Nhiều người sau khi kết hôn mới "ngă ngửa" là chồng ḿnh... có vấn đề về thần kinh. Nhẹ th́ chỉ là những biểu hiện bất thường trong sinh hoạt, nặng hơn là thượng cẳng chân, hạ cẳng tay, thậm chí khi phát bệnh là giết luôn cả vợ, con. Rơi vào hoàn cảnh ấy, nhiều người tự trách ḿnh nếu biết trước đă chẳng dại ǵ "chui đầu vào tḥng lọng".
 |
| Ảnh chỉ mang tính chất minh họa. |
Ṭa không tuyên mất năng lực: kết hôn b́nh thường
Hiện nay, theo Luật Hôn nhân gia đ́nh, th́ người mất năng lực hành vi dân sự thuộc trường hợp cấm kết hôn. Tuy nhiên, một người chỉ bị tuyên mất năng lực hành vi dân sự khi có quyết định của Ṭa án tuyên người đó mất năng lực hành vi dân sự theo quy định của Bộ luật Dân sự.
Do đó, trường hợp một người tuy mắc bệnh tâm thần hoặc bệnh khác khác dẫn tới không nhận thức, điều khiển được hành vi nhưng do không (hoặc chưa) có quyết định của Ṭa án th́ vẫn được xác định là có năng lực hành vi dân sự và không thuộc trường hợp bị cấm kết hôn.
Thực tế cho thấy, nhiều vụ việc Ṭa án thụ lư giải quyết theo yêu cầu cơ quan có thẩm quyền về hủy việc kết hôn trái pháp luật do vi phạm khoản 2 Điều 10 Luật HNGĐ nhưng bản thân đương sự, gia đ́nh đương sự đă phản đối và UBND nơi cấp giấy chứng nhận đăng kư kết hôn cũng đă không đồng t́nh với quyết định của Ṭa án v́ cho rằng, việc đăng kư kết hôn trong trường hợp này là đúng luật.
Như vậy, vấn đề là ở chỗ nếu không có quyết định của Ṭa án tuyên một người mất năng lực hành vi dân sự th́ làm sao biết người đó có... "vấn đề" để mà cấm kết hôn?. Trong khi năng lực hành vi dân sự không phải là cái có thể nh́n thấy...
Thực tế cũng cho thấy không có trường nào hợp cha, mẹ của người bị bệnh tâm thần lại yêu cầu Ṭa án tuyên bố con ḿnh bị mất năng lực hành vi dân sự để không được quyền kết hôn. Nhiều ư kiến cho rằng đây chính là điều bất cập của quy định hiện hành về cấm kết hôn đối với người mất năng lực hành vi dân sự.
Giao cán bộ hộ tịch "nhận diện" người tâm thần?
Thay v́ quy định người mất năng lực hành vi dân sự không được kết hôn như quy định của Luật hiện hành, một phương án khác được đưa ra trong quá tŕnh sửa đổi Luật HNGĐ theo hướng cụ thể hơn là cấm kết hôn đối với người mắc bệnh tâm thần hoặc mắc bệnh khác mà không có khả năng nhận thức được hành vi của ḿnh.
Bởi lẽ trong khi quy định cấm như luật hiện hành đang thiếu tính khả thi th́ ngược lại, quy định nói trên sẽ dễ dàng thực hiện hơn. Cán bộ hộ tịch chỉ cần căn cứ vào những biểu hiện bên ngoài nếu thấy có nghi ngờ người kết hôn là không có khả năng nhận thức, làm chủ hành vi, sẽ yêu cầu người kết hôn phải xuất tŕnh giấy chứng nhận sức khỏe. Thực tế, quy định cấm kết hôn giữa những người đang mắc bệnh tâm thần không có khả năng nhận thức đă được duy tŕ trong Luật HN-GĐ năm 1986.
Tuy nhiên, cũng có ư kiến cho rằng, nếu quy định cán bộ hộ tịch chỉ căn cứ vào biểu hiện bên ngoài của người đến đăng kư kết hôn th́ rất có thể làm khó cho cán bộ hộ tịch bởi lẽ thời gian đến đăng kư kết hôn là rất ngắn, trong khi các biểu hiện về tâm thần th́ không dễ phát hiện. Ngược lại, cán bộ hộ tịch có thể dùng chính quy định này để "khó dễ" cho người dân, trong khi luật lại chưa có cơ chế buộc xuất tŕnh giấy khám sức khỏe trước khi kết hôn.
Có ư kiến đề nghị để khắc phục bất cập nêu trên, Luật cần quy định việc kiểm tra sức khỏe và có giấy chứng nhận sức khỏe của cơ quan y tế có thẩm quyền trước khi kết hôn là điều kiện bắt buộc khi đăng kư kết hôn.
Tuy nhiên, Bộ Tư pháp cho rằng "việc đ̣i hỏi giấy chứng nhận sức khỏe sẽ gây phiền hà, tốn kém cho người dân khi họ đi đăng kư kết hôn, nhất là ở những vùng sâu, vùng xa mà việc đi lại đến cơ sở y tế có thẩm quyền rất khó khăn.
Trong xu hướng cải cách thủ tục hành chính hiện nay, chúng ta lại càng không thể đặt ra yêu cầu về giấy chứng nhận sức khỏe". V́ thế, việc giao "trọng trách" nhận diện người tâm thần cho cán bộ tư pháp, chính quyền địa phương là hết sức nặng nề và phải có những quy định chặt chẽ mới có thể thực hiện được.
Quá tŕnh lấy ư kiến sửa đổi Luật HNGĐ, nhiều ư kiến đề nghị cần quy định rơ và chi tiết đối với trường hợp có dấu hiệu bị mất năng lực hành vi dân sự, chính quyền địa phương phải có trách nhiệm kiểm tra, xem xét trước khi cho đăng kư kết hôn.
Điều 10 cần quy định rơ, chi tiết hơn, ngoài Ṭa án có thẩm quyền tuyên bố một người bị mất năng lực hành vi dân sự, cần quy định thêm một số cơ quan khác ở địa phương biết rơ t́nh trạng của người đó để công nhận hoặc căn cứ vào bệnh án, t́nh h́nh thực tế để quyết định.
|
B́nh An