Vật thể từ nơi không xác định liên tục 'bùng nổ' sóng vô tuyến
 

Vật thể SGR 0501+4516 kỳ lạ đến mức các nhà khoa học tin rằng nó có thể nắm giữ bí mật về hiện tượng chớp sóng vô tuyến.

Theo Sci-News, vật thể SGR 0501+4516 được xác định lần đầu khi Đài quan sát Swift của NASA phát hiện những tia gamma ngắn và mạnh từ vùng ngoại ô thiên hà Milky Way (Ngân Hà) của chúng ta.

Các thiết bị nhạy cảm trên kính viễn vọng không gian Hubble của NASA/ESA (cơ quan vũ trụ của Mỹ và châu Âu) cũng như tàu vũ trụ Gaia của ESA cũng được huy động để tìm hiểu về vật thể này trong những năm sau đó.

Nhưng giờ đây, sau 17 năm kể từ ngày được nhận diện, vật thể kỳ lạ này đã đánh đổ mọi kịch bản khả thi nhất về nguồn gốc của nó.


Ảnh đồ họa mô tả một sao từ - Ảnh: AAS

Nhóm nghiên cứu dẫn đầu bởi nhà thiên văn Andrew Levan từ Đại học Radboud (Hà Lan) và Đại học Warwick (Anh) cho biết họ gần như chắc chắn SGR 0501+4516 là một sao từ.

"Sao từ là sao neutron được tạo thành hoàn toàn từ neutron. Điều làm cho sao từ trở nên độc đáo là từ trường cực mạnh của chúng" - TS Levan giải thích.

Sao neutron là những vật thể "thây ma" được cho là tàn dư của những ngôi sao khổng lồ đã sụp đổ.

SGR 0501+4516 nằm gần tàn dư siêu tân tinh HB9 nên trước đây các nhà khoa học vẫn tin rằng đó chính là nơi nó sinh ra.

Nhưng sau 1 thập kỷ quan sát nó bằng Hubble, TS Levan và các cộng sự đã bắt đầu hoài nghi.

Bằng cách theo dõi vị trí của sao từ, các nhà thiên văn học có thể đo được chuyển động biểu kiến của vật thể này trên bầu trời.

Cả tốc độ và hướng chuyển động của SGR 0501+4516 đều cho thấy nó không thể liên quan đến HB9.

Họ tiếp tục xem xét nhiều tàn dư siêu tân tinh và các cụm sao lớn khác quanh vị trí của nó, nhưng không có mối quan hệ nào được xác định.

Điều này gần như vô lý bởi để một vật thể mạnh mẽ như SGR 0501+4516 ra đời, sự kiện tạo ra nó lẽ ra phải đủ mạnh để tạo ra một tàn dư có thể quan sát được.

Do vậy, các nhà nghiên cứu đi đến một lập luận táo bạo: Nó đã được sinh ra theo một cách hoàn toàn khác, không phải đơn thuần là một vụ nổ sao.

Giả thuyết thứ nhất là nó được tạo nên bởi 2 sao neutron khối lượng thấp sáp nhập.

Giả thuyết thứ 2 là sao từ này ra đời trong một sự kiện sụp đổ do sự bồi tụ: Kịch bản này xảy ra khi tồn tại một hệ sao đôi chứa 1 sao lùn trắng ("thây ma" của các ngôi sao giống Mặt Trời) đang hút vật chất từ bạn đồng hành.

Sau một thời gian, sao lùn trắng "vỡ bụng" khiến cả đôi phát nổ.

"Thông thường, kịch bản này sẽ dẫn đến sự khởi đầu của các phản ứng hạt nhân và sao lùn trắng phát nổ, không để lại gì. Nhưng người ta đã đưa ra giả thuyết rằng trong một số điều kiện nhất định, sao lùn trắng có thể sụp đổ thành sao neutron" - TS Levan nói.

Họ tin rằng đó có thể là cách SGR 0501+4516 ra đời. Nói cách khác, sao từ này sẽ là bằng chứng trực tiếp đầu tiên mà các nhà khoa học có về hiện tượng này.

Vì vậy, vật thể có một không hai này cũng được kỳ vọng có thể giúp giải quyết bí ẩn về các chớp sóng vô tuyến.

Đó là các tín hiệu vô tuyến ngắn, mạnh mà các đài thiên văn Trái Đất liên tục bắt được. SGR 0501+4516 cũng liên tục phát ra dạng tín hiệu này.

Các nhà khoa học cho rằng chỉ những sự kiện cực kỳ đáng sợ - ví dụ như sáp nhập sao neutron hay sự ra đời của sao từ - mới đủ tạo ra dạng tín hiệu bùng nổ đến vậy.