“Bỏ thuế nhà đất” và cơn bão tranh luận: Mơ ước của chủ nhà, nỗi lo của trường học
 

Một câu nói, cả nước ồn ào
Gần đây, trên mạng lan truyền thông tin Tổng thống Trump muốn “xóa bỏ thuế bất động sản trên toàn nước Mỹ”, khiến nhiều người giật mình như vừa mở cửa thấy tuyết rơi trắng sân: vừa mừng, vừa bối rối, vừa không tin nổi. Vì nếu điều đó thành sự thật, chủ nhà sẽ không còn phải đóng khoản thuế hằng năm chỉ vì sở hữu căn nhà của mình.
Đối với không ít gia đình lao động và người về hưu, property tax không chỉ là một con số trên giấy. Nó là cảm giác “đã trả gần xong mortgage mà vẫn còn bị kéo áo mỗi năm”. Nó là nỗi sợ giá nhà tăng kéo theo thuế tăng, dù mình chẳng bán, chẳng lời.

Thuế nhà đất: tiền nuôi trường học, đường sá, cảnh sát
Nhưng đời không đơn giản như một dòng trạng thái. Property tax vốn là mạch máu của ngân sách địa phương: trường học, thư viện, công viên, cứu hỏa, cảnh sát, cầu cống, thoát nước… đều có phần đứng trên khoản thu này. Bởi vậy, chỉ cần nghe “xóa”, nhiều người lập tức hỏi: nếu không thu nữa, ai sẽ trả cho những thứ rất đời thường nhưng sống còn ấy?
Trong phần bình luận, có người nói thẳng: muốn bỏ thì phải có nguồn khác bù vào. Có người khác lại phản pháo: ngân sách liên bang rót xuống để làm gì, sao dân vẫn gánh đủ thứ thuế? Và thế là cuộc tranh luận bùng lên như bếp lửa mùa đông.

“Miễn căn nhà đang ở” – ý tưởng được nhiều người đồng tình
Giữa muôn luồng ý kiến, một đề xuất lặp đi lặp lại nhiều nhất là: miễn (hoặc giảm mạnh) thuế cho căn nhà đầu tiên đang ở (primary home), còn căn thứ hai trở lên – nhà cho thuê, nhà đầu tư – thì vẫn đóng, thậm chí đóng lũy tiến.
Nghe qua rất “có tình”: nhà để ở là mái che, đâu phải máy in tiền. Nhưng rồi lại có người nhắc một thực tế cũng rất “đời”: nếu tăng thuế lên nhóm nhà cho thuê, chủ nhà có thể đẩy phần đó vào tiền rent, cuối cùng người thuê lại gánh. Vậy nên, có người chọn phương án mềm hơn: giữ thuế, nhưng ưu tiên miễn giảm cho người già, người thu nhập thấp; hoặc cho phép hoãn đóng đến khi bán nhà hay khi thừa kế.

Những lời châm biếm và câu hỏi “khi nào mới thấy?”
Mạng xã hội luôn có một kiểu hài vừa cay vừa thật. Có người bảo: “Tôi còn đang chờ mấy khoản tiền hứa hẹn, khi nào nhận được rồi hãy tính chuyện tin tiếp.” Có người cười: “Đợi tới ngày… không tồn tại.”
Những câu chọc ghẹo ấy không chỉ để vui. Nó phản ánh tâm trạng chung: nhiều người đã nghe quá nhiều khẩu hiệu, nên họ không còn tin vào lời nói; họ chỉ tin vào văn bản, vào luật, vào thứ sẽ hiện ra trên hóa đơn cuối năm.

Bỏ hẳn hay giảm bớt: dân muốn nhẹ gánh, chính quyền sợ hụt nguồn
Nếu “xóa sạch” property tax, cuộc sống chủ nhà chắc chắn nhẹ đi một quãng dài. Nhưng bài toán ngân sách cũng sẽ nặng lên tương ứng. Khi một dòng thu bị chặn, dòng khác phải mở: sales tax tăng? income tax tăng? phí dịch vụ tăng? cắt giảm trường học, hạ tầng?
Nhiều người ủng hộ giải pháp “vừa đủ”: không cần bỏ hoàn toàn, chỉ cần giảm 50% đã là thở phào; hoặc giảm theo tuổi, theo thu nhập, theo giá trị căn nhà; tránh chuyện nhà bình dân chịu chung tỷ lệ như nhà triệu đô.

Nếu bạn là người làm luật, bạn sẽ chọn cách nào?
Câu chuyện “miễn thuế nhà đất hằng năm” chạm đúng vào một giấc mơ rất Mỹ: sở hữu một mái nhà mà không sống trong nỗi lo bị thu thêm mãi. Nhưng nó cũng chạm đúng vào sự thật rất Mỹ: xã hội vận hành bằng ngân sách, và không có bữa trưa hoàn toàn miễn phí.
Vậy bạn chọn phương án nào: bỏ hẳn cho tất cả, hay chỉ miễn cho căn nhà đang ở? Giảm mạnh cho người về hưu? Hay giữ nguyên nhưng siết lại cách chi tiêu để dân đỡ “đóng 10, xài 3”?

=========
Property tax ở Mỹ chủ yếu là thuế do tiểu bang/địa phương (county/city/taxing districts) áp dụng để chi cho dịch vụ địa phương; vì vậy câu hỏi “liên bang có thể xóa ngay không?” là điểm gây tranh cãi trong phần bình luận.
Tax Foundation

Thuế bất động sản của tiểu bang và địa phương trên toàn nước Mỹ được ghi nhận ở mức rất lớn (ví dụ số liệu tổng thu năm 2024 khoảng 797 tỷ USD theo tổng hợp từ dữ liệu Census được nhiều báo cáo trích dẫn).
National Association of Home Builders

Nhiều nơi bàn chuyện “bỏ/giảm property tax” thường đi theo hướng “giảm cho nhà đang ở”, hoặc “giảm cho người già/thu nhập thấp”, vì nếu bãi bỏ sẽ tạo lỗ hổng ngân sách khó bù.
Tax Foundation

Trong các đề xuất thuế liên quan nhà ở được báo chí lớn đưa tin năm 2025, có hướng “bỏ thuế capital gains khi bán nhà” (khác với property tax hằng năm) từng được nhắc tới.
reuters.com