Từ một tay ngang bước lên sân khấu, dĩ nhiên là cần được các đạo diễn chăm sóc dạy dỗ tận tình để người dân được… lột xác biến thành kịch sĩ.




Đầu tiên, người dân được mang một cái tên khác cho đúng với điệu nghệ kịch trường: tên ” Nhân Dân ” (Xưa nay, trong giới cải lương kịch nghệ có… truyền thống là khi đã ”đi hát” thì người ta thường lấy một cái tên khác đẹp hơn kêu hơn là cái tên cúng cơm. Vậy mới là nghệ sĩ !) Rồi ”cái” nhân dân đó được dạy hô khẩu hiệu – đó là những bài bản… gốc của cách mạng mà ai ai cũng phải biết hát, cũng như trong giới cải lương kép độc hay hề gì cũng phải rành ”sáu câu“… Đại khái, chỉ có mấy khẩu hiệu như ”vĩ đại, vĩ đại, vĩ đại , như ”muôn năm, muôn năm, muôn năm“, như ”sống mãi, sống mãi, sống mãi“. Vậy mà không phải dễ ! Phải hô cùng một lúc và hô cho đúng nhịp. Hô lỏn chỏn là ”có vấn đề đấy nhá !”. Tiếp theo là tập vỗ tay. ”À… vỗ tay cũng phải tập chứ ! Có phải như thời Mỹ Ngụy đâu mà các anh các chị muốn vỗ thế nào là vỗ. Muốn làm chủ, nhân dân phải tập cả vỗ tay nữa cơ !” Thế là học vỗ tay : mọi người trong hội trường cùng vỗ một lúc, không cần khoái tỷ hay thích thú gì ráo, chỉ cần thấy anh cán bộ đang nói bỗng ngừng lại vỗ tay là ta vỗ tay thôi!




Tiếp theo là đi học tập ba hôm về đường lối chủ trương của cách mạng. Thượng vàng hạ cám gì cũng phải học tập ráo. Cùng ngồi chung với nhau – thường thì ngồi dưới đất vì không có đủ băng đủ ghế, và vì không đủ chỗ nên ngồi cả ra hàng ba, ra sân – cùng nghe chung những gì mấy cán bộ nói. Và vì mấy cha cán bộ nói dài quá, lại thay nhau nói cùng một đề tài bằng những lời lẽ y chang như nhau nên người ”nhân dân“, kẻ trước người sau, cùng chung nhau… ngáp ! Suy cho cùng, ngáp cũng là một cách… phát biểu. Nó nói lên sự mệt mỏi chán chường. Về sau, khi đã… ”quen nước quen cái” với những buổi hội họp học tập, với cái gọi là ”Đảng lãnh đạo, Nhà nước quản lý“… cách ”phát biểu” độc đáo đó đã được người dân ”khai triển” rất thoải mái, không phải giơ tay xin phép ai hết và cũng không sợ bị quy tội ”bôi bác không khí nghiêm túc của hội trường“. Để thấy ”Trong chế độ ta, nhân dân vẫn làm chủ… cái ngáp của mình đấy chứ !”.