Cái giá của “Bạo lực cách mạng” và nền văn hiến Đai Việt thời hiện đại
Tôi nghĩ giá như – lại giá như – chúng ta đứng trên nền tảng của chủ nghĩa dân tộc như hầu hết các nước ở Đông Nam Á th́ biết đâu chúng ta tránh được cuộc “Bạo lực cách mạng” kéo dài suốt 30 năm cùng với những cuộc cách mạng gọi là “dân chủ” gây ra cho dân tộc chúng ta bao nhiêu cảnh nồi da xáo thịt, hàng bao nhiêu triệu gia đ́nh tan nát, mẹ mất con, vợ mất chồng, anh mất em, những cuộc ly tán mất nhà mất cửa mất cả quê hương. Một thứ văn hoá phi văn hoá làm đảo lộn văn hoá trong sáng của người Việt được giữ ǵn trong trường kỳ lịch sử, qua các cuộc giảm tô, cải cách ruộng đất, cải tao tư sản. Con người Việt thời cách mạng nh́n đâu cũng thấy kẻ thù … Con tố cha, vợ tố chồng, anh tố em. Cho đến tận hôm nay kẻ thù lại mai danh ẩn tích trong “Diễn biến hoà b́nh”, c̣n chính kẻ thù đă và đang cướp biển đảo của ta th́ gọi là đồng chí vàng, bạc! Thế hệ chúng tôi lớn lên trong cách mạng, số c̣n sống hôm nay vẫn không hiểu đây là thứ văn hoá ǵ? Cho đến hôm nay tôi vẫn nhớ như in lời dạy của vua Trần Nhân tông lúc tôi c̣n là sinh viên: “Các người chớ quên ,chính nước lớn mới làm những điều bậy bạ, trái đạo. V́ rằng họ cho ḿnh cái quyền nói một đường làm một nẻo. Cho nên cái họạ lâu đời của ta là họạ Trung Hoa…”(Di chúc của Trần Nhân tông).
Cốt lơi của một dân tộc là văn hoá chứ không phải là đất rộng hay hẹp, nhiều tài nguyên hay ít tài nguyên, không phải người đông hay thưa. Tất cả chỉ là chất xúc tác để tạo ra bản sắc văn hoá của một dân tộc. Bản sắc văn hoá ấy nông hay sâu, dày hay mỏng, rộng hay hẹp, đa tầng hay ít tầng… sẽ quyết định tâm thức của dân tộc ấy. Tâm thức văn hoá quyết định sức mạnh của một dân tộc, quyết định cả sự tồn vong của dân tộc.
Chúng ta tự hào ngh́n năm văn hiến là dựa trên cái cốt lơi của một nền văn hoá được vun xới, bồi đắp qua hàng ngh́n năm dựng nước và mở cơi của tiền nhân, tạo thành nhân cách của một dân tộc. Nhân cách ấy là bầu ơi thương lấy bí cùng, tuy là khác giống nhưng chung một dàn, là lá lành đùm lá rách, là anh em như thể tay chân, là người trong một nước phải thương nhau cùng – trong ca dao, tục ngữ. Là lấy nhân nghĩa thắng hung tàn, lấy chí nhân thay cường bạo, là việc nhân nghĩa cốt ở yên dân – Nguyễn Trăi. Là quyền biến, lúc b́nh th́ khoan sức cho dân để làm kế sâu rễ bền gốc – Trần Hưng Đạo.
Giá trị của văn hoá là giá trị tiềm ẩn, mang đậm dấu ấn riêng của một dân tộc. Theo UNESCO th́ “Văn hoá là hệ thống tổng thể những giá trị biểu trưng quy định cách ứng xử, thái độ giao tiếp của một cộng đồng và làm cho cộng đồng đó có đặc thù riêng”.
Tóm lại “Diễn biến hoà b́nh” xuất hiện tự thời cổ đại thường được gọi là phế – lập, khi xă hội loài người có vương quyền (có kẻ cai trị và người bị trị). Nó là sự vận động khách quan của các mối quan hệ giữa người và người, giữa kẻ thống trị và người bị trị, hoàn toàn không phải là khái niệm của “kẻ thù gần đây”. Sự vận động ấy hướng tới một định chế hợp xu thế thời đại, hợp ḷng dân hơn và v́ vậy nó là sản phẩm của sự tiến bộ. Nó đồng thời cũng cảnh cáo mọi sự bảo thủ, hám quyền và chuyên quyền! Bước tiếp theo của chuyên quyền là độc quyền. Từ độc quyền đến độc đoán, độc tài, quân phiệt, … là một bước ngắn. Một học giả phương Tây đă khái quát những xă hội chuyên chế rằng: “Một đất nước kỳ lạ khi nó nh́n mọi sự thay đổi như một sự tấn công, mỗi biến chuyển như là một sự giật lùi và mọi sự thích nghi như những cuộc đầu hàng” (theo báo Gilles Delafon trích trong cuốn Hello Earth).
Không một nhân dân nào chấp nhận sự chuyên chế và độc tài. Chuyên chế và độc tài là kẻ thù của nền dân chủ. Phan Bội Châu đă từng nói: “Không có dân th́ đất đai không thể c̣n ,chủ quyền không thể lập ;nhân dân c̣n th́ nước c̣n. Nhân dân mất th́ nước mất. Muốn xem nhân dân c̣n mất thế nào th́ nh́n xem cái quyền của người dân c̣n mất thế nào?”
B́nh tâm nh́n lại, hôm nay người dân c̣n được quyền ǵ? Nhân dân có trăm tai ngh́n mắt, không nhà cầm quyền nào đánh tráo được giữa sự bạo ngược và ḷng nhân ái. Hồ Chí Minh đă từng lo sợ về một nhà nước mà ông là người sáng lập, đất nước ấy, dân chủ là kẻ thù của nền chuyên chính vô sản: “Các chú diễn giải hai tiếng dân chủ sao mà rắc rối, dài ḍng thế? Dân chủ thực ra có nghĩa là: Để cho dân được mở miệng. Dân chủ là đừng bịt miệng dân.”Đúng, trong trường hợp này Hồ Chí Minh là một thiên tài. Ông tiên đoán chính xác sự bất b́nh thường của “đứa con” mà ḿnh “mang nặng đẻ đau”.
Và v́ vậy hôm nay nếu có “Diễn biến hoà b́nh” th́ đấy chính là sự chuyển hoá một cách ôn hoà trạng thái vô tổ chức, trên nói dưới không nghe, t́nh trạng cát cứ có dấu hiệu phục hồi, tham nhũng, mua quan bán chức,… từ hiện tượng đang trở thành bản chất của chế độ, ḷng tin của dân với đảng cầm quyền suy giảm đến mức báo động, th́ sự chuyển biến ấy chính là đại phúc cho nhân dân, chứ có ǵ mà phải … sợ? Và dẫu anh có sợ cũng không được. Hăy gia cố con đê trước khi nước tràn! Khi nước đă tràn th́ có Thánh cũng chịu!
Ổn định và tŕ trệ
Cái dễ của nhà cầm quyền là vui vẻ, là hài ḷng trước quyền lực của ḿnh ngày hôm nay, và mong xă hội ổn định măi như ngày hôm nay để tiếp tục giữ quyền lực.
Cái khó của nhà cầm quyền là dám nghe những phản biện và tự vượt lên chính ḿnh ngày hôm nay để theo kịp sự chuyển hoá khách quan của xă hội – sự chuyển hoá cần thiết cho sự tồn tại và phát triển đất nước trong đó có ḿnh và ḍng họ ḿnh. Điều ấy lư giải v́ sao ngay cả thời phong kiến nhà vua vẫn phải chấp nhận “Giám sát ngự sử” bên cạnh ḿnh. Thực tế chứng minh vương triều nào can đảm lắng nghe lời can gián, những lời “nghịch nhĩ” điều chỉnh phương pháp trị dân của ḿnh th́ xă hội lành mạnh hơn. Đấy mới là sự ổn định thực thông qua “Diễn biến hoà b́nh” chính tư duy của ḿnh. Không ít nhà lănh đạo chủ chốt của cách mạng Việt Nam chưa nhận thức đúng học thuyết Marx về ổn định đồng nghĩa với tŕ trệ.“Thực chất cách mạng của phép biện chứng duy vật không dung hoà với bất cứ sự tŕ trệ và bất động nào, làm cho phép duy vật trở thành công cụ cải tạo thực tiễn xă hội, giúp tính toán một cách khách quan tới những yêu cầu lịch sử của sự phát trển xă hội, t́nh trạng những h́nh thức cũ không phù hợp với nội dung mới, sự cần thiết phải chuyển đến những h́nh thức cao thúc đẩy sự tiến bộ của loài người…” (Từ điển triết học – nxb VH TT 2002, tr 84).
Hăy nh́n sự ổn định của xă hội VN và các nước theo chúng ta là không ổn định như Thái Lan, Nhật Bản,… th́ ai cũng dễ đồng t́nh xă hội của họ vẫn phát triển vượt xa chúng ta nhiều, nhiều lắm.
Chúng ta đánh đổ phong kiến, chúng ta đánh đổ thực dân Pháp và đế quốc Mỹ đâu phải để xây dựng một xă hội ổn định theo kiểu không có phản biện hay phản biện giả. ( Phản biện giả là phản biện có sự lănh đạo của đảng cầm quyền.) Có ai đó chê Hoàng đế Quang Trung là độc tài quân phiệt, nhưng tôi chưa thấy tài liệu nào nói Ông bắt giam, bỏ tù một ai mắc tội vu khoát. (Trong Chiếu cầu lời nói thẳng Quang Trung mong nhận được những lời nói thẳng, nói thực, không bắt tội vu khoát một ai).
Vậy mà hôm nay chính tôi lại nh́n thấy bao nhiêu người yêu nước bị bắt, bị giam cầm chỉ v́ yêu nước mà không chịu yêu CNXH, chỉ v́ có chính kiến khác với chính thống. Trong thực tế Marx chưa bao giờ đồng nhất yêu nước và yêu CNXH! Và với CNCS, Marx cũng chỉ dám dự đoán thôi.
Những nhà lănh đạo hôm nay nên dũng cảm nh́n thẳng vào thực tế để thấy phong kiến và đế quốc thối nát thực, nhưng chúng nó vẫn cho những người yêu nước, những người cộng sản ra báo tư nhân, lập nhà xuất bản tư nhân, dân được lập hội và biểu t́nh phản đối chúng nó. Năm 1925 Phan Chu Trinh từ Pháp về Sài G̣n, và sau đó không lâu ông tổ chức diễn thuyết lên án chính quyền. Năm 1925 cụ Phan có ít nhất 2 lần diễn thuyết ở Sài G̣n. Và ngày 26 tháng 3 năm 1926, khi ông qua đời, gần một nửa dân Sài G̣n đi dự đám tang nhà yêu nước Phan Chu Trinh mà không ai bị bắt bớ, tù đày. 96 năm sau ngày cụ Phan ra đi vĩnh viễn, bác sĩ Huỳnh Tấn Mẫm giữa thềm nhà hát Lớn Sài G̣n lên án Trung Quốc xâm chiếm biển đảo thuộc chủ quyền VN th́ bị công an xua đuổi cùng nhiều trí thức tên tuổi như nguyên Viện trưởng Viện xă hội học Tương Lai, kiến trúc sư Trọng Huấn. Hai thể chế đối lập ấy, người dân thường cũng biết đối chiếu so sánh dễ dàng huống chi là những trí thức tầm cỡ như GS Hoàng Tuỵ, nhà nghiên cứu Nguyễn Đ́nh Đầu, GS Phan Đ́nh Diệu, GS Ngô Bảo Châu, nhà văn Nguyên Ngọc, GS Nguyễn Huệ Chi, GS Tương Lai, BS Huỳnh Tấn Mẫm, … để từ đấy lănh đạo nhà nước hôm nay nên coi “Diễn biến hoà b́nh” hoàn toàn không phải là kẻ thù địch nào cả mà sự tŕ trệ trong chính những nhà lănh đạo của Đảng CS, là phương sách chuyển hoá tư duy chính ḿnh và chuyển đổi xă hội phù hợp quy luật khách quan th́ tự khắc ḷng dân lại thuận.
Một thời chúng ta đă từng quy kết và dùng nhục h́nh dă man với bao nhiêu người có công với cách mạng, những dân oan vô tội, tôi mong những người nắm quyền lực hôm nay đừng đẩy những người yêu nước vào cái gọi là bọn thù địch “Diễn biến hoà b́nh” mà rơi vào những sai lầm đă khắc vào lịch sử trong quá khứ chưa xa những tội lỗi trời không dung đất không tha!( cụm từ của Nguyễn Trăi).
Thay lời kết
Tôi muốn gởi những ḍng cuối này đến anh Nguyễn Phú Trọng, với tư cách là đồng môn – tôi học trước anh hai khoá. Tuy là học một trường, nhưng tôi và anh có hai cách tiếp cận khác về CNXH. Tôi nghiêng về CNXH dân chủ của Lassall, c̣n anh theo CNXH bạo lực của Lénin. Nhưng tôi không nói chuyện đúng sai ở đây. Ở đây tôi chỉ mong với tư cách một người lănh đạo Đảng, anh cố gắng giữ cho xă hội dưới thời anh trên dưới đồng ḷng, coi dân làm trọng, xoá cách biệt giữa dân với Đảng, hết sức tránh dùng cường quyền và bạo lực đối với những người yêu nước khác chính kiến. Muốn vậy chính anh và những đồng chí của anh phải tự ḿnh chuyển hoá tư duy hoặc là chấp nhận “Diễn biến hoà b́nh” (Không phải Diễn biến hoà b́nh theo định nghĩa của báo Điện tử ĐCS, mà theo truyền thống, hợp xu thế). Đấy là hai con đường ôn hoà nhất để xây dựng một xă hội lành mạnh và hợp quy luật khách quan.
Tôi tin anh làm được bởi trước anh đă có Trường Chinh một thời thiên tả, cứng nhắc, rồi đă tự phủ định ḿnh hôm qua. Thời ấy kinh tế thị trường là cụm từ cấm kỵ, đồng nghĩa với xét lại. Ai dính vào cái “mũ” này th́ coi như cuộc đời chấm dứt. Nói như thế để thấy vai tṛ vô cùng quan trọng của cụ Trường Chinh. Tôi mong anh học tập cố TBT Trường Chinh và mới đây là Thein Sein – người vừa được báo Straits Times Singapore tôn vinh nhân vật của châu Á năm 2012.
Bạn bè chúng ta thời đại học nói với tôi rằng kể từ khi anh lên chức TBT đă có hơn 50 người yêu nước bị làm khó dễ, bị bắt, bị giam cầm v́ nhiều lư do vu vơ. Xă hội hôm nay dưới quyền anh làm tôi nhớ lại thời Nhân văn Giai phẩm ở trong nước thời hiện đại, và thời cổ đại Trung Hoa tôi lại nhớ thời Tống Thần tông, Vương An Thạch làm tể tướng. Vương là một người học rộng tài cao, một nhà thơ uyên thâm. Vậy mà dưới thời Vương An Thạch kẻ sĩ bị bắt, bị đi đày nhiều nhất. Một thi nhân như Tô Đông Pha chỉ v́ không đồng chính kiến với Vương An Thạch mà gần suốt cuộc đời phải chịu đi đày, có lúc đói quá phải “hớp nắng” để đỡ đói trên đảo Hải Nam. Trên cái nền này tôi có viết cuốn “Thăng trầm Tô Đông Pha” (Nhà XB Văn nghệ TP HCM năm 2000) với hy vọng những nhà lănh đạo VN hôm nay lấy đó làm bài học. Nhưng dường như người ta nghĩ nhiều về quyền lực và quyền lợi mà nhẹ về văn hoá – văn hoá đời Lê lấy chí nhân thay cường bạo, văn hoá đời Trần lấy khoan dung làm trọng.
Tôi nay đă ngoài 70, không hề biết sợ chết, chỉ sợ trước khi chết mà vẫn phải nh́n đất nước như thời Vương An Thạch!
Chắc anh thừa biết lịch sử không quên công lao một ai và lịch sử cũng không bỏ sót tội lỗi một ai.
Hoàng Lại Giang (Anhbasam)