VietBF - Ngẫm nghỉ về vị trí và thân phận vừa là nghi phạm vừa là nạn nhân từ vụ scandal "Scambodia"

Phản ứng của cộng đồng quốc tế đối với các hoạt động lừa đảo qua trực tuyến tại Cambodia càng lúc càng mạnh mẽ và những phản ứng ấy đã khiến cho thiên hạ khắp nơi kể cả người Việt cũng thấy ngậm ngùi cho số phận của những kẻ ngây ngô, bị gạ gẫm trở thành tội phạm lừa đảo mạng.

Chính phủ Nam Hàn đưa máy bay chở nhóm 100 nhân viên đặc nhiệm đến phi trường Techo, tỉnh Kandal, Cambodia, hôm 17/10 để đưa các công dân Nam Hàn trở về nước. (Ảnh minh họa: Tang Chhin Sothy/AFP qua Getty Images)

Ở Châu Á, chính phủ Nam Hàn đã liên tục gia tăng sức ép lên chính phủ Cambodia (triệu tập đại sứ Cambodia tại Nam Hàn để gửi cảnh cáo trực tiếp, nâng khuyến cáo công dân bị hạn chế đi đến Cambodia…), buộc chính quyền Cambodia phải ra tay hành động.

Các diễn biễn trong thực tế cho thấy sức ép từ Nam Hàn lớn đến mức Cambodia phải đồng ý tiếp nhận nhóm 100 nhân viên đặc nhiệm do chính phủ Nam Hàn gửi đến để thực hiện các cuộc điều tra độc lập song song với việc hợp tác cùng lực lượng thực thi pháp luật của Cambodia để cho giải cứu và bảo vệ công dân Nam Hàn.

Trên bình diện quốc tế, Hoa Kỳ và Anh vừa xác định tập đoàn mafia TQ có tên Prince Holding Group (Jin Bei Group) là tổ chức tội phạm xuyên quốc gia (TCO), và cho công bố lệnh trừng phạt 146 cá nhân/công ty, thu giữ 15 tỷ tiền Bitcoin, đồng thời tiến hành phong tỏa tài sản của một số cá nhân lãnh đạo TCO này như tên Chen Zhi (tổng giám đốc đã kịp thời bỏ trốn) về tội danh "âm mưu lừa đảo và rửa tiền".

Liên Hiệp Châu Âu (EU) cũng đã đưa Cambodia vào danh sách những quốc gia mà cư dân EU cần phải hết sức cẩn thận nếu có việc phải qua lại, đồng thời hối thúc Cambodia nâng cao hiệu quả hành động, nếu không họ sẽ cắt hết nguồn viện trợ.

***

Giữa thập niên 2010 Cambodia đã trở thành "miền đất hứa" của các casino và trung tâm điều hành cờ bạc trực tuyến. Gần như toàn bộ bọn chủ đầu tư vào hoạt động này là bọn mafia núp dưới danh nghĩa "doanh nhân TQ" với hàng chục công ty kinh doanh "vỏ bọc". Sau chuỗi casino–khách sạn là các khu kỹ nghệ mà phần lớn các công nhân cũng đến từ Cộng Hòa Nhân Dân Trung Hoa.

Do việc không thể kiểm soát được nguồn tiền bất hợp pháp gây ra nguy hại cho kinh tế đại lục, TQ đã yêu cầu Cambodia ra lệnh cấm cờ bạc qua trực tuyến. Khi chính quyền Cambodia thực hiện yêu cầu này, cộng với tác động của COVID-19, các tay tổ núp bong kinh doanh TQ đã chuyển hướng hoạt động, biến các nơi cờ bạc qua trực tuyến này trở thành các trung tâm lừa đảo qua trực tuyến (scam centers) được tổ chức giống như các nhà tù giam lỏng, có hàng rào kẽm gai kiên cố, kín cổng cao tường và được canh gác vũ trang ngày đêm.

Từ đầu thập niên 2020, các "scam centers" này tại Cambodia trở thành nơi buôn người, giam giữ tra tấn người bất hợp pháp, tống tiền, thông qua Internet nhằm lừa đảo chiếm đoạt tài sản. Chỉ trong hai năm từ 2020 đến 2021 có khoảng 30,000 người đã bị dụ dỗ đến Cambodia "làm việc nhẹ, lương cao", để rồi bị khống chế, cưỡng bức thực hiện các hành vi lừa đảo trực tuyến trên khắp thế giới.

Các nạn nhân bị cưỡng bức phải làm việc từ 12 giờ đến 16 giờ/ngày. Nếu không chịu làm việc hoặc làm việc không đạt đủ định mức sẽ bị đánh đập, tra tấn dã man thậm chí bị giết và cho phi tang xác.

Trong năm 2023, Interpol có nhận định về chuỗi "scam centers" ở Cambodia đã tạo ra "cuộc khủng hoảng về tệ nạn buôn người có quy mô trên toàn cầu". Giữa năm nay, Amnesty International đã tố cáo chính quyền Cambodia dung túng bọn tội phạm làm ăn phi pháp ở đây và tạo điều kiện để cho hệ thống scam centers tại Cambodia trở thành chuỗi nhà tù, cưỡng bức hàng trăm ngàn con người, biến họ trở thành nô lệ.

Trong mắt nhiều người, Cambodia chính là "Scambodia", quốc gia mà hệ thống công quyền đã cấu kết với bọn mafia TQ chuyên tổ chức mua bán, ngược đãi đồng loại, ép đồng loại sử dụng các thành tựu của kỹ thuật cao để tiến hành lừa đảo, chiếm đoạt tài sản của thiên hạ trên khắp thế giới.

Cambodia bị cáo buộc là "nơi mà đám quan chức và tội phạm thực hiện sự đồng lõa có hệ thống để thu lợi cả về kinh tế lẫn chính trị". Đám cầm quyền Cambodia đã dung dưỡng bọn mafia tội phạm TQ để nhận tiền hối lộ hậu hỉ của bọn ác này, giúp chúng vừa thu vén làm giàu, vừa sử dụng đồng tiền dơ bẩn để giúp các viên chức tham ô và hệ thống chính trị củng cố, mở rộng thêm quyền lực.

Theo ước tính của Mỹ, các hoạt động lừa đảo trực tuyến ở Cambodia đã gây ra thiệt hại cho quốc gia này từ 12 tỷ đến 19 tỷ USD/năm (hơn 50% GDP của Cambodia) nhưng gần như chính quyền Cambodia không hề động đậy gì cả, ngoài việc làm lơ cho bọn ác thản nhiên lộng hành làm bậy. Hoạt động lừa đảo trực tuyến và việc hỗ trợ rửa tiền qua crypto (tiền ảo) còn giúp cho bọn tội phạm kiếm hàng chục tỷ USD gây ra thiệt hại nghiêm trọng cho nhiều quốc gia.

Đó cũng là lý do mà trong tháng Hai vừa qua, Thái Lan đã tiến hành cho cắt điện, cắt Internet, cắt nguồn cung cấp nhiên liệu cho các scam center ở khu vực biên giới giữa Cambodia và Thái Lan. Thái Lan còn mở ra một số cuộc cán quét vào các trung tâm lừa đảo này, tịch thu các thiết bị hỗ trợ hoạt động tội phạm, truy đuổi tội phạm trên đất Thái… khiến cho xung đột vũ trang giữa hai quốc gia đã nhen nhóm bùng phát.

Cảnh sát tại nhiều quốc gia, đặc biệt là những quốc gia ở châu Á đã phối hợp với nhau thu thập tin tức về bọn tội phạm mafia do TQ cầm đầu. Từ năm 2022, chính phủ nhiều quốc gia bắt đầu gây sức ép với chính quyền Cambodia. Ngay cả TQ cũng phải ra tay hành động vì mức thiệt hại do các trung tâm lừa đảo này đã gây ra đối với công dân TQ lên đến vài tỷ USD/năm, chưa kể các hoạt động cho rửa tiền cả vài chục tỷ USDhàng năm đã làm thất thoát đáng kể nguồn vốn của Bắc Kinh, gây nguy hại cho hệ thống tài chính nội địa, đặc biệt là khi một số tổ chức tài chính của TQ đã bị trừng phạt vì dính líu đến các scam centers nằm rải rác ở Cambodia, Lào, Thái Lan, Myanmar và cả Philippines.

Tuy đứng thứ hai trên thế giới (đứng đầu là Kenya) về mức độ bị thiệt hại do các scam center gây ra (khoảng 16,23 tỷ USD, tương đương 391,8 ngàn tỷ đồng Việt Nam, xấp xỉ gần 3,6% GDP năm 2023) nhưng chính quyền Việt Nam chưa bao giờ chủ động để bảo vệ phẩm giá, tính mạng của các công dân bị lừa gạt-cưỡng ép làm việc tại những scam center cũng như bị lừa gạt đến tán gia bại sản.

Nếu chịu khó tìm kiếm, đối chiếu thông tin ắt sẽ thấy, thực chất của cái gọi là "chiến dịch giải cứu" những người Việt bị lừa gạt sang Cambodia làm việc, sau đó bị bọn mafia TQ giam giữ, bị hành hạ để cưỡng bức thực hiện hành vi lừa đảo từ 2022 đến nay hoàn toàn là vì chính quyền TQ bị đẩy đến chỗ phải cho phối hợp với cộng đồng quốc tế, đặc biệt là các quốc gia ASEAN để thúc ép Cambodia phải truy quét tội phạm trong chuỗi trung tâm nhà tù lừa đảo nói trên nhằm bảo vệ cả uy tín lẫn lợi ích của TQ.

Trước khi có sức ép này hoặc vì lý do nào đó mà sức ép giảm, người Việt là nạn nhân của các trung tâm lừa đảo phải tự cứu hay cậy nhờ thân nhân nộp tiền chuộc mạng. Đó cũng là lý do bên cạnh cái gọi là "chiến dịch giải cứu", vì có không ít trường hợp cá nhân, nhóm nhỏ đã tự đào thoát mà không có bất cứ sự hỗ trợ nào.

Sự kiện có vài chục người Việt lợi dụng sự sơ hở của những tên ác đang canh giữ ngày đêm, đã tìm cách đào thoát ra khỏi một trung tâm lừa đảo sát biên giới Cambodia-Việt Nam, giữa đêm nhảy xuống sông Bình Di bơi về lãnh thổ Việt Nam phía bên kia sông (đoạn thuộc An Phú, An Giang) hôm 19/8/2022, chính là một trong những ví dụ có thể sử dụng để minh họa vấn đề đau buồn này. Chỉ có 40 người được cứu vớt và sống sót (trong đó có 39 người do dân cứu, một người khác do lực lượng biên phòng ứng cứu). Thiên hạ chỉ biết có một số người đã bị chết đuối nhưng có bao nhiêu người đã tử vong thì hệ thống công quyền không cho điều tra, không cho công bố ra nên cho đến giờ cũng không một ai biết đến!

***

Trong những ngày vừa qua, sau chuỗi phản ứng của chính phủ Nam Hàn khi anh sinh viên Park Min-ho, 22 tuổi, bị tra tấn đến chết tại Cambodia, qua mạng xã hội, nhiều người bày tỏ sự ngậm ngùi về thân phận của người Việt. Tuy nhiên đó mới chỉ là một khía cạnh của vấn đề. Vẫn còn một khía cạnh khác đáng ngẫm không kém là Việt Nam dựa vào đâu, lấy gì để ép buộc Cambodia phải ra tay hành động? Hãy thử ngẫm xem chính quyền Cộng Hòa XHCN có thể sử dụng được những gì để bảo vệ phẩm giá, tính mạng, tài sản của công dân? Nội lực, vị thế của xứ sở có bao giờ yếu kém giống như bây giờ hay không?