chiếu bóng. Phương pháp này giúp trẻ khỏi hẳn đái dầm, lên tới 25 phần trăm. Phương pháp cũng giúp trẻ thêm tiến bộ tự kiểm soát được đái dầm, khoảng 75 phần trăm (HG Ruston, J. Pediatr. 114: 691, 1989).
. Tập luyện bọng đái:
Nhất là trong trường hợp bọng đái quá nhỏ. Tập luyện bằng cách lúc đang đi tiểu, tự ngưng lại, kéo dài đường tiểu. Cũng có thể uống nhiều nứơc lúc ban ngày.
. Dụng cụ báo động lúc đái dầm:
Có lẽ đây là phương pháp hiệu quả nhất để chữa bệnh đái dầm. Dụng cụ nối với đồng hồ báo thức gài vào trong quần xà lỏn của trẻ. Khi đái dầm, nước tiểu trong quần có độ ẩm báo hiệu, đồng hồ reo vang, đánh thức trẻ dậy đi tiểu. Thường th́ phải cần tới 3 tuần lễ mới thấy hiệu nghiệm. Nếu trẻ vẫn chưa thực hiện được th́ cũng không nên rầy la.
. Đôi khi có thể dùng phương pháp tổng hợp: vừa dùng thuốc, vừa dùng đồng hồ báo thức, cũng có kết quả tốt.
. Sau hết, trong trường hợp trẻ đi cắm trại, hay ngủ chơi nhà bạn th́ nên mang theo tă (mặc dầu, thường không nên dùng tă ở nhà), hoặc đôi khi dùng thuốc DDAVP, rất tốt, nhưng cần bác sĩ chỉ dẫn.
(Ghi chú: bài này viết với mục đích nâng cao kiến thức, không dùng để tự trị liệu. Nếu bạn có thắc mắc về t́nh trạng sức khỏe hay thuốc men, xin hỏi bác sĩ gia đ́nh).
Bác Sĩ Trần Mạnh Ngô, M.D., Ph.D., FAAFP; E-mail:
nmtran@hotmail.com; Điện thoại: (714) 547-3915.