Đại Thánh thuyết Không pháp
Vi ly chư kiến cố
Nhược phục kiến hữu Không
Chư Phật sở bất hóa.
Dịch là: Đấng Đại Thánh (tức đức Phật) dạy rằng: “Không pháp là viễn ly các kiến chấp, nhưng nếu trở lại chấp thấy có cái Không (kiến chấp về Không), th́ chư Phật cũng không thể hóa độ.”
Hiểu như vậy tức là hiểu quan điểm “Tánh Không của Không” của Trung luận. Ngoài ra, Trung luận xác quyết “Nếu không y cứ Tục đế th́ không đạt được Đệ nhất nghĩa đế. Nếu không đạt được Đệ nhất nghĩa đế th́ không chứng được quả vị Niết bàn” (Trung luận, XXIV.10).
Bởi tại Chân đế và Tục đế là hai mặt Đại trí và Đại bi của Vô thượng Bồ đề nên y cứ Tục đế để đạt Đệ nhất nghĩa đế hầu chứng được quả vị Niết bàn cũng có nghĩa là “Bồ đề tâm khởi lên từ tâm đại bi; nếu không vậy, chẳng thể là Phật pháp” (Thiền luận, D. T. Suzuki, Tập Hạ, Tuệ Sĩ dịch).
Nói cách khác, Đại trí hay Chân đế là do bởi ḷng Đại bi hay Tục đế mà phát sanh ra. Theo tục đế tức là do ḷng đại bi muốn hóa độ tất cả chúng sinh mà Phật diệu dụng luận lư và ngôn ngữ giả nói đến ngă đến pháp.
Nhưng đối với người tu học tuy luận lư và ngôn ngữ rất cần thiết để vượt qua đạo lộ chuẩn bị, mọi ư định dùng ngôn thuyết tức ngôn ngữ và luận lư để ấn định và miêu tả đặc tính của chân đế nhất quyết phải buông bỏ, v́ chân đế là tuyệt đối vô ngôn, đ̣i hỏi tinh tấn hành thiền vượt qua các tầng mức của minh sát tuệ mới chứng ngộ được.
Để kết luận, xin mượn lời của Tuệ Sĩ trong Triết học về tánh Không:
“Nhận thức chính xác về tánh Không không thể hoàn toàn bằng vào những phân tích của tư tưởng, mà đ̣i hỏi một công tŕnh thực chứng. Những luận thuyết về tánh Không chỉ có giá trị như là những trang điểm cho tư tưởng mà thôi. Tất nhiên những luận thuyết như vậy sẽ không bao giờ chấm dứt
|