Bài 4: Tại sao sức mạnh quân sự Trung Quốc được cường điệu?

Với thực lực và khoảng cách còn kém xa phương Tây về hầu hết phương diện, quân đội Trung Quốc vẫn được cường điệu như một sức mạnh đang dần tạo thế cân bằng với Mỹ. Những ý kiến và “bình luận” ngây thơ này vẫn được nhai đi nhai lại hàng ngày trên các mặt báo Mỹ lẫn thế giới. Hẳn là có mục đích gì?

Tìm cái gót chân của Achilles

Ruslan Pukhov – giám đốc Trung tâm phân tích kỹ thuật chiến lược, cố vấn Bộ trưởng quốc phòng Nga – nói rằng Trung Quốc cần một thập niên nữa mới có thể hoàn thiện được động cơ máy bay chiến đấu cũng như những kỹ thuật then chốt khác của công nghiệp vũ khí; và thời điểm hiện nay thì “Trung Quốc vẫn lệ thuộc vào chúng tôi và tiếp tục như thế trong tương lai gần”. Nhận định về thế hệ tàu ngầm Jin (“Tấn cấp tiềm đĩnh”), Phòng tình báo hải quân Hoa Kỳ cho biết Jin giúp hải quân Trung Quốc lần đầu tiên có khả năng tấn công bằng vũ khí hạt nhân với dàn tên lửa tầm xa 6.400km nhưng Jin lại chạy ồn tương tự các thế hệ tàu ngầm hạt nhân mà Liên Xô đóng cách đây 30 năm (!) và do đó chúng dễ dàng bị phát hiện ngay vừa khi nổ máy khởi hành khỏi cảng. Vấn đề quan trọng nữa đối với hải quân Trung Quốc nói riêng (và quân đội nước này nói chung) là thiếu kinh nghiệm thực tế chiến trường. Toàn bộ hạm đội hơn 60 chiếc tàu ngầm Trung Quốc chỉ mới thực hiện vài cuộc tuần dương năm 2009. Họ thiếu hẳn thực tế “đánh đấm”. Giáo sư Thì Ân Hoàng, giám đốc Trung tâm nghiên cứu Mỹ tại Đại học Nhân Dân (Trung Quốc), nhận định: “Từ năm 1980 đến nay, không có một binh lính quân đội Trung Quốc nào và không một vũ khí quân đội Trung Quốc nào là được thử nghiệm thực tế. Tất cả chúng ta phải bình tâm lại và nhận ra thực tế rằng những loại vũ khí (hiện đại) như vậy vẫn còn một con đường dài phải đi, trước khi tất cả được sẵn sàng” (22). Ngay cả tiềm lực tên lửa Trung Quốc, giới chuyên gia vẫn không thật sự đánh giá cao. Tên lửa DF-21 được miêu tả là át chủ bài chiến lược có thể tấn công hàng không mẫu hạm (anti-ship ballistic missile – ASBM) nhưng liệu Trung Quốc đã thật sự sở hữu loại vũ khí nguy hiểm như vậy? Liên Xô từng nghiên cứu ASBM nhiều thập niên nhưng đều thất bại. Và Mỹ thì chưa bao giờ. Vệ tinh Mỹ có thể phát hiện tức thời ngay khi ASBM được phóng và do đó hàng không mẫu hạm (mục tiêu) đã có thể di chuyển cách xa hàng dặm trước khi bị trúng đòn. Để tấn công một hàng không mẫu hạm đang di chuyển, giới chuyên gia quân sự cho biết, Trung Quốc cần có hệ thống xác định mục tiêu siêu tối tân, “tốt hơn cả đẳng cấp thế giới”. Cần biết, tự thân tên lửa không thể hoạt động. Nó cần một hệ thống phức tạp gồm trạm chỉ huy, kiểm soát, do thám… Để xây dựng hệ thống hỗ trợ cho ASBM, với Trung Quốc, hiện vẫn là điều ngoài khả năng!

Việc Trung Quốc dàn hải quân đến Vịnh Aden vào năm 2009 với mục đích chống hải tặc đã được diễn giải là một bước tiến lớn trong việc triển khai quân đội ra khỏi phạm vi biên cương quốc gia. Tuy nhiên, điều đó cũng vô hình trung làm lộ ra điểm yếu của quân đội Trung Quốc – như phân tích của Christopher Yung (nguyên viên chức Lầu năm góc, hiện là giảng viên Đại học quốc phòng quốc gia Hoa Kỳ) – đó là việc thiếu các căn cứ quân sự ở nước ngoài. Điều đó có nghĩa Trung Quốc không thể tác chiến và duy trì lâu dài một đạo quân ở nước ngoài. Việc thiếu cơ số trực thăng – thành phần không thể thiếu đối với tác chiến hải quân – càng khiến hải quân Trung Quốc chưa đủ dũng mãnh để tung hoàng ngang dọc trong các trận đụng độ hải chiến. Christopher Yung thậm chí cung cấp thêm thông tin rằng, hệ thống làm lạnh bảo quản thực phẩm trên các tàu Trung Quốc kém đến nỗi không thể giúp hải quân duy trì việc lênh đênh và cắt liên lạc với đất liền nhiều ngày… (nguồn 11; xin xem chú thích nguồn kỳ 2).

Đằng sau việc phóng đại sức mạnh quân sự Trung Quốc

Trong cuộc phỏng vấn với New York Times, chuyên gia hàng đầu Trung Quốc về quân sự, Chu Phong (thuộc Đại học Bắc Kinh), đã thành thật nói rằng một số báo cáo chính phủ (Trung Quốc) về sự tiến bộ nhanh về vũ khí hiện đại chẳng hạn máy bay tàng hình thật ra chẳng gì khác hơn là trò quảng cáo “Sơn Đông mãi võ” (nguồn 2, xin xem chú thích nguồn kỳ 1). Vũ Nhật Cường, người từng làm việc cho tập đoàn công nghiệp-khoa học không gian Trung Quốc trong sáu năm với tư cách nhà thiết kế tên lửa, nói rằng mình chưa bao giờ thật sự biết đến ASBM!…

Làm thế nào mà một quân đội như vậy vẫn được miêu tả như một sức mạnh với “tiềm năng kinh khủng” sẽ sớm làm chủ thế giới trong tương lai không xa? Ai đã thổi phồng sức mạnh quân sự Trung Quốc? Chính Trung Quốc là nơi xuất phát những thông điệp trên! Thứ nhất, họ muốn cho phương Tây thấy khả năng quân sự lớn mạnh “từng ngày từng giờ” của họ, rằng họ bây giờ không dễ bị “ăn hiếp”, rằng họ đang tiệm cận đến ngưỡng cửa của một cường quốc toàn diện, từ kinh tế đến quân sự, rằng Washington đừng có tiếp tục “hồ đồ” hiện diện quân sự ở biển Đông làm ảnh hưởng đến quyền lực và quyền lợi Trung Quốc… Như vậy, việc nhấn mạnh sức mạnh đã bắt đầu trở thành một chiến lược của Trung Quốc. Hù dọa và kỹ thuật hù dọa cũng là một đòn binh pháp thời toàn cầu, như lão gia Tôn Tử từng dạy trong “Tam thập lục kế”: Vô trung sinh hữu (Không có mà làm thành có; kế thứ 8 ) và Hư trương thanh thế (Thổi phồng thanh thế; kế thứ 26). Ẩn ý cốt lõi của việc phô diễn cơ bắp quân sự là thông điệp hiển hiện rằng Trung Quốc bây giờ hoàn toàn đủ lực để đối phó bất cứ mối đe dọa nào làm ảnh hưởng quyền lợi (kinh tế) Trung Quốc. Điều này đã khẳng định trong các ý kiến được nêu trên các phương tiện truyền thông nước này vài năm qua.

Giới học thuyết quân sự Trung Quốc tin rằng Trung Quốc ngày nay chẳng cần phải e dè và che giấu việc biểu dương sức mạnh quân sự và đó là hành động cần làm để khẳng định sức mạnh nhằm đạt mục tiêu cuối cùng là bảo vệ lợi ích kinh tế. Tướng Trương Triệu Ngân nói rằng quân đội Trung Quốc phải bỏ ngay thứ học thuyết cũ rích lỗi thời về việc “xây dựng một quân đội hướng đến mục tiêu hòa bình trong thời bình” và rằng “việc chuẩn bị chiến tranh và thắng trận phải luôn là nhiệm vụ cơ bản thiết yếu của quân đội”. Cây bút bình luận của tờ Giải phóng quân báo Hoàng Côn Lôn thậm chí còn đưa ra khái niệm mới về “biên giới lợi ích quốc gia” trong đó lợi ích quốc gia Trung Quốc nằm ngoài khuôn khổ lãnh thổ, đất đai, hải phận và không phận mà nó phải hàm chứa cả những vùng rộng lớn, chẳng hạn đại dương nơi ghi dấu các cuộc hải hành của những con tàu dầu Trung Quốc, và thậm chí không gian. “Bất cứ nơi nào quyền lợi quốc gia của chúng ta mở rộng, sứ mạng quân đội chúng ta phải đi theo” – họ Hoàng viết – “Xét đến sứ mạng lịch sử mới của chúng ta, quân đội (Trung Quốc) bây giờ không chỉ phải bảo vệ biên cương mà còn phải bảo vệ cả “những đường biên giới lợi ích quốc gia” (23). Một phần trong “những đường biên giới lợi ích quốc gia” của Trung Quốc có thể hiểu là khu vực biển Đông, nơi một “đường lưỡi bò” đang thèm liếm vào 100 tỉ thùng dầu và 210 tỉ m3 khí đốt, nơi 80% dầu nhập khẩu của Trung Quốc được vận chuyển qua eo biển Malacca (số liệu từ báo cáo Lầu năm góc 2010 – ANNUAL REPORT TO CONGRESS, trang 17 và 20)…

Lợi bất cập hại

Những lập luận tương tự tiếp tục được nhấn mạnh và được nâng lên tầm chính sách đối ngoại. Tháng 9-2009, giới phân tích chính trị và báo chí Ấn Độ đã một phen lo lắng khi xuất hiện bài báo của nhà phân tích Trung Quốc Lý Thu Lâm với nội dung kêu gọi quân đội Trung Quốc mở rộng phạm vi hoạt động bằng cách hiện diện quân sự tại Nam Á (24). Và trong bài viết 17-8-2010 trên Nhân dân nhật báo, cây bút bình luận Lý Hồng Mai cũng “khuyên” rằng Việt Nam không nên “chơi với lửa” khi quốc tế hóa vấn đề Biển Đông… Tuy nhiên, sự lên gân quá sớm của Trung Quốc, đi ngược với luận thuyết “Thao quang dưỡng hối” (Ẩn mình chờ thời) của Đặng Tiểu Bình thật ra chỉ khiến Trung Quốc gặp bất lợi. Sự bành trướng hải quân và ý đồ không che giấu việc tự cho mình có quyền làm chủ và quyền sinh sát khu vực biển Đông đã khiến họ, cuối cùng, lại bị vây bởi một quan điểm ngoại giao phổ biến hiện nay – đó là sự cảnh báo về “mối đe dọa Trung Quốc”. Hiểm họa Trung Quốc đã khiến các nước Đông Nam Á nhích lại gần nhau để tạo thế cân bằng quyền lực với Trung Quốc (đặc biệt quan hệ quân sự giữa Hàn Quốc và Nhật). Và cũng bởi xuất phát từ nỗi lo lắng về mối đe dọa Trung Quốc, được đánh động liên tục trên các mặt báo Mỹ, mà Washington mới có thể gõ cửa yêu cầu Quốc hội rộng tay mở hầu bao cho ngân sách an ninh-quốc phòng khu vực châu Á hoặc bán vũ khí cho các nước đồng minh. Cần nhắc lại, chỉ một năm sau khi vào Nhà trắng, Tổng thống Barack Obama đã ký xoẹt quyết định bán số vũ khí trị giá hơn 6 tỉ USD cho Đài Loan (gồm 114 tên lửa Patriot, 60 trực thăng Black Hawk, thiết bị viễn thông cho chiến đấu cơ F-16…).

Nếu không tô đậm thêm bức tranh, vốn được chính tay Trung Quốc vẽ, về sức mạnh quân sự Trung Quốc, làm sao các hãng vũ khí kiếm ăn được? Cuộc chạy đua vũ trang đang nóng dần tại khu vực đã cho thấy điều đó. Đầu năm 2011, Ấn Độ vừa hoàn thành chiếc đầu tiên trong dự án sáu tàu ngầm chiến đấu (loại Scorpène). Tháng 12-2010, Nhật bắt đầu xem xét lại chính sách quốc phòng và có kế hoạch mua năm tàu ngầm, ba khu trục hạm, 12 chiến đấu cơ, 10 máy bay tuần tra và 39 trực thăng (Nhật dự tính chi 284 tỉ USD để hiện đại hóa quân đội, từ năm 2011-2015). Doanh số nhập khẩu vũ khí cũng đang tăng tại Malaysia. Singapore, dự định mua thêm hai tàu ngầm, hiện là một trong 10 nước nhập vũ khí nhiều nhất thế giới! Úc cũng dự tính chi 279 tỉ USD trong 20 năm tới cho tàu ngầm, khu trục hạm và tiêm kích cơ. Sự chạy đua vũ trang tại khu vực hiện ở mức độ và tốc độ chưa từng có kể từ thời chạy đua vũ trang giữa Mỹ và Liên Xô thời Chiến tranh lạnh (25). Nó diễn ra song song và tỉ lệ thuận với các liều lượng đậm đặc các cảnh báo về mối đe dọa của (con hổ giấy) Trung Quốc. Hạ tuần tháng 2-2011, Tổ chức Kokoda tại Úc đã tung ra báo cáo, nhấn mạnh rằng sự đe dọa Trung Quốc đang làm kích nổ một “nhu cầu khẩn cấp về việc tái nhìn nhận” sự phát triển quân sự, “nhằm lập kế hoạch cũng như khả năng ngăn chặn thái độ bành trướng cực nhanh của Quân đội Nhân dân Trung Quốc (PLA)”, rằng “Úc không thể thờ ơ trước mức độ, cách thức và tốc độ của sự phát triển PLA; điều đang thay đổi an ninh Tây Thái Bình Dương”. Tại Washington, ngày 8-2-2011, báo cáo Chiến lược quân sự quốc gia của Lầu năm góc một lần nữa lại nhắc rằng “ưu tiên và quan tâm chiến lược” của Mỹ sẽ tăng dần tại khu vực châu Á-Thái Bình Dương…

Đúng là sự bành trướng sức mạnh Trung Quốc đang tạo ra ngòi nổ thật sự, về quân sự lẫn ngoại giao, dẫn đến những động thái mới trong nhận thức mới về chính sách đối ngoại của các nước khu vực. Họ đáng lý “nên nhìn lại thế khó xử mà họ tạo ra” khi đề cao quá mức và quá sớm sức mạnh quân sự – như nhận định của giáo sư Vương Tập Tư, khoa trưởng Khoa nghiên cứu quốc tế thuộc Đại học Bắc Kinh; giám đốc Viện nghiên cứu chiến lược quốc tế thuộc Trường Đảng trung ương Trung Quốc (26). Trung Quốc bây giờ có muốn dừng lại cũng không kịp nữa rồi! Trung Quốc đã đi quá xa (trong việc “tự sướng” và thổi phồng sức mạnh quân sự của họ) đến mức không thể quay đầu lại. Tội nghiệp chưa, con hổ giấy không biết rằng nó đang đốt lửa tự thiêu mình!

–

(1) China’s New Drones Raise Eyebrows, Jeremy Page, Wall Street Journal (18-11-2010)

(2) China’s Push to Modernize Military Is Bearing Fruit, Michael Wines và Edward Wong, New York Times (5-1-2011)

(3) Chinese Military Seeks to Extend Its Naval Power, Edward Wong, New York Times (23-4-2010)

(4) China Testing Ballistic Missile ‘Carrier-Killer’, Andrew Erickson, Wired (29-3-2010)

(5) ANNUAL REPORT TO CONGRESS. Military and Security Developments Involving the People’s Republic of China. 2010 (74 trang)

(6) How the United States Lost the Naval War of 2015, James Kraska, chuyên san Orbis (thuộc Viện nghiên cứu chính sách đối ngoại Hoa Kỳ), Winter 2010 (11 trang)

(7) While US is Distracted, China Develops Sea Power, Robert D. Kaplan, Washington Post (26-9-2010)

(8) At What Cost Stealth, David Axe, The Diplomat (1-2-2011)

(9) Did Shot-Down F-117 Aid J-20 Development, Bill Sweetman, Aviationweek.com (24-1-2011)

(10) China’s Over-Hyped Stealth Jet, David Axe, The Diplomat (7-1-2011)

(11) Military Strength Is Eluding China, John Pomfret, Washington Post (25-12-2010)

(12) US Drones Trump China Theatrics, David Axe, The Diplomat (7-2-2011)

(13) Why China Snubs Russia Arms, Richard Weitz, The Diplomat (5-4-2010)

(14) Swedish weapons exports on the rise, Paul O’Mahony, The Local (3-3-2010)

(15 ) How China Steals U.S. Military Secrets, Simon Cooper, Popular Mechanics (10-7-2009)

(16) Did China steal stealth technology from US and Russia for Chengdu J-20?, Cavin Dsouza, Defence Aviation (27-1-2011)

(17) Russian sold secrets for China’s first carrier, Reuben F. Johnson, Washington Times (14-2-2011)

(18) Another Chinese Spy Goes Down, strategypage.com (13-2-2010)

(19) Capability of the People‘s Republic of China to Conduct Cyber Warfare and Computer Network Exploitation, Northrop Grumman Corporation, October 9, 2009 (88 trang)

(20) China’s Spy Games, Investors.com (17-8-2010)

(21) Trojan Dragon: China’s Cyber Threat, John Tkacik Jr., The Heritage (8-2-2008)

(22) China Flexes Weapons Muscles Military Superpower? Not so fast, Peh Shing Huei (Bạch Thắng Huy, chánh văn phòng Bắc Kinh của tờ Straits Times), The Straits Times (14-1-2011)

(23) Beijing Learns to be a Superpower, Willy Lam-giáo sư Đại học quốc tế Akita, FEER (1-5-2009)

(24) It’s not time to panic. Yet, Drew Thompson, Foreign Policy (MARCH/APRIL 2010)

(25) Asia’s New Arms Race, Amol Sharma, Jeremy Page, James Hookway, và Rachel Pannett, Wall Street Journal (12-2-2011)

(26) China’s Search for a Grand Strategy, Wang Jisi (Vương Tập Tư), Foreign Affairs (March/April 2011)