Các nghi phạm vụ đánh bom 11.9 đang bị giam giữ tại nhà tù vịnh Guantanamo trong một nhà giam bí mật, được canh gác nghiêm ngặt. Dù liên tục bị chỉ trích, kêu gọi đóng cửa, nhưng nhà tù khét tiếng này vẫn tồn tại, các tù nhân vẫn bị giam giữ không qua truy tố, xét xử vô thời hạn tại đây.



Tù nhân bị giam giữ trong nhà tù Guantanamo.

Trại giam đặc biệt

James Connell, luật sư bào chữa của Ammar al-Baluchi - đồng phạm trong vụ tấn công khủng bố 11.9, được đưa đến vịnh Guantanamo, Cuba trên một chiếc xe quân đội bịt kính đen vào tuần trước. Nơi ông đến là trại số 7 giam giữ Baluchi và những kẻ bị buộc tội tấn công khủng bố khác.

Trại 7 là cái tên nghe đã thấy đe dọa ở Guantanamo. Đây là trại được canh gác nghiêm ngặt nhất, cách ly với thế giới bên ngoài. Tháng 2.2009, tướng Patrick Walsh - Phó chỉ huy lực lượng hải quân, nay đã nghỉ hưu - gọi trại 7 là nơi tương tự như một "siêu nhà tù". Các nhà báo không được phép vào đây. Kể từ khi được mở từ năm 2006 tới nay, mới chỉ có một vài người ngoài được phép vào trại 7.

Ông Connell là luật sư đầu tiên được gặp thân chủ của mình tại đây. Việc đó cho thấy một sự "cởi mở", rằng nhà tù Guantanamo không hoàn toàn bị che giấu với thế giới bên ngoài.

Hiện tại, luật sư Connell và Công tố viên chính - tướng Mark Martins đều cố thuyết phục thẩm phán James Pohl mở phiên tòa xét xử Baluchi và những lãnh đạo al-Qaeda khác. Baluchi - 35 tuổi, còn có tên Abd al-Aziz Ali, là cháu của Khalid Sheikh Mohammed - kẻ chủ mưu vụ tấn công 11.9.

Theo tài liệu tại Guantanamo, Baluchi là một trong những kẻ chuyên lên kế hoạch tấn công khủng bố. Vào ngày bị bắt giữ ở Karachi, Pakistan tháng 4.2003, hắn vẫn đang tiếp tục lên kế hoạch cho các vụ tấn công khác. Trong cuộc vây bắt, cảnh sát Pakistan đã thu 150kg thuốc nổ và vật liệu chế tạo bom. Baluchi và Mohammed, cũng như những kẻ bị bắt giữ khác, Ramzi Binalshibh, Walid bin Attash và Mustafa Ahmed al-Hawsawi, đều không nhận tội.

Nhà tù "xa xỉ" và tai tiếng nhất

Được thành lập năm 2002 tại căn cứ hải quân Mỹ ở vịnh Guantanamo trên phần lãnh thổ chiếm đóng ở Cuba, để giam giữ các nghi phạm khủng bố, nhà tù Guantanamo khét tiếng về điều kiện giam giữ khắc nghiệt và thủ tục pháp lý không minh bạch, phần lớn tù nhân bị giam giữ không qua truy tố, xét xử.

Các tổ chức quốc tế liên tục chỉ trích, yêu cầu xét xử các nghi phạm và kêu gọi đóng cửa nhà tù này. Tờ New York Times từng nói nhà tù Guantanamo "tệ hơn một nỗi xấu hổ".

Năm 2008, Tổng thống Mỹ Barack Obama gọi nhà tù Guantanamo là một chương đau buồn của lịch sử Mỹ.

Tháng 4.2011, bê bối tiếp tục bị phơi bày khi trang web WikiLeaks tung ra hơn 700 tài liệu mật về nhà tù Guantanamo. Theo đó, trong số 780 người từng bị giam giữ tại đây từ tháng 2.2002 - 1.2009 có đến 150 người được xác nhận là "vô tội". Các tài liệu mật còn cho thấy tù nhân bị tra tấn dã man, bị xiềng xích, đánh đập, giam trong phòng tối, không được ngủ, thậm chí bị ép uống nước tiểu của mình, bị xâm hại tình dục...

Hiện nay, nhà tù Guantanamo vẫn đang giam giữ 166 tù nhân và hàng năm ngốn một số tiền khá lớn. Theo một báo cáo vào cuối tháng 7.2013 của Văn phòng thanh tra Quốc phòng Mỹ, chi phí để duy trì nhà tù Guantanamo năm 2013 lên tới 454 triệu USD. Tính ra, chi phí cho mỗi tù nhân tại đây tốn khoảng 2,7 triệu USD/năm, trong khi chi phí cho mỗi tù nhân tại một nhà tù liên bang chỉ là 72.000USD/năm. Dự tính, chi phí này sẽ lên tới 5,2 tỉ USD vào cuối năm 2014.

Đã có nhiều ý kiến kêu gọi đóng cửa nhà tù Guantanamo. Thượng nghị sĩ Dianne Feinstein - Chủ tịch Ủy ban Tình báo Thượng viện - nói rằng đây là "một sự lãng phí quá lớn" và "tù nhân ở đây đã bị giam giữ hơn 10 năm không hy vọng, không xét xử và buộc tội". Thế nhưng, mọi nỗ lực của Tổng thống Obama để thực hiện lời hứa đóng cửa nhà tù Guantanamo từ năm 2009 đều không thành. 4 năm trôi qua, nhà tù vẫn tồn tại, các tù nhân tiếp tục bị giam giữ vô thời hạn mà không hề được đưa ra xét xử. Việc thúc giục mở phiên tòa xử Baluchi, vì thế, cũng là điều mơ hồ. Khi nghe tướng Martins nói rằng phiên tòa phải bắt đầu vào tháng 9.2014, luật sư Connell đã cười lớn.

Trong phòng xử án ở Guantanamo, Baluchi mặc bộ quần áo trắng, đi giày thể thao đen, ngồi với những kẻ bị buộc tội khác thành một hàng. Cuối phòng, đằng sau một tấm kính dày, là những người thân của các nạn nhân vụ tấn công 11.9. Thuyết phục những người trong phòng xử án và cả những nơi khác, rằng Baluchi cần phải được xét xử công bằng, là một trong những việc khó khăn nhất của Connell.

Luật sư Connell đã dành 12 tiếng ở trại 7. "Trên trần nhà có điều hòa" - đó gần như là điều duy nhất ông tiết lộ về nơi này. Ông Connell cũng "đã ghi chép lại tất cả những gì có thể" và hy vọng những tài liệu này sẽ thuyết phục thẩm phán cho Baluchi bị giam giữ trong điều kiện tốt hơn. Nhưng tất cả những gì được hé lộ chỉ có thế. Câu hỏi Baluchi đang bị đối xử ra sao, cũng như những gì bên trong trại giam đặc biệt nhất ở nhà tù vịnh Guantanamo vẫn tiếp tục được giữ trong bí mật

Laodong