Năm 1965, ngày 16-2, một chiếc trực thăng tải thương của Lục quân Hoa Kỳ từ Quy Nhơn đi về Nha Trang nhưng v́ thời tiết xấu cho nên thay v́ bay trong đất liền Trung úy James Bowers đă bay dọc theo bờ biển.
Ngang qua vịnh Vũng Rô là James Bowers phát hiện một tàu dài khoảng 40 mét, ngụy trang bằng các nhánh cây phủ trên boong.
Tin tức được thông báo cho cố vấn của Bộ tư lệnh Vùng 2 Duyên hải do Trung tá Hồ Văn Kỳ Thoại chỉ huy. Không quân VNCH bay ra quan sát và cho biết đó là một chiếc tàu thuộc loại đánh cá ven bờ bằng sẳt, trọng tải khoảng 100 tấn.
Tư lệnh Quân khu 2 là Tướng Nguyễn Hữu Có cho lệnh bắt sống chiếc tàu để làm bằng chứng CSVN vận chuyển vũ khí vào Nam.
Hải quân VNCH huy động các chiến hạm có mặt trong vùng vây chặn đường ra, lùa chiếc tàu lạ vào trong vịnh. Đồng thời một phi tuần oanh tạc cất cánh từ Biên Ḥa ra Nha Trang và ra Vũng Rô. Hai phi cơ khu trục đă đánh lật chiếc tàu trong khu vực cạn của vịnh Vũng Rô.
Sáng ngày 17-2, 2 tiểu đoàn bộ binh thuộc Sư đoàn 23 được đổ xuống chặn vít Quốc lộ 1 không cho CSVN thoát về hướng Tây của Đèo Cả. Đồng thời một đại đội thuộc Lực lượng đặc biệt theo tàu Hải Quân đổ bộ lên chỗ tàu ch́m.
Tuy nhiên lực lượng đổ bộ gặp sự kháng cự của CSVN từ trên các hóc núi bắn xuống nên phải nhờ phi cơ thả bom. Đồng thời Hộ tống hạm HQ.8 và Quân vận hạm HQ.405 nă đại pháo vào các ổ kháng cự trên núi.
Ngày 18-2 Hộ tống hạm HQ.4 và Dương vận hạm HQ.502 vào vùng chiến cùng với 15 người nhái.
Ngày 19-2, 8 giờ sáng, sau 2 phi vụ oanh tạc, Quân vận hạm HQ.405 chở 1 đại đội Biệt kích Dù ủi băi đổ bộ dưới lằn đạn chống trả của CSVN. Đến 6 giờ 30 chiều HQ.405 đổ bộ thêm 1 đại đội Bộ binh, lúc này phía CSVN đă ngưng chống trả.
Cuộc lục soát sang đến ngày 24-2 mới chấm dứt. Trong ngày 24, t́nh cờ một quả đạn hải pháo đă rơi trúng một hầm đạn trên núi làm nổ tung, rung rinh khắp cả vùng. ( Theo báo cáo của Hải Quân là do đạn hải pháo nhưng có lẽ là CSVN đă cho nổ hầm đạn trước khi rút đi ).
Kết quả tịch thu 3.600 súng trường và tiểu liên, hầu hết là AK.47; hơn 1 triệu viên đạn súng trường; 1.000 thỏi chất nổ Béta; 2.000 quả đạn súng cối; 500 lưu đạn chống chiến xa, 250 kư thuốc nổ TNT; 250 kư thuốc tây.
BÙI ANH TRINH
Sự kiện này chấm dứt bí mật của đường ṃn Hồ Chí Minh trên biển, đồng thời thúc đẩy phía Mỹ triển khai Chiến dịch Market Time ngăn chặn sự xâm nhập theo đường biển từ miền Bắc vào Việt Nam Cộng Ḥa.