Hơn 1.000 năm qua, một ngôi tháp cổ ở tỉnh Bạc Liêu vẫn đứng vững giữa khuôn viên rộng lớn. Xung quanh sự h́nh thành ngôi tháp này vẫn c̣n nhiều điều chưa lư giải hết.
Ngôi tháp cổ này tọa lạc ấp Trung Hưng 1, xă Vĩnh Hưng A, huyện Vĩnh Lợi, tỉnh Bạc Liêu, được phát hiện vào năm 1911. Tháp cao khoảng 8,2m (không tính đỉnh tháp v́ đă bị sập), chân tháp h́nh chữ nhật có kích cỡ 5,6m x 6,9m, mặt tháp quay về hướng Tây. Toàn bộ ngôi tháp được xây dựng bằng gạch, phần dưới lớn và nhỏ dần ở phía trên, cả 3 vách dính lại tạo thành h́nh ṿng cung. Nh́n chung, tháp không có nhiều hoa văn, kiến trúc cũng khá đơn giản.
Toàn cảnh khuôn viên ngôi tháp cổ Vĩnh Hưng.
Tháp cổ Vĩnh Hưng được cho là một trong những kiến trúc của nền văn hóa Óc-eo c̣n sót lại ở vùng Tây Nam Bộ. Tuy nhiên, cũng có người cho rằng, tháp thuộc nền văn hóa Ăng Ko của người K'hmer. Thời gian qua, các nhà khảo cổ khi khai quật tại đây đă phát hiện nhiều hiện vật như tượng đá, đồng… có liên quan đến sự h́nh thành, tồn tại của của tháp cổ từ thế kỷ IV - XIII sau công nguyên. Với những chứng tích có giá trị của một nền văn hóa lâu đời, tháp cổ đă được Bộ VH-TT-DL xếp hạng di tích kiến trúc nghệ thuật cấp quốc gia năm 1992.
Trước mặt tháp cổ có một ngôi chùa cũng đă hàng trăm tuổi. Sư trụ tŕ chùa cho biết, cho đến nay vẫn chưa xác định chính xác tại sao lại có ngôi chùa ở khu vực tháp cổ. Cũng theo sư trụ tŕ, ngôi tháp cổ có tuổi thọ chừng 1.400 năm. Hiện nay ngành chức năng Bạc Liêu vẫn đang tích cực nghiên cứu, sưu tập về lịch sử h́nh thành ngôi tháp. Mỗi năm vào ngày 15/10 âm lịch, rất đông phật tử và người dân từ khắp nơi về khấn viếng chùa và di tích tháp cổ như thể hiện một văn hóa tâm linh lâu đời.
Tháp cổ Vĩnh Hưng có dấu hiệu xuống cấp nghiêm trọng, phần đỉnh bị bung ra, ngành chức năng tạm thời kiềng lại để giữ ổn định. Tuy nhiên, nếu không có phương án tôn tạo kịp thời, ngôi tháp có nguy cơ bị hỏng trong thời gian ngắn nữa.
Mặt trước ngôi tháp.
Mặt sau của tháp.
Hiện vật thờ cúng bên trong. Có nhiều giả thuyết về hiện vật này, có người cho rằng thờ một bộ phận nào đó của con người.
Tháp được dựng hoàn toàn bằng gạch, 3 vách dính vào nhau không có kẻ hở.
Dáng dấp rêu phong theo thời gian, được biết đỉnh tháp nhọn nhưng đă bị sập từ lâu.
Bên cạnh tháp có những giếng nước đă bị lấp theo thời gian.
Nh́n chung tháp có kiến trúc khá đơn giản.
Ngôi chùa (được gọi là chùa Tháp) cũng cả trăm năm tuổi. Hàng năm vào ngày 15/10 âm lịch, rất đông người dân đến đây cúng viếng.
Ngôi tháp đă được công nhận là di tích quốc gia. Tuy nhiên hiện di tích này đang có dấu hiệu xuống cấp nên cần được tôn tạo bảo tồn.
Theo Dân trí