SÁCH GIÁO KHOA TIỂU HỌC THỜI XƯA :
B̀NH DỊ MÀ ĐẬM TÍNH NHÂN VĂN
Sách giáo khoa tiểu học thời xưa
chú trọng những giá trị đạo đức truyền thống, gồm nhiều bài thơ văn giản dị nhưng giàu ḷng yêu thương, từ yêu thương gia đ́nh, thầy cô, đến đồng bào, quê hương, đất nước…
Sách giáo khoa tiểu học thời xưa. (Ảnh: t/h)
Nội dung, tư tưởng trong sách giáo khoa
tác động rất lớn đến sự h́nh thành và phát triển nhân cách của trẻ.
Nó in sâu vào tâm trí trẻ
từ những ngày đầu cắp sách đến trường cho đến lúc trưởng thành.
Khi đề cập đến vai tṛ của sách giáo khoa bậc tiểu học, nhiều nhà giáo dục luôn nhắc đến bộ sách Quốc văn giáo khoa thư của :
- Ông Trần Trọng Kim
- Đỗ Thận
- Nguyễn Văn Ngọc và Đặng Đ́nh Phúc, xuất bản từ những năm 1930 – 1940.
Đây là một trong những cuốn sách giáo khoa Việt ngữ được dạy ở các trường tiểu học Việt Nam trong suốt những thập niên nửa đầu thế kỷ 20.
Sau Hiệp định Genève năm 1954, nước Việt Nam tạm thời chia đôi ở vĩ tuyến 17, thành hai miền Nam, Bắc.
Miền Bắc xây dựng
nền giáo dục theo chủ nghĩa Mac-Lenin, hướng đến chủ nghĩa xă hội.
https://www.youtube.com/watch?v=Djh58rWXHwc
Trong khi Miền Nam theo chính thể tự do.
“TIÊN HỌC LỄ , HẬU HỌC VĂN "
Tinh thần chung của nền học vấn miền Nam lúc bấy giờ là phải học lễ trước rồi mới học văn, tức coi việc
rèn luyện đức – trí là quan trọng như nhau, nhưng đức phải đi trước một bước.
V́ vậy thời đó, trường nào cũng có câu :
-
“Tiên học lễ, hậu học văn” treo ở những vị trí quan trọng nhất trong mỗi pḥng học.
Nhờ thế, tinh thần trọng lễ không chỉ luôn ở trong tâm tưởng mọi giáo chức, mà c̣n lan tỏa rộng khắp mọi giai tầng xă hội,
tạo thành xu thế học tập chú trọng cả đức lẫn tài để chuẩn bị đầy đủ cho thế hệ tương lai trở thành những người hữu dụng với bản thân, gia đ́nh, xă hội.
V́ thế chương tŕnh môn Quốc văn bậc tiểu học là
dựa theo nội dung các bài học về đạo đức trong bộ sách Quốc văn giáo khoa thư và Luân lư giáo khoa thư để soạn chương tŕnh phù hợp với hoàn cảnh mới.
Theo chủ trương, một chương tŕnh có thể có nhiều sách giáo khoa, chỉ cần theo chương tŕnh và hướng dẫn của Bộ Giáo dục.
Các soạn giả sách giáo khoa được tự do chọn bài, trích dẫn từ các tác phẩm của những nhà văn, nhà thơ nổi tiếng hoặc tự sáng tác thơ, văn theo chủ đề giảng dạy để đưa vào sách.
Giáo viên cũng có quyền chọn sách giáo khoa để giảng dạy.
Nhờ vậy, các soạn giả luôn cố gắng soạn ra những sách giáo khoa có giá trị và ra sức cải tiến cả về h́nh thức lẫn nội dung cho những lần xuất bản sau.
Ngoài sách giáo khoa, giáo viên có thể sử dụng tác phẩm của những nhà văn có uy tín để bổ sung cho bài học, như cuốn :
- Tâm Hồn Cao Thượng (nguyên tác Grand coeurs của Edmond de Amicis. Dịch giả: Hà Mai Anh)
- Thơ ngụ ngôn (Les Fabres de la Fontaine, Dich giả: Nguyễn văn Vĩnh)…
Một lớp tiểu học ở miền Nam trước 1975.
Dân tộc Việt Nam sính thơ nên ngay cả trong lĩnh vực giáo dục cũng có thói quen sử dụng thơ ca.
Nh́n lại một số sách giáo khoa cũ, có thể thấy về h́nh thức, hầu hết đều là những bài thơ lục bát, song thất lục bát hoặc thơ mới,…
Để phổ biến kiến thức, các nhà Nho thuở trước dạy dân, cũng quen dùng cùng một thể loại văn vần để giúp người học dễ thuộc nằm ḷng, chẳng hạn như:
…Năm châu quanh mặt địa cầu,
Á Châu lớn nhất, Mỹ Châu thứ nh́.
Châu Âu, châu Úc, châu Phi,
Mỗi châu mỗi giống sắc chia rành rành…
(“Bài hát kể đường đất nước ta”)
