Sức ép quân sự ngày càng tăng của Mỹ với Venezuela
 

Mỹ triển khai loạt chiến hạm và có thể cả tiêm kích tàng hình F-35 gần Venezuela, dường như nhằm tăng sức ép quân sự với Caracas dưới danh nghĩa chống ma túy.

Truyền thông Mỹ cùng các hãng thông tấn Reuters, AFP ngày 5/9 dẫn các nguồn tin là quan chức Nhà Trắng giấu tên cho biết chính quyền Tổng thống Donald Trump đã ra lệnh triển khai 10 tiêm kích tàng hình F-35 đến Puerto Rico, lãnh thổ hải ngoại của Mỹ ở biển Caribe ngay cạnh Venezuela, để tham gia chiến dịch chống tội phạm ma túy tại khu vực.

Số phi cơ này dự kiến đến nơi vào tuần sau và sẽ là lần đầu tiên Mỹ triển khai tiêm kích tàng hình gần như vậy với lãnh thổ Venezuela. Không rõ số tiêm kích tàng hình này thuộc quân chủng nào, được triển khai từ đâu và sẽ đảm nhận nhiệm vụ cụ thể gì.

Trước đó, Mỹ đã triển khai 8 chiến hạm, một số máy bay trinh sát P-8, một tàu ngầm tấn công cùng hàng nghìn lính thủy quân lục chiến ở vùng biển ngoài khơi Venezuela, với lý do chống lại các băng đảng ma túy ở Nam Mỹ.

Tổng thống Venezuela Nicolas Maduro mô tả động thái tập hợp lực lượng quân sự của Mỹ gần lãnh thổ nước này là "mối đe dọa lớn nhất" đối với Venezuela trong vòng 100 năm qua.


Tiêm kích F-35 Mỹ bay tại bang Nevada hồi tháng 8. Ảnh: USAF

Thomas Posado, giảng viên tại Đại học Rouen của Pháp, cho rằng việc Mỹ triển khai loạt tàu chiến, hàng nghìn binh sĩ và có thể là các tiêm kích F-35 tới gần Venezuela là động thái mang tính địa chính trị, thay vì chỉ phục vụ cuộc chiến chống ma túy như Lầu Năm Góc thông báo.

Theo số liệu của cơ quan phòng chống ma túy Mỹ, phần lớn cocaine hiện được chuyển tới quốc gia này qua Thái Bình Dương, chứ không phải vùng Caribe. Năm 2019, 3/4 lượng ma túy được tuồn vào Mỹ qua ngả Thái Bình Dương, chỉ 1/4 xuất phát từ vùng biển giáp Venezuela.

"Nếu đây là chiến dịch chống ma túy thực thụ, Mỹ sẽ phải hợp tác với các quốc gia xung quanh Venezuela như Colombia, Ecuador, cũng như với Mexico", Posado nói.

Theo ông, Ecuador cũng là điểm trung chuyển lớn với nguồn cocaine được tuồn vào Mỹ, song Tổng thống Ecuador Daniel Noboa là đồng minh thân cận của Tổng thống Trump, nên Washington không áp dụng chính sách cứng rắn tương tự với Quito. Trong khi đó, Venezuela bị chính quyền Trump coi là "quốc gia thù địch" và nước này cũng đang tăng cường quan hệ với Trung Quốc, Nga, hai đối thủ hàng đầu của Mỹ.

Tổng thống Maduro cáo buộc Mỹ đang tìm cách "thay đổi chế độ ở Venezuela", kêu gọi Washington từ bỏ kế hoạch này và "tôn trọng chủ quyền, quyền được hưởng hòa bình, độc lập" của quốc gia này cũng như các nước Mỹ Latin.

"Tôi tôn trọng ông Trump. Mọi bất đồng giữa chúng tôi đều không thể dẫn đến xung đột quân sự", ông Maduro nói. "Venezuela luôn sẵn lòng trao đổi, đối thoại".

Đáp lại, ông Trump ngày 5/9 tuyên bố Mỹ không đề cập đến việc thay đổi chế độ ở Venezuela, mà "chỉ nói về thực tế rằng nước này đã có một cuộc bầu cử kỳ lạ", đề cập đến cuộc bầu cử tổng thống năm 2024, trong đó ông Maduro tuyên bố giành chiến thắng áp đảo. Mỹ không công nhận kết quả cuộc bầu cử này.

"Đây không hẳn là chiến dịch chống ma túy, mà giống hành động biểu dương sức mạnh hơn", chuyên gia Posado cho hay.

Quân đội Mỹ hôm 2/9 thông báo khai hỏa nhằm vào "xuồng cao tốc chở ma túy" trên biển Caribe khiến 11 người thiệt mạng, động thái mà Caracas cáo buộc là "giết người không qua xét xử".

Lầu Năm Góc cáo buộc Venezuela hôm 4/9 triển khai hai chiến đấu cơ gần chiến hạm Mỹ đang hoạt động ở vùng biển quốc tế ở Caribe, cho rằng đây là hành động "khiêu khích nghiêm trọng" nhằm cản trở chiến dịch chống ma túy của Washington ở khu vực.

Truyền thông Mỹ dẫn lời các quan chức giấu tên cho biết Venezuela đã điều động hai tiêm kích F-16A/B áp sát khu trục hạm USS Jason Dunham của Mỹ. Tổng thống Trump ngày 5/9 cảnh báo chiến đấu cơ Venezuela có thể bị bắn hạ nếu khiến lực lượng Mỹ rơi vào tình thế nguy hiểm.

Thông tin về việc triển khai tiêm kích F-35 đến Puerto Rico có thể khiến thông điệp đe dọa của Mỹ có sức nặng hơn và khiến Venezuela chùn tay, do chiến đấu cơ tàng hình này có năng lực vượt trội so với F-16 và sẽ đóng vai trò quan trọng trong trường hợp đụng độ bất ngờ nổ ra.

"F-35 là tiêm kích rất hiện đại và sẽ phát huy hiệu quả khi được sử dụng để giao tranh với không quân Venezuela, bên đang biên chế tiêm kích F-16", Reuters cho hay. F-16A/B là phiên bản đời đầu của tiêm kích F-16 do Mỹ sản xuất, được nước này bán cho Venezuela hồi những năm 1980, khi quan hệ song phương chưa căng thẳng như hiện nay.

Không quân Venezuela được cho là hiện có tối đa 21 chiếc F-16A/B, song không rõ bao nhiêu chiếc ở trong trạng thái sẵn sàng chiến đấu. Ngoài ra, nước này còn có 6 tiêm kích F-5A và 21 chiếc Su-30MKV mua từ Nga.

Trong khi Su-30MKV là đối trọng tương xứng hơn, các phi cơ F-5 và F-16A/B đời cũ của Venezuela sẽ không thể chống lại dòng F-35, vốn được coi là một trong những chiến đấu cơ hiện đại nhất thế giới.

Theo chuyên trang hàng không Flight Global, F-35 là một trong những vũ khí Mỹ thực hiện hiệu quả nhất nhiệm vụ xuyên phá và tiêu diệt hệ thống phòng không. Puerto Rico chỉ cách thủ đô Caracas của Venezuela khoảng 860 km, giúp tiêm kích F-35 có thể di chuyển đến đây trong chưa đầy một giờ, tập kích mục tiêu rồi quay về mà không cần tiếp liệu trong trường hợp xung đột nổ ra.

Chiến thuật "đánh nhanh, rút gọn" này sẽ giúp phát huy tối đa năng lực tàng hình của F-35, hạn chế nguy cơ nó bị các hệ thống phòng không đối phương nhắm bắn. Chiến thuật trên đã được không quân Israel áp dụng một cách hiệu quả để tập kích các mục tiêu trên lãnh thổ Syria.

Trong trường hợp biến thể được Mỹ điều đến là F-35B, phiên bản có khả năng cất cánh trên đường băng ngắn và hạ cánh thẳng đứng, phi cơ có thể xuất phát từ tàu đổ bộ tấn công USS Iwo Jima đang hoạt động gần Venezuela, qua đó rút ngắn thời gian di chuyển.

Alan McPherson, giáo sư tại Đại học Temple của Mỹ, cho rằng chính quyền Trump thông qua các động thái quân sự dường như đang muốn gây sức ép chính trị trực tiếp với Tổng thống Maduro. Dù vậy, ông nhận định Mỹ không cần phải huy động lực lượng lớn như vậy cho mục đích trên.

"Bất kể là lý do nào, chính quyền ông Trump rõ ràng muốn đe dọa Venezuela" khi triển khai các khí tài có uy lực vượt trội, giáo sư này nói.

VietBF@sưu tập