Gibbs

Mạc Văn Trang

11-7-2025

Rất ủng hộ chủ trương thu hút 100 chuyên gia hàng đầu về làm việc tại Việt Nam như tuyên bố của Tổng Bí thư Tô Lâm.


Thực ra từ những năm 1990, tức cách đây hơn 30 năm, như tôi biết, đã có những đề án, đề tài cấp quốc gia về vấn đề này, đưa ra khá nhiều khuyến nghị rồi.

Ông cha ta đã nói: “Một người lo bằng kho người làm”; kết quả của những phong trào “Đại nhảy vọt” bên Trung quốc và phong trào “Dám nghĩ dám làm”, “Tiến lên sản xuất lớn XHCN” ở ta… đã khiến các nhà lãnh đạo phải “đúc kết”: Nhiệt tình cách mạng + ngu dốt = phá hoại!

Biết vậy, nhưng kết quả thu hút, sử dụng nhân tài hầu như không mấy thành công.

Phải phân tích kỹ lưỡng, vì sao chính sách thu hút nhân tài trước đây không kết quả, mới hy vọng có bài học cho hôm nay thành công.

Tổng Bí thư Tô Lâm không nói thu hút nhân tài chung chung, mà nói 100 chuyên gia hàng đầu.

Nói sử dụng chuyên gia thực chất là thuê sao cho đúng người, đúng việc, đem lại hiệu quả như mong đợi. Để các chuyên gia làm việc hiệu quả cần một số điều kiện.

1. Lương bổng, nhà ở, xe cộ đi lại, nơi làm việc… tức điều kiện vật chất là cần thiết.

2. Người thuê chuyên gia phải hiểu rõ: Thuê họ để làm cái gì? Khi họ đồng ý, trình bày kế hoạch thực hiện thì phải có những người am hiểu phản biện, đánh giá, chấp nhận. Người thuê chuyên gia phải cam kết bảo đảm những điều kiện để thực thi kế hoạch đã quyết định đi đến thành công.

Đây là yếu tố quan trọng nhất. Chuyên gia chỉ có giá trị khi họ thực hiện được công trình/ kế hoạch đã cam kết một cách thành công. Đó mới là tài năng, lương tâm, danh dự, niềm tự hào khi họ đã làm được cái gì có giá trị xứng đáng.

3. Để thực hiện được dự án/ kế hoạch thì phải có ê kíp làm việc, những nhân sự do họ chọn lựa, tổ chức làm việc và chủ phải đáp ứng những điều kiện của họ.

4. Môi trường làm việc, quản lý, lãnh đạo phải tin cậy lẫn nhau, dân chủ, không phân biệt “mèo đen, mèo trắng, mèo vàng”, miễn sao làm việc tận tâm, hiệu quả.

5. Cần có một Ban tư vấn giới thiệu, tuyển chọn, sử dụng chuyên gia hàng đầu. Ban tư vấn giúp cho các “ông chủ” biết làm gì thì chọn ai, điều kiện ra sao để sử dụng chuyên gia đúng chỗ, đúng việc đạt kết quả cam kết; họ phản biện, tư vấn, đánh giá… các chuyên gia được thuê làm việc trong các lĩnh vực.

Ban tư vấn này tốt nhất là những trí thức/ chuyên gia trong và ngoài nước, đã từng “dấn thân vì nước”, đã từng bị thể chế cho “lên bờ xuống ruộng”, họ mới thấu hiểu mọi chuyện, biết tháo gỡ thể chế ra sao, tạo những điều kiện gì để thuê được “chuyên gia hàng đầu” và làm việc hiệu quả thực sự. (Tôi có thể giới thiệu cho Chính phủ một chục chuyên gia/ trí thức tin cậy vào Ban tư vấn).

Nhìn vào Ban tư vấn là những ai, biết có hy vọng hay không!

Một ví dụ về thuê chuyên gia

Làm nhà máy xử lý rác: Tôi sang Áo, anh bạn dẫn đi xem Nhà máy xử lý rác ở thủ đô Vienna, ngắm nhà máy như Cung văn hoá ở trung tâm thành phố. Anh giải thích, nhà máy ở trung tâm để cả thành phố (2,8 triệu dân) đưa rác về thuận tiện. Nhà máy này biến rác thành điện năng, mà làm xanh, sạch, đẹp thành phố, như một công trình nghệ thuật.

Còn đài phát thanh, truyền hình thì mãi ngoại vi, bên kia sông Danube; những cái đó ở xa vẫn bắt được sóng, cần gì ở trung tâm thêm gây ô nhiễm…

Điều đáng nói là, người Nhật đã mời kỹ sư người Áo Friedensreich Hundertwasser từng thiết kế nhà máy rác ở Vienna, thiết kế nên nhà máy Maishima, hoàn thành năm 2001 ở thành phố Osaka to đẹp hơn, với mong muốn nó sẽ trở thành biểu tượng tiêu biểu cho sự kết hợp tuyệt vời giữa môi trường, công nghệ và nghệ thuật. Và thành phẩm ra đời đúng như những gì mọi người mong đợi. Nơi đây thành điểm tham quan tấp nập…

Trong khi nhà máy xử lý rác của Cần Thơ không biết thuê ai xây dựng (2018), nay “Cần Thơ phát sinh 14.000 tấn tro bay từ nhà máy đốt rác phát điện”…

Cho nên mời chuyên gia hàng đầu, phải biết mời đúng người, đúng việc, điều kiện bảo đảm, thì mới đem lại kết quả “hàng đầu”.

__________________