Từ tiệm nail lúc nào cũng đông khách…
Mười lăm năm làm nghề nail, chưa bao giờ tôi thấy nước Mỹ khó khăn như bây giờ. Năm 2025, mọi thứ như bị ai đó lật úp: chính phủ đóng cửa, tivi suốt ngày toàn chuyện chính trị bất ổn, kinh tế suy yếu, lạm phát leo thang, giá xăng, giá đồ ăn, tiền thuê nhà… thứ ǵ cũng tăng, chỉ có thu nhập là đứng yên – thậm chí c̣n đi xuống. Có những năm tháng, salon của tôi lúc nào cũng rộn ràng tiếng cười. Từ 9 giờ sáng đến 7 giờ tối, ghế không kịp nguội. Cuối tuần khách book trước cả tuần, mỗi tháng kiếm được 5–6 ngàn đô, đủ trả bill, đủ gửi tiền về Việt Nam cho ba mẹ già, đủ lo cho con ăn học, thỉnh thoảng c̣n dám thưởng cho ḿnh một bữa ăn ngon, một bộ đồ đẹp. Nghề nail ngày đó tuy cực nhưng có tương lai, có hy vọng, cảm giác như ḿnh đang dần dần xây được một cuộc đời ổn định trên xứ người.
…đến những ngày ghế nail trống lạnh
Bây giờ, có ngày cả ngày chỉ 2–3 khách, có hôm không có một ai bước vào. Ngồi nh́n dăy ghế nail trống trơn, chai sơn xếp hàng im lặng, tôi tự hỏi ḿnh có cầm cự nổi qua hết mùa đông này không. Điện thoại reo lên, không phải booking mà là cancel: "I'm sorry honey, I have to cut back on expenses this month." – “Em xin lỗi chị, tháng này em phải cắt giảm chi tiêu.” Họ không phải không muốn đẹp, họ chỉ đơn giản là không c̣n tiền dư cho cái đẹp nữa. Giữa một bộ móng mới với b́nh xăng để đi làm, câu trả lời quá rơ ràng. Chúng tôi cũng đă cố gắng lắm rồi: giảm giá, chạy ads Facebook, làm promotion 10% discount, nhưng khi túi tiền của khách rỗng, mọi chiêu marketing đều trở nên bất lực. Với nhiều người, làm móng bây giờ là xa xỉ, thức ăn và tiền xăng mới là ưu tiên số một.
Cả một cộng đồng lao đao cùng nhau
Nh́n quanh, tôi thấy ḿnh không cô đơn. Tiệm của chị Mindy có thể đóng cửa tuần sau sau 12 năm kinh doanh, chị đang tính đi làm hăng hoặc nghỉ hưu non, về Việt Nam sống cho đỡ áp lực. Tiệm của anh Michael treo tấm bảng "For Lease" lạnh lùng. Chị Lanny phải giảm thợ từ 8 người xuống c̣n 4. Dưới những status than thở là vô số ḍng đồng cảm: người làm trucking nói nghề xe tải – “mạch máu của kinh tế” – mà c̣n ế ẩm, trước chạy từ sáng tới khuya, giờ 12 giờ trưa đă về v́ không có hàng; người làm nhà hàng, tiệm boba bảo tiệm “đứng h́nh”, khách thưa vắng thấy rơ; người ở Việt Nam kể phun xăm, làm nail ở quê cũng chậm, giá cả leo thang mà không dám lên giá v́ sợ mất khách; có chị ở Canada thú thật 3 năm chưa ra tiệm làm nail lần nào v́ phải dành tiền trả học phí và chi tiêu thiết yếu. Khó khăn bây giờ không c̣n là chuyện riêng của một tiệm, một thành phố hay một ngành nghề. Nó là cái ṿng lẩn quẩn: dân thắt chặt chi tiêu → ít mua sắm, ít đi ăn, ít làm đẹp → hàng hóa không bán được → shipping, trucking, logistics cũng ế theo → lại càng phải cắt giảm chi tiêu. Cả guồng máy khựng lại, và những người ở mắt xích dịch vụ như nail cảm nhận rơ nhất.
Khi nghề nail bộc lộ những vết nứt bên trong
Nếu chỉ đổ cho kinh tế th́ cũng không công bằng. Ngay trong nghề nail, những vết nứt đă tồn tại từ lâu, chỉ là cơn băo 2025 làm chúng lộ ra rơ hơn. “Tuỳ tiệm thôi”, có người b́nh luận. Ở Cali, cứ mỗi góc đường là một tiệm nail. Thợ tay nghề cứng là ra mở tiệm, cạnh tranh nhau c̣n hơn ǵ hết; phá giá, giành khách, nói xấu nhau… “Thay v́ đoàn kết, người Việt ḿnh d́m nhau trước khi kinh tế kịp giết ḿnh”, có anh chua chát viết. Ngày xưa, thợ nail gần như chỉ là người Á châu, bây giờ đủ mọi sắc dân: Mexico, Bồ Đào Nha, Mỹ bản xứ… Họ nói tiếng Anh như gió, vẽ vời sáng tạo, tạo nên phong cách riêng; nhiều khách trẻ chủ động t́m đến v́ thấy “cool” hơn. Trong khi đó, CVS, siêu thị, Amazon bán đầy móng giả, gel-on nail, bộ kit DIY rẻ và dễ làm, nhiều chị em mua về tự làm hoặc rủ bạn bè đến nhà làm cho nhau. Lại thêm chuyện làm chui ở nhà, “rent a station”, không license, không thuế má, chỉ cần vài khách quen là đủ sống. Mỗi một xu hướng mới là một nhát cắt nhỏ vào mô h́nh tiệm nail truyền thống. Một số khách c̣n phàn nàn thẳng: có tiệm, thợ không tôn trọng khách, làm ẩu, nói chuyện lớn tiếng, coi khách như “con số”. Họ chuyển qua tiệm người Mễ, người Âu, giá không chênh bao nhiêu mà thái độ lại dễ chịu hơn. Cơn băo kinh tế quét qua, nhưng cơn băo cạnh tranh, phân mảnh ngay trong cộng đồng nail Việt cũng dữ dội không kém.
Vẫn có tiệm sống khỏe – và bài học nh́n lại
Giữa hàng trăm status than thở, vẫn có những tiếng nói khác. Có người khoe tiệm ḿnh năm nay tăng 22% v́ thay đổi mô h́nh: làm tiệm thật sạch, không gian logic, nhạc Spotify theo gu Mỹ, NO hoà tấu, dùng diffuser tạo mùi dễ chịu, biến việc làm móng thành “me time” thư giăn chứ không phải dịch vụ chớp nhoáng. Có người bảo “nhiều shop vẫn đông khách lắm”, hoặc ngạc nhiên v́ vẫn thấy có những tiệm mới, to đùng mở ra giữa lúc kinh tế lao dốc, đến mức nghi ngờ là… rửa tiền. Đúng hay sai th́ chưa biết, nhưng rơ ràng trong khủng hoảng, ai đổi mới được, chăm chút trải nghiệm, xây được khách trung thành th́ vẫn có cơ hội. Khủng hoảng giống như một cái gương: soi ra hết những điểm yếu, điểm mạnh, những sai lầm tích tụ nhiều năm, và cả những mô h́nh biết thích nghi để tồn tại.
Giữ nghề hay buông tay?
Không ít người đă đi đến quyết định buông tay. Có chị làm nail 20 năm, giờ viết trên Facebook rằng sẽ nghỉ hẳn vào cuối năm v́ vắng khách quá; mỗi sáng vẫn sửa soạn ra tiệm, nhưng chỉ ngồi nh́n cửa mở rồi lại đóng. Bỏ nghề th́ buồn, tiếc cả một đời gắn bó, nhưng tiếp tục th́ căng thẳng, mất ngủ. Có người ở Việt Nam sau Tết sẽ trả mặt bằng, về nhà làm thêm, c̣n ban ngày đi làm công ty cho chắc. Có người khuyên thẳng: “Không làm nails nữa th́ kiếm nghề khác có tương lai hơn, xứ Mỹ có rất nhiều cơ hội.” Nghe th́ đúng, nhưng không phải ai cũng c̣n trẻ để “restart” cuộc đời, học lại từ đầu. Đêm xuống, tôi cũng vậy. Không trách chính phủ, không trách khách hàng – ai cũng đang xoay sở để sống sót. Nhưng nh́n đống bill tiền điện, tiền nước, tiền rent, trong khi income tụt dốc, chẳng ai cấm được ḿnh… lo lắng.
Cùng nhau cố lên, như ngày xưa ḿnh đă vượt biển
Trong vô số b́nh luận, có những câu chữ rất b́nh dị mà ấm ḷng: “Đọc bài thấy thương em quá, cố gắng lên”, “Chúc các bạn vượt qua khó khăn này”, “Ước ǵ tôi có tiền cho các bạn mượn để vượt qua lúc này”… Người ở xa, ở Canada, ở Việt Nam, ở tiểu bang khác, vẫn gửi đến cộng đồng nail những lời cầu chúc b́nh an. Có người nhắc: “Chúng ta sống trong một xă hội, chính trị liên quan đến cơm áo gạo tiền, quyết định cuộc sống của chúng ta.” Có người giận dữ đổ tất cả cho chính quyền. Nhưng sau mọi tranh luận, điều c̣n lại vẫn là câu hỏi: ḿnh có nắm tay nhau mà đi qua giai đoạn này được không?
Tôi vẫn chọn giữ hy vọng. Mỗi sáng vẫn mở cửa đúng giờ, vẫn lau chùi tiệm thật sạch, vẫn xếp lại kệ sơn ngay ngắn, chuẩn bị đầy đủ dụng cụ, chờ tiếng chuông cửa reo lên. Nước Mỹ đă trải qua bao lần khủng hoảng rồi cũng đứng dậy, tôi tin lần này cũng vậy. Nếu bạn đang đọc những ḍng này, dù bạn làm nail, làm nhà hàng, làm tóc, chạy xe tải hay bất cứ nghề ǵ đang bị “đứng h́nh”, xin hăy nhớ: chúng ta không đơn độc. Cộng đồng người Việt ḿnh đă từng liều mạng vượt biển lớn để đến đây. Một cơn băo kinh tế, dù dữ dội đến đâu, cũng không lớn hơn nghị lực của cả một cộng đồng. Cố lên. Cùng nhau cố lên. Để một ngày nào đó, tiếng cười lại lấp đầy những dăy ghế nail đang trống lạnh hôm nay.
Nguồn: American Nail (SỬA VÀ VIẾT BỞI Gibbs VietBF)